Wel heb je OOIT...

Om ene Guy Verhofstadt op het Maidanplein te citeren: "WE HAVE WON". Een dubbelslag, zelfs: De rechter heeft gevonnist dat het verzet dat de Staat via de landsadvocaat had ingediend tegen openbaarmaking van Afghanistan-documenten, ongegrond is verklaard. Hij zegt dus dat de Staat onderhand eens op moet schieten met die openbaarmaking. Daarnaast wijst de rechter een kort geding van de Staat af, waarin ze de procedure wilden opschorten omdat het allemaal "moeilijk moeilijk" zou zijn om op tijd te openbaren. De drammerigheid van een overheid die zich niet aan de wet houdt en dat wil blijven doen, trok hij niet en daarmee heeft de rechter dus tweemaal NJET gezegd tegen de Rutte Doctrine. Tot dusver kregen we van de ministeries alleen deelbesluiten (u las eerder vandaag de meest recente van J&V), maar de rechtbank is nu glashelder: opschieten met de rest.

Het woord is aan onze Wobjurist, Victor Loonstein: "Het is niet eerder voorgekomen dat een minister zoveel juridisch geschut inzet in een WOB-procedure, tot de landsadvocaat en korte gedingen aan toe. De uitspraak kan in ieder geval als zeer belangwekkend worden beschouwd voor de gehele WOB-industrie. De rechtbank straft het getreuzel namelijk af en geeft een duidelijk signaal: ‘minister, hou je gewoon aan de wettelijke beslistermijnen’. Ik denk dat er ook een algemene boodschap van deze uitspraken richting bestuursorganen moet uitgaan: ‘Stop met het kapotprocederen van WOB-verzoekers en handel WOB-verzoeken gewoon op tijd af’. De ministers hadden het belastinggeld dat ze in deze procedure hebben verkwist beter kunnen spenderen aan een paar nieuwe WOB-juristen."

Dit is een hele fijne overwinning, enerzijds omdat wij ons journalistieke werk moeten kunnen doen en daarbij moeten kunnen vertrouwen op een overheid die zich aan de eigen wetten houdt, anderzijds omdat het een beetje proeft alsof de schaduwen van het toeslagenschandaal ook op andere terreinen terecht tot groeiende argwaan van de rechterlijke macht jegens de Rijksoverheid leiden. Waarom we dan in de openingszin van dit victorietekstje verwijzen naar Verhofstadt*, die helemaal niet won op het Maidanplein? Omdat dit fijne vonnis de overheid weliswaar dwingt om vaart te maken, maar we nog steeds weken, zo niet maanden verwijderd zijn van verdere openbaarmaking. Maar om dan ook de Taliban maar te parafraseren*: de ambtenaren hebben de wobstiften, maar wij hebben de tijd - en met deze uitspraken tegen MinDef, MinBuZa en MinJenV dus ook het recht aan onze zijde. 

Met speciale dank ook aan iedereen die het Wobfonds heeft gesteund, deze procedures kosten behoorlijk wat tijd en geld.

Dit schiet: niet op

Bijna acht maanden geleden diende GeenStijl bij vier ministeries (MinDef, BuZa, J&V en AZ) Wob-verzoeken in over de desastreus verlopen evacuatie uit Afghanistan. Iedereen zag dat het mis ging, we zagen veel wát er mis ging, maar wij willen weten: hoe beroerd zijn de verhoudingen achter de ambtelijke schermen, dat vier ministeries van drie coalitiepartijen (D66, CDA, vvd) het niet voor elkaar krijgen een paar honderd mensen bijtijds in veiligheid te krijgen uit een escalerende situatie die iedereen en z'n oplettende twitteraar al maandenlang zag aankomen. Maar ja, die zaak ging zoals het altijd gaat: met vertragingen, verdagingen, obstructie en bezwaarschriften. Totdat een bestuursrechter oordeelde dat de ministeries binnen twee weken alles op moesten hoesten. Toen was het ineens alle hens aan dek bij de Rijksoverheid, en stuurde Mark Rutte de landsadvocaat op GeenStijl af. En niet zomaar eentje: Elisabeth Pietermaat, een van de partners van het kastlijkenkantoor* Pels Rijcken. Zaten we dus wéér bij de rechter. Weet je wat dat kost? En niet alleen ons, maar ook u, de belastingbetaler: er zat voor een vermogen aan ambtenaren & uurtjefactuurtjes in het krappe zaaltje tegenover 1 bloggertje plus 1 Loonstein.

