H/t Kustaw Bessems

(Persoonlijke noot: de voormalige Chef Digitaal van de Volkskrant lijkt hier de internetuitdrukking 'ht' verkeerd te gebruiken, aangezien hij waarschijnlijk HE FOLKERT JENSMA OUWE 'COLUMNIST [NAAM], JE KRIJGT EEN VEEG UIT DE PAN VAN DE RECHTER IN EEN UITSPRAAK bedoelt)
UPDATE: Het was wél een hat tip

Je zou het door alle aandacht (zie ook NRC Ambtenarenblad van vandaag) voor prinses Laurentien haast vergeten, maar het gaat dus helemaal niet goed met het herstel van het toeslagenschandaal. Dat blijkt maar weer eens uit deze uitspraak van een Amsterdamse rechter, in een zaak die door slachtoffers is aangespannen omdat zij door de overheid niet werden gecompenseerd voor een lening, die ze zijn aangegaan om het hoofd boven water te houden terwijl ze door de Nederlandse overheid kapot werden gemaakt. De rechter schrijft dat hij de overheid gelijk moet geven, omdat het ministerie van Financiën en de Raad van State ervoor hebben gekozen zich achter regeltjes te verschuilen en de menselijke maat te negeren. 

Maar! De rechter begint de uitspraak met een flinke persoonlijke noot van negen alinea's. Hier even de belangrijkste quotes:

"De rechter heeft zich in deze uitspraak noodgedwongen laten leiden door de recente uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling), waarbij de Afdeling aansluit bij de strenge uitleg die verweerder geeft aan de Wet hersteloperatie toeslagen (Wht) en haar beleid over dit onderwerp"

Oftewel: de Raad van State gedraagt zich precies zo als bij het toeslagenschadaal zelf. 

En dat gaat in de praktijk dus: mis.

"Vooral de in de wet opgenomen eis van opeisbaarheid van de schuld voor 1 juni 2021 leidt in de praktijk tot veel begrijpelijke onbegrip bij erkende gedupeerden. In de praktijk hebben deze gedupeerden met kunst en vliegwerk en het vervangen van de ene schuld door de andere schuld voorkomen dat zij te maken zouden krijgen met een deurwaarder. Veel gedupeerden verzuchten in de rechtszaal: ‘had ik maar niet zo mijn best gedaan om aan mijn betalingsverplichtingen te voldoen, dan was mijn schuld wel overgenomen’."

Uiteraard nu pas openbaar

Opvallend zijpaadje van de Omtzigtman bij het nieuws dat de Belastingdienst de komende tijd EVEN HELEMAAL NIKS MEER aankan qua belastingvernieuwingen, omdat eerst alle ouwe meuk moet worden vernieuwd en/of onderhouden. Stas Van Rij heeft namelijk ook nog een paar stukken die hij nog op zijn bureau had liggen aan de Kamer gestuurd, en daar zit een interessant memo bij. Het memo is gedateerd op 30 november 2020 en door staatssecretaris Vijlbrief (een van de twee opvolgers van de toen al afgetreden Menno Snel) gelezen op 16 december, exact één dag voordat het vernietigende rapport Ongekend Onrecht verscheen. 

En hoe het toen ging is toch wel behoorlijk alleszeggend over hoe het fatsoenlijke kabinet van vvd, D66, CDA en ChristenUnie, allemaal hele fatsoenlijke partijen, omging met de onfatsoenlijke toeslagenaffaire en na het fatsoenlijke aftreden vervangen werd door een nieuw fatsoenlijk kabinet met allemaal dezelfde fatsoenlijke mensen van weer dezelfde fatsoenlijke partijen.

Gaat u maar na. Op 16 december leest Hans Vijlbrief dus een memo waarin staat dat de Belastingdienst al die politieke plannetjes niet meer aankan, omdat er anders een 'continuïteitsrisico op de middellange termijn' (Vijlbrief wijst er in zijn aantekeningen terecht op dat dat nogal een vage omschrijving is, red.) ontstaat. Een week (!) later besluit het kabinet dan nog om niet af te treden (dat deed het pas drie weken later), maar in plaats daarvan een politiek plannetje te verzinnen: alle toeslagenouders krijgen opeens 30.000 euro en worden daarna snel geholpen. We weten nu allemaal hoe dat herstel van de toeslagenaffaire verloopt (naatje pet), maar het kabinet wist dat dus al van tevoren. De Belastingdienst had er EEN WEEK voor de aankondiging namelijk voor gewaarschuwd. En die waarschuwing wordt nu, meer dan TWEE JAAR LATER, alsnog openbaar gemaakt. Fatsoenlijk hoor!

de beste oplossing voor inflatie is inflatie

De plannen van het kabinet om mensen te helpen het hoofd te bieden aan de hoge inflatie zijn deels uitgelekt. Zoals het er nu naar uit ziet, is het plan een markante combinatie aan maatregelen die meer met populisme te maken hebben dan met het bestrijden van de inflatie. Het huidige pakket tracht dus een beetje aan koopkrachtherstel te doen in 2023 door vooral een simpele herverdeling. Het is als een teek die besluit miljarden ergens anders te zuigen. Maar wordt de koopkracht hiermee hersteld op korte termijn? En op lange termijn? Worden de oorzaken aangepakt? En daar wringt de schoen.

