#MH17 en het radeloze raadsel van de radarbeelden
Het kabinet heeft een nieuwe tactiek bedacht om niet achter de radarbeelden van MH17 aan te hoeven. Volgens Ard van der Steur heeft het Openbaar Ministerie namelijk tegen hem gezegd, dat het OM de beelden niet nodig heeft voor het strafrechtelijk onderzoek. Staat dat ergens op papier? Nee, dat staat nergens op papier. Heeft er dus niemand voor getekend? Nee, er heeft niemand voor getekend. Is het mondeling doorgegeven aan de minister? Ja, het is mondeling doorgegeven aan de minister. Maar wanneer heeft het OM dit dan tegen de minister gezegd? Dat kan de minister zich niet herinneren. U ruikt een rat? Wij ook. Het OM wil namelijk nergens bevestigen dat ze dit tegen de minister gezegd hebben.
De radarbeelden. Hoe zit het nou?
Met de primaire radarbeelden zou je de raket moeten kunnen zien, evenals de afvuurlocatie, eventuele militaire vliegtuigen in de omgeving, en brokstukken van MH17. Het is dus belangrijk bewijsmateriaal voor het onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT), dat wordt geleid door Nederland en waar Oekraïne, Maleisië, België en Australië bij aangesloten zijn. (Het OM heeft een infographic.) De informatie en kaarten waar het JIT op dit moment over beschikt, beslaan 300 vierkante kilometer. Met primaire radarbeelden kun je dat terugbrengen tot ongeveer 1 vierkante kilometer. Zo belangrijk zijn die beelden dus.
Maar helaas: Rusland had beelden en heeft ze gewist. En volgens het onderzoeksrapport van de Onderzoeksraad voor de VVD (OVV), dat in oktober verscheen, was de civiele radar van Oekraïne in onderhoud. Afgelopen week zei de Oekraïense ambassadeur echter dat twee radarstations (Luhansk en Artemysk) niet in onderhoud waren, maar dat ze zijn vernietigd. Dat is strijdig met het OVV-rapport. Sowieso: als een radar niet werkt, moet je dat als land melden bij Eurocontrol. De OVV had de beweringen van Kiev dus kunnen checken. Maar navraag bij Eurocontrol leert dat dit niet is gebeurd. De OVV sprak ook niet met Oekraïense luchtverkeersleiders - primaire bronnen, want dat waren de laatste personen die live contact hadden met MH17.
Oekraïne is ongeloofwaardig
Kiev beweerde daarnaast dat haar militaire radarsystemen uit stonden op de bewuste 17e juli van 2014. Dat is een volstrekt ongeloofwaardige bewering: er was oorlog in het oosten van het land, een Russische invasie dreigde en de Oekraïense luchtmacht had haar eigen materieel in de lucht. Dat doe je niet zonder radar. Internationaal gezien heeft Nederland ook niet bij de Amerikanen gevraagd om hun materiaal (ondanks de uitspraken van MinBuZa Kerry dat We saw the take-off. We saw the trajectory, we saw the hit."), en NAVO beweert niks te kunnen zien op de eigen AWACS-beelden van radarvliegtuigen die - nota bene - het oosten van Oekraïne in de gaten hielden. Wil Oekraïne wat verbergen? En zo ja, wat dan? Een militair vliegtuig in de buurt van MH17? Of erger?
In het debat over de radarbeelden van donderdag 4 februari beweerde Van der Steur - die een uiterst nerveuze avond had - dat de regering pas op 13 oktober, de dag dat het OVV-rapport verscheen, op de hoogte werd gesteld van het ontbreken van radarbeelden. Maar nota bene Frans Timmermans had een jaar eerder, oktober 2014, al geroepen wat hij wist over zuurstofmaskers en een raket. In april 2015 leidde de ophef over de door de regering voor de OVV verzwegen Kiev-briefing tot nader overleg tussen kabinet en OVV. Is er toen ook niets over de radarbeelden gezegd? Wist de regering écht pas op 13 oktober van de ontbrekende beelden? Moeilijk te geloven. En waarschijnlijk niet waar.
Hoe nu verder met het strafrechtelijk onderzoek?
Ook nu bekend is dat er géén (primaire) radarbeelden zijn opgenomen in het onderzoek van de OVV, noch worden meegenomen in het onderzoek van het JIT, weigert het kabinet om een klacht in te dienen bij internationale luchtvaartorganisatie ICAO. Daarmee blokkeert Rutte II de weg naar het opvragen van de beelden die de onderste steen kunnen tonen. Nabestaanden doen inmiddels een wanhoopspoging om Rutte in beweging te krijgen. En wat tenslotte ook een bijzonder interessante vraag is in dezen: Wat vinden de andere landen in het JIT ervan dat hoofdonderzoeker Nederland géén behoefte heeft aan primaire radarbeelden - en daarmee primaire bewijsstukken?
Na de breek: Nieuwe Kamervragen voor Van der Stuntel, van Omtzigt (CDA) en Sjoerdsma (D66), over zijn bewering dat het OM in zijn oor gefluisterd heeft dat ze geen radarbeelden hoeven te hebben.

Radarbeelden met fragmenten van MH17 opgedoken





En tot slot hebben we dan nog VVD Kamerlid Han ten Broeke, die bij de allerlaatste verdedigingslinie van zijn partij is aanbeland: eloquente paniek, gegoten in een hele domme opmerking: de daders hebben er bijvoorbeeld álle belang bij om die onderste steen onder te houden. Ook de persoonlijke minion van Ten Broeke verslikte zich in een publicitair paniekaanvalletje. Hij zei haastig sorry. Te laat. We weten nu hoe de VVD over kritische onderzoekers naar de onderste steen denkt: daar hebben ze een uitgesproken hekel aan.Niemand heeft een motief om de onderste steen NIET boven te krijgen. Aldus @HanTenBroeke @NPORadio1 #MH17
— standNL (@standpuntnl) February 5, 2016
MH17: 'Nederland vroeg nooit bij juiste instantie om radarbeelden'

LIVE Radarbeeld. Vervolg Doofpotzitting MH17

CTIVD (toezichthouder geheime diensten) bevestigt: volgens diensten had alleen Oekraine operationele BUK systemen in Oost Oekraine 17/7
— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) January 22, 2016
Vader MH17-slachtoffer vraagt VS om radarbeelden
Als Nederland niet zo ontzettend traag gereageerd had op MH17, dan hadden we de radarbeelden van de aanslag veilig kunnen stellen. Dat zei oud-luchtmachtgeneraal Steve Netto afgelopen week tegen De Telebloid. Rusland zegt dat de beelden gewist zijn (Netto: "Ze liegen dat ze barsten") en Oekraïne had toevallig net alle radars uit staan (Netto: "Daarmee maken ze zich verdacht"). De Onderzoeksraad voor de VVD (OVV) van Tjibbe Joustra (VVD) nam genoegen met het gebrek aan beelden en hosselde alsnog wat conclusies in een rapportje. Gelukkig dat het CDA Omtzigt daar geen genoegen mee neemt, maar nu is er ook een vader van een nabestaande opgestaan: "De vader van MH17-slachtoffer Quinn Schansman heeft een brief geschreven aan John Kerry. Hij vraagt de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, alsnog radar- en satellietbeelden van de MH17-crash vrij