Geenstijl

Wat zou het mooi zijn als Erdogan, Assad en al-Baghdadi morgenochtend wakker worden als vrouw. Zouden ze nog naar buiten komen? Zouden ze een hoofddoek dragen? Zouden ze hun positie binnen de machocultuur behouden? Of keren ze terug naar het aanrecht?

Het liefst niet alleen als vrouw, maar ook als moeder. Zouden ze gemakkelijk over mensenlevens blijven denken, als ze zelf hebben gedragen, gebaard en opgevoed? Als ze gezien hebben hoe moeilijk het is om een mens te maken, hoe mooi een mens kan zijn?

Het zijn leiders die oorlog voeren of een stukje grond onder hun bewind valt, of onder dat van hun concullega. Voor de burger ter plaatse niet boeiend, wel vervelend. Waar Europa het podium was van twee wereldoorlogen, zitten de meeste strijdende partijen daarvan nu samen in de EU en NAVO. Duitsland en Italië zijn volledig gerehabiliteerd. 

Grenzen waar toen om gevochten werd, zijn nu uitgestorven natuurparken met vergeten landmijnen en instabiele munitie. Hoe langer oorlogen geleden zijn, hoe duidelijker het zinloze karakter. Het is alleen de huidige of komende oorlog die zogenaamd de uitzondering vormt. 

Waar Rusland, Oekraïne en vele andere Oostbloklanden de vorige ronde bondgenoten waren, staan ze nu tegenover elkaar. De meeste ellende daarvan zit niet in grensgebieden tussen machtsblokken, maar onderontwikkelde landen die ongewild een setje proxyoorlogen te gast hebben. Ondertussen wordt de strijd tegen fundamentalisme en terrorisme vergeten.

\

Top-down

Assad heeft nauwelijks terrein veroverd op IS, maar heeft zich vooral geconcentreerd op het kapotschieten en veroveren van Aleppo en andere strategische doelen. Het meeste IS gebied, waaronder Raqqa is veroverd door de SDF. Een multi-etnische en multireligieuze organisatie die een eigen staat nastreeft in Syrië, langs de hele Turkse grens.

Erdogan is een islamist, streeft de volledige islamisering van Turkije en haar omgeving na. Iets wat Boris van der Ham al weergaf in een documentaire hoe christenen en atheïsten in Turkije met geweld werden bestreden. Een beleid dat wordt uitgerold naar multicultureel Noord-Syrië, zelfs in de rustige Afrin-enclave, die nu vanuit Turkije wordt binnengevallen.

Erdogan is bezig aan zijn tweede missie in Syrië. Een vervolg op de eerste die moet voorkomen dat in Noord-Syrië een levensvatbare staat ontstaat, eentje waar wel ruimte is voor democratie, christendom en atheïsme. Het is een publiek geheim dat Europese Syriëgangers via Turkije reisden en wapens ruilen voor olie, daarom mocht SDF geen wig drijven tussen Turkije en IS.

De vraag is hoe diep Erdogan in IS zit, en waarom zijn Turkije nog in de NAVO zit en hele warme betrekkingen met de EU heeft. Na de Assyriërs, Armenen, Grieken en Koerden, is het nu de beurt aan Koerden en hun nieuwe vrienden. De vorige keer werd boven Noord-Irak een no-fly zone ingesteld om de genocide door Saddam te begrenzen. Nu deelt de VS luchtdoelraketten uit.

Iran blijkt ondanks zijn nieuwe deals met westerse landen in Syrië niet bezig te zijn met vrede of de emancipatie van vrouwen. Iran vond het een goed idee om met een drone de Joodse verdediging van de Golan-hoogte in kaart te brengen. Daarna vond Syrië het een goed idee om een Israëlische F16 neer te halen. Waarop Israël besloot doelen in Syrië te bombarderen. 

Lachende derde bij deze snelle escalatie is IS. Ontstaan in Syrië en Irak midden in een machtsvacuüm achtergelaten door de vorige burgeroorlog. Nog voordat IS verslagen is, pakt iedereen de eigen agenda er weer bij, starten oorlogen, en uit de as zal IS nogmaals herrijzen. Het zijn in ieder geval geen ezels, want die stoten zich niet twee keer aan dezelfde steen.

Bottom-up

Een militair die op patrouille in bergdorpen zwerft om andere islamitische terroristen uit te roken, speelt een ziekelijke versie van wie is de mol. Niet om geld, maar om levens. Tussen de regels van de verklaring van Marco Kroon door vallen twee dingen op. Ten eerste dat hij onvoldoende vertrouwen heeft in de organisatie om alle informatie direct met hun te delen. 

Iets wat niet verbazingwekkend is. Inlichtingendiensten hebben in hoog tempo mensen moeten aannemen die de Afghaanse taal machtig zijn, en daar kan een verkeerde tussen zitten. Maar ook in het algemeen kan een ambtenaar zich voorbijpraten, te koop zijn of verkeerde loyaliteit hebben. Derde risicocategorie is het digitale sleepnet van de VS, samen met hun eigen agenda.

Het tweede deel is zijn angst voor operationele onderbrekingen. De situatie in dit soort gebieden wisselt sneller dan conventionele oorlogen, waarbij duidelijke frontlinies en strijdende partijen zijn. Het is de overtreffende trap van een guerrilla-oorlog. Strijders die opgaan in de plaatselijke bevolking, aanvallen uitvoeren en daarna bijtanken in een ander continent.

Zijn relaas geeft inzicht in een bestuurscultuur van wantrouwen richting medewerkers en vertragingen na een (politiek gevoelig) incident. Meteen het einde van een gevaarlijke achtervolging. De missie wordt niet succesvol afgerond, de inlichtingen verouderen. Als de missie hervat wordt, ligt de hinderlaag al klaar en is het doelwit gevlogen.

Het kabinet heeft mensen opgetrommeld om te verklaren dat Marco Kroon gek geworden is. De boodschap is duidelijk: het eigen functioneren van ministeries staat nooit ter discussie, manschappen zijn er om voor de trein te gooien, het liefst met een snelle soundbite die in een kop van een krant past, in plaats van een onderbouwde reactie. 

Het bovenaanzicht van geopolitieke verhoudingen en het onderaanzicht vanuit de militair laten beide dezelfde vicieuze cirkel zien.