Zo werkt het koopkrachtpakket eerder inflatoir, waardoor het koopkrachtherstel voor 2023 deels teniet zal worden gedaan en de Nederlandse burger in de jaren daarna wederom met de gebakken peren zullen zitten. Hoe zit dat?

Nou, in de huidige situatie is het de bedoeling om de economie zodanig af te stompen dat er vraagdestructie plaats zal vinden. De ECB doet dit door o.a. de rente te verhogen. Als het aanbod gelijk blijft, maar de vraag uitvalt, dan zullen de prijzen niet meer stijgen en op een gegeven moment zelfs dalen. Symptom solved, zeg maar.

Maar de overheid maakt een zeer groot gedeelte van de vraagzijde uit, waardoor hogere uitgaven juist inflatoir werken. Nu zal die EUR 14 miljard van het koopkrachtpakket dus niet bovenop de al ingecalculeerde overheidsuitgaven van 2023 komen, maar dat het honderd procent gefinancierd wordt door het verschuiven van belastingen is een utopie; een deel van het pakket zal worden gefinancierd met leningen en daarmee komt er per saldo dus meer vraag in plaats van minder vraag in de economie. De regering werkt dus met dit pakket het plan van de ECB (deels) tegen.

Iedereen in de rij voor gratis geld

Het is nog immer druk bij het loket voor slachtoffers van de toeslagenaffaire, maar vaak is de melder bij het raampje geen gedupeerde ouder. "In de eerste drie maanden van dit jaar ging dat om ruim 80 procent van de melders", aldus de T. die de T. blijft. Vier op de vijf melders heeft dus helemaal geen recht op die standaardcompensatie van 30.000 euro, maar het blijft voor fraudeurs interessant om aan te sluiten in de rij, want de controle is minimaal. Ambtenaren zijn als de dood om te zwaar te handhaven en zo de fouten van de toeslagenaffaire te herhalen, terwijl toezicht wel nodig is. Want het is prima dat in deze zaak niet iedere vergoeding tot op de cent achter de komma wordt nagerekend, maar het is niet de bedoeling dat we cheques van 30k uitdelen aan iedere kinderloze opportunist. Toch blijft een afdeling handhaving uit. "Het kan door ouders als dreigend worden ervaren door de ervaringen in het verleden." Alles aan deze eindeloos voortslepende hersteloperatie schreeuwt slecht leiderschap. Als uw eigen ambtenaren hun werk niet meer durven uit te voeren omdat ze bang zijn voor de gevolgen van hun eigen beleid, dan is er iets goed mis in de B.V.. Was het natuurlijk al, maar dit gapende gat in de riolering van ons bestuur is nog steeds niet gedicht en de lucht is niet meer te harden. Is het al tijd voor een nieuwe bedrijfsleider?

Dat is ten slotte het belangrijkste

Wat zullen de kroegbazen die na een jaar vol sluitingen, tijdsbeperkingen, afstandsregels en QR-controles nog steeds beperkt worden in hun tapmogelijkheden blij zijn dat de economie weer helemaal terug is. Wat zullen de bioscoopeigenaren die lange tijd met lege zalen zaten, hun popcorn ongebruikt over de datum zagen gaan en momenteel nog steeds maar een fractie van de bezoekers mogen verwelkomen tevreden zijn met een economische groei van 4,8 procent. Wat zullen de festivalorganisatoren die al twee jaar geen publiek meer voor hun podium hebben gezien en de afgelopen jaren bloed, zweet en tranen staken in het organiseren van evenementen die uiteindelijk toch iedere keer in de prullenbak belandden in de lucht springen van geluk nu blijkt dat de groei van 2021 de krimp van 2020 compenseert. En wat staan die restauranthouders die na lange periodes van lege keukens en uitgestorven tafeltjes hun culinaire kunstwerken nog steeds beperkt kunnen uitserveren te juichen dat 2021 de grootste economische groei sinds 1998 kent. Dus al u de volgende keer u auto staat vol te tanken voor ruim 2,10 euro per liter: geen zorgen, want de economie is volledig hersteld van corona en dat is het enige dat telt.

Economisch herstel wanneer?

Covid lijkt achter ons te liggen en iedereen rekent op een enorme economische groei. Nu zal deze er relatief wel komen, maar in zijn geheel kan het wat gaan tegenvallen. Echter, op de wat langere termijn, zijn er twee ontwikkelingen die voor een verdere economische opleving kunnen zorgen. Jammer genoeg betreft het dan wel een vals herstel, dus de vlag kan niet uit.

Op korte termijn komt (is er deels al) de economische opleving. Logisch natuurlijk na de gevangenschap van het afgelopen jaar. Echter, die uitgestelde etentjes, bezoeken aan de kapper en fitnesscentrum kunnen niet of nauwelijks worden ingehaald. Veel van de geraakte bedrijven zullen een hervatting van de operaties meemaken maar van “inlopen op” is eigenlijk geen sprake.

Verder zal er bij de meerderheid van de lockdown-winnaars teruggekeerd worden naar de trend. Zoals GMO onlangs mededeelde in een beursupdate, kan er van een continuatie geen sprake zijn. Immers, hoe vaak gaan mensen nu nog naar de bouwmarkt en het tuincentrum als ze niet meer vast thuis zitten? Hoeveel kopen ze nog in bij AH en de slager als ze nu weer uit eten gaan?

Beurzen staan nu op recordhoogtes. Dat verklaart wellicht waarom Rutte electoraal nog niet is afgestraft.

Sinds de eerste lockdowns, heeft het bedrijfsleven het zwaar te verduren. Echter, door allerlei hulpprogramma’s en coulance bij schuldeisers, verhuurders en zo voorts, bleef de schade tot nog toe beperkt. De brede ontslagrondes zijn uitgebleven. Het aantal faillissementen was zelfs historisch laag. Nu er vaccins zijn, is de hoop dat tegen de zomer alles weer normaal is. Maar, los van of de verwachte vaccinatiegraad wordt behaald, is dat wat de burger te wachten staat? Ik vrees dat de burger dit jaar de rekening gepresenteerd zal krijgen. En dat zal een fikse rekening zijn.

Bedrijven in de EU hebben volgens de experts een tekort aan eigen vermogen van EUR 600 miljard wat moet worden aangevuld, anders zal het verwachte herstel wellicht niet plaatsvinden. De helft van de MKB bedrijven in de EU vreest een faillissement binnen 12 maanden te moeten aanvragen (van oktober). Ook lijkt het beetje herstel wat er was, nu al in de kiem gesmoord te zijn (zie hieronder).

Waar de EU-werkeloosheid op een diepterecord stond van 6,4% in maart, staat de teller nu al op 7,2%

\

Toen meer en meer landen in lockdown gingen, zag het er erg slecht uit voor de economie en het financiële stelsel. Door de ervaringen in 2008, hebben centrale banken nu erg snel ingegrepen en een systeemcrisis vooralsnog kunnen voorkomen. Ook overheden hebben ingegrepen, maar de relatieve grootte en snelheid van de hulpprogramma’s verschillen per land aanzienlijk. Langzaam lijkt het erop dat de economie weer opkrabbelt en er zijn tekenen dat de impact van Covid-19 niet zo groot is als verwacht. Ziet er goed uit, toch? Of toch niet?

Verschillende economische indicatoren geven reden tot optimisme. Zo werd 12% van alle vrachtschepen aan de ketting gelegd gedurende de lockdown fall-out, terwijl dat nu nog maar 3,4% bedraagt. Amerikaanse havens lopen dan ook over van de activiteit. Deze positieve ontwikkeling is goed te zien in de tarieven voor zeevracht; die schieten nu pijlsnel omhoog. Verder bewijs zijn de goede industriecijfers uit de VS (ISM); deze index staat nu op het hoogste niveau in 16,5 jaar. Ook de economische krimp in sommige EU landen lijkt mee te vallen. Zo verwacht Duitsland nu een economische krimp van 5,8% in plaats van 6,3%. 

Echter, er valt het één en ander op deze cijfers af te dingen. Zo is een deel van de stijging in zeevervoertarieven te danken aan een aanstaande Chinese vakantieperiode. Tevens zijn de goede cijfers voor een groot deel een gewone inhaalslag op de dramatische val in volumes gedurende de lockdowns. Dit zijn eenmalige effecten. Verder hebben overheden grote steunpakketten uitgerold, waardoor de negatieve impact van de lockdowns op de consument is uitgesteld. De consumentenbestedingen zijn daarom, gezien de omstandigheden, nog redelijk goed te noemen (wel grote verschillen tussen sectoren en tussen online versus offline). 

Dit is ook deels terug te zien in de werkloosheidscijfers van bijvoorbeeld de EU. De toename tot dusverre, betrof vooral lager geschoold en tijdelijk werk. Met name de jeugd is hier de dupe van.