AZ had op dat moment al geopenbaard (inhoud: WhatsAppjes van Rutte over de vraag of diplomaten wel genoeg slaap krijgen), MinDef en BuZa hadden enkele deelbesluiten geopenbaard, dus nog lang niet alles maar genoeg voor enkele ontluisterende inkijkjes in het emoji-gebruik van Luilaksmurf Bijleveld, de dwarsliggerij van het IND en de oplopende spanningen bij mensen die wég willen uit Kaboel maar tegen een muur van bureaucratie oplopen. Alleen van Veiligheid & Justitie (specifieker: de bedrijfsonderdelen van Ankie Broekpak-Bingozaal) hadden we nog niets ontvangen. Tot afgelopen week, toen wierpen ze ons een botje toe in de vorm van een deelbesluit. 

De inhoud versterkt het bestaande beeld van desinteresse, niet-gevoelde noodzaak en een overdreven scherp oog op beeldvorming in de media. Terwijl de Taliban Afghanistan heroverden, mailden Justitie-ambtenaren over hun eigen "vakantie-exodus" (!). Maar alles wat relevant is, of kan zijn, is onleesbaar gemaakt: 141 stukken zijn 'niet openbaar', 111 stukken 'deels openbaar' (de meest relevante passages zwartgelakt, betekent dat), 1 stuk is openbaar (een nietszeggend tabelletje) en 1 stuk was 'reeds openbaar': een Kamerbriefje van Kaag. Een deelbesluit (pdf) bij J&V van 254 stukken op een totaal van ongeveer 5000 stukken. Zucht. Deze Wob is als de evacuatie zelf: te laat, te weinig, het schiet totaal niet op en we lopen bijna een jaar later nog steeds achter de feiten aan.

Paar screenshots na de breek terwijl we wachten op een naderende uitspraak in de zitting van twee weken geleden, maar wie alles zelf wil lezen, wij zijn uiteraard transparant. Wij wel:

Inventarislijst Bijlage 2 (Niet openbaar).xlsx
Inventarislijst Bijlage 3 (Deels Openbaar).xlsx
Inventarislijst Bijlage 4 (Openbaar).xlsx
Inventarislijst Bijlage 5 (Reeds openbaar).xlsx
Ordner deels openbaar NIET LEESBAAR.pdf (WeTransfer, 175MB)
Ordner openbaar transparant.pdf
Ordner reeds openbaar transparant.pdf

Maandagmiddag 7 maart, enquêtezaal C3 van de Rechtbank Amsterdam aan de Parnassusweg. GeenStijl is met z’n tweeën, zij zijn met maar liefst acht - zelfs de rechter leek verbaasd

Hoe kwamen we in de rechtbank terecht? Ditmaal niet de Schuld van GeenStijl! Op 30 augustus 2021 heeft GS een wobverzoek gedaan bij vier ministeries (BuZa, MinDef, J&V en de BV Rutte), inzake de dramatisch & desastreus verlopen evacuatie uit Afghanistan. Officieel moeten die verzoeken binnen vier weken beantwoord worden maar - zoals eigenlijk altijd - werd die termijn niet gehaald. En de verdaging ook niet. Onze Wobjurist Victor Loonstein zat heel strak op die termijnen en uiteindelijk, eind januari, oordeelde de rechter in een beroepszaak dat de ministeries nu echt binnen twee weken moesten beslissen en openbaren. Daar won GS dus van de Staat.

Maar de Staat deed daar natuurlijk niets mee. We kregen deelbesluiten van Defensie en BuZa (dus niet alles) en vooralsnog niks van Justitie. Wel wat (zorgvuldig onleesbaar gemaakte) stukken & Whatsappjes van Algemene Zaken. En: Rutte stuurde de landsadvocaat op ons af! Nou, dan wil je dus echt niet openbaren. Dus wij naar de rechtbank, waar Mr. Elisabeth Pietermaat (partner bij de ietwat schimmige staatsvocaten van Pels Rijcken) maar liefst zeven pax aan ambtenaren & aanverwanten had meegebracht. Zaten we daar, met z'n tweetjes tegenover een slordige 10.000 euro aan juridische & ambtelijke dagvergoedingen.

Mevrouw Pietermaat begon op een best wel geacteerd deemoedig toontje te fluisteren (we konden het bijna niet verstaan) dat het veel te veel documenten zijn om in zeven maanden bij elkaar te rapen. Ze wilde dat de rechter het vonnis over “binnen twee weken, of anders!” ongedaan zou maken. Daar was onze jurist het natuurlijk niet mee eens, maar wij mochten zelf ook wat zeggen. 

We hebben die gelegenheid aangegrepen om te vertellen dat de overheid ALTIJD z’n eigen regels breekt bij Wobverzoeken en als je dan veel te laat eindelijk wat documenten krijgt, de helft zwart of wit of hoe dan ook onleesbaar is gelakt. Soms snappen we dat maar meestal slaat het nergens op. En we snappen ook dat het om heel veel documenten gaat in deze kwestie, maar regels zijn regels. We zeiden tegen meneer de rechter: Het lijkt soms wel of de overheid wobverzoeken zo lang mogelijk traineert zodat de nieuwswaarde van het onderwerp verdwijnt, maar zo kun je dus als media je controlerende taak niet doen. En als de overheid dan een keer ongelijk krijgt en door een rechter wordt gedwongen sneller te beslissen, sturen ze dus meteen de peperdure landsadvocaat op een weblog af, in de hoop toch nog gelijk te krijgen - en meer tijd te kopen.

Wie zijn die mensen?

Wacht even wat wat wat wat. Het onderzoek door de toezichthouder naar fraude bij de advocatentak van de grote boeven bij Pels Rijcken werd geleid door "lokale deken Arjen van Rijn, die van 1995 tot eind 2011 bij Pels Rijcken werkte". En nu blijkt dat onderzoek, dat geen signalen van fraude opleverde, dus helemaal niet zo goed uitgevoerd. "Een van de twee pijlers waarop dekentoezicht zich dient te richten is bij het onderzoek naar Pels Rijcken namelijk volledig buiten beschouwing gelaten." Wat een verrassing zeg. Alsof je Ali B. onderzoek laat doen naar grensoverschrijdend gedrag bij The Voice. Alsof je Goebbels vraagt wat er nou precies mis ging bij de nazi's. Alsof je kapitein Schettino vraagt voor een beoordeling van het zinken van de Costa Concordia. Alsof je Ridouan Taghi belt voor een memo over de Mocro Maffia. Alsof je een fucking ex-partner van miljoenenfraudeur Frank Oranje vraagt onderzoek te doen naar het kantoor van miljoenenfraudeur Frank Oranje OH NEE WACHT DAT IS PRECIES WAT ER GEBEURD IS. Die hele stinkende advocatenkliek moet eens even heel flink worden uitgemest, te beginnen bij het kantoor dat om de een of ander bizarre reden nog altijd miljoenen van de Nederlandse Staat krijgt om Landsadvocaatje te spelen. 

Wakker worden, minister Yesilgöz.

Wisten we al, maar toch

Gaat ook maar door dit

Hoe dat toch kan. Dat de Nederlandse Staat vorig jaar maar liefst 33 miljoen euro heeft betaald aan landsadvocaat Pels Rijcken. Dat er op de werkvloer van datzelfde Pels Rijcken, waar de bestuursvoorzitter jarenlang voor miljoenen euro's geld wegsluisde, sprake is van geschreeuw en racisme. Dat je dan leest: "Een van de secties met een problematische werksfeer is Ondernemingsrecht van Frank Oranje. Hij wordt in 2015 voorzitter van de sectie en in 2018 zelfs bestuursvoorzitter van heel Pels Rijcken. Oranje staat te boek als iemand met twee gezichten. De notaris kan innemend zijn, maar tegelijkertijd boezemt hij angst in op kantoor. Sommige medewerkers lopen met een boog om hem heen en vallen hem liever niet lastig. „Frank kon in zijn gedrag onvoorspelbaar, wispelturig en bij tijd en wijle ronduit hard en onaangenaam in de bejegening zijn”, stelt Pels Rijcken in een recent intern bericht na een rondgang langs medewerkers. „Een aantal kantoorgenoten in de directe omgeving van Frank heeft naar voren gebracht dat zij zich in zijn nabijheid regelmatig onveilig hebben gevoeld.”" En even verderop: "Het partnerinkomen zou de laatste jaren van ongeveer zes naar acht ton per jaar zijn gestegen." En dat Ferd Grapperhaus nog steeds niet heeft gezegd D'RUIT MET DIE ASO'S.
FUN FACT DAT HELEMAAL NIET FUN IS: De bekende Nieuwsuur-anchor (Nieuwsuur, weet u wel, waar Eva Jinek niet mocht presenteren vanwege haar banden met Moszkowicz) Eelco Bosch van Rosenthal is samensteller van het onder andere door Pels Rijcken gesponsorde Fraude Film Festival.

Onteigening was blijkbaar niet harteloos genoeg

Terwijl we worden afgeleid met coronapassen en persco's gaat op het stikstoffront de strijd ook verder en liggen de boeren nog steeds onder vuur. Deze keer komt het artilleriesalvo van landsadvocaat Hans Besselink die zelfs onteigening nog te menselijk vindt en voorstelt om de vergunningen van boeren die te veel stikstof uitstoten in de buurt van natuurgebieden af te pakken. Dat gaat een stuk sneller dan onteigening, uitkopen of wachten tot de koeien zindelijk zijn. Gewoon de vergunning door de shredder, een financiële zieligheidsvergoeding overmaken en weg met dat boerenbedrijf. Dat met een pennenstreep een familiebedrijf van meerdere generaties in één klap van de kaart wordt geveegd boeit ze blijkbaar niet in Den Haag, want de strijd tegen stikstof is heilig. Minister Schouten baalt natuurlijk dat dit is uitgelekt, want transparantie is helemaal niet de bedoeling. Ze weet niet hoe snel ze moet benadrukken dat dit slechts één van de opties is die wordt bekeken. Feit is wel dat onteigening en het slopen van vergunningen als opties op tafel liggen en dat de woede bij de boeren daarmee volkomen terecht is. Want ze kan wel claimen dat het volgende kabinet pas de knoop doorhakt, maar het is deze demissionaire puinhoop die de keuzemogelijkheden selecteert.

9,5 miljoen weggefraudeerd

Vroeger heette het grote advocaten- en notarissenkantoor Pels Rijcken nog gewoon Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn, maar het had beter Fles Rijcken & Drooglegger Fortuijn kunnen heten, nu de fraude van ex-bestuursvoorzitter Frank O. (staat voor Oranje, heeft inmiddels zelfmoord gepleegd, red.) nog groter blijkt dan gedacht. De landsadvocaat, bij ons vooral bekend van het glashard liegen om slachtoffers in de toeslagenaffaire kapot te maken, blijkt 9,5 miljoen te hebben weggetoverd en dat is nog niet alles. "Onlangs is Pels Rijcken onder verscherpt toezicht geplaatst door de Haagse deken, toezichthouder op de advocatuur, blijkt uit een brief van Pels Rijcken aan Grapperhaus. Volgens de deken moeten de interne controles verbeterd worden en is de sociale veiligheid en aanspreekbaarheid bij Pels Rijcken niet in orde." Als van die pennenlikkers termen gebruiken als 'sociale veiligheid en aanspreekbaarheid niet in orde', dan bedoelen ze gewoon dat het corrupte pleurisbende is, een soort D66 ofzo. Heeft iemand ergens nog een elite in de aanbieding? De onze is stuk.

Nieuwe bestuurscultuur

Ferd Grapperhaus, de minister die staatssecretaris Snel nog wel even wilde helpen met het bedekken van de doofpot in de toeslagenaffaire, weigert na een Wob-verzoek van EenVandaag het advies van de landsadvocaat over de invoering van de Avondklok openbaar te maken. Die invoering was juridisch zo wankel dat zelfs Willem Engel, die gek is, er gaten in kon schieten en zorgde ervoor dat Jaap van Dissel halsoverkop moest worden ingevlogen om in de rechtszaal te zeggen dat zonder de Avondklok de ziekenhuizen vol high gepilede bodies zouden komen te liggen. Achteraf bleek niemand eigenlijk enig idee te hebben waar de Avondklok op sloeg en hielden we er alleen een paar flinke rellen en een heel erg zielig stuk op De Corrie aan over. Best interessant dus, om te weten wat de landsadvocaat van deze snooze-knop voor de burgerlijke vrijheid vond. Kom er maar in, nieuwe 'bestuurscultuur', 'macht en tegenmacht', bla bla bla, openheid zus, transparantie zo, radicaal nieuwe ideeën dit, glas, plas, was dat. "Opvallend is dat Grapperhaus nu weigert het cruciale advies van de landsadvocaat over de avondklok vrij te geven - het advies dat hij eerder in zijn mail aanhaalde. Het ministerie van Justitie zegt dat het advies van de landsadvocaat 'intern beraad' is en 'persoonlijke beleidsopvattingen' bevat en daarom niet openbaar gemaakt kan worden. Ook zou het slechts een concept-advies zijn."

Heeft iemand de passage 'alle bagger in één keer naar buiten' in het 'Handboek Crisiscommunicatie' op het bureau van staatssecretaris Snel zwartgelakt?

Een nieuwe dag, een nieuw rotverhaal over de smerige cover-up van de smerige zaak van de Belastingdienst die honderden ouders en ten minste één gastouderbureau op een ranzige manier kapot heeft gemaakt. Leerden we gisteren dat dit alles in opdracht van de ambtelijke top is gebeurd, vandaag blijkt de Staat in de civiele zaak tegen gastouderbureau Dadim glashard heeft lopen liegen. Fun fact: de uitspraak in deze zaak is door de Volkskrant gebruikt om ondernemer van kleur Ahmet Gökçe te belasteren. De Staat beschikte over allerlei stukken die niet werden vrijgegeven, en liet de landsadvocaat liegen over die beschikbaarheid. Details & pdf's in de column van Pieter Klein. Grrrrrr. Extra fun fact: de DG van de Belastingdienst geeft 9 oktober as. een lezing. Onderwerp: 'De val van bewindspersonen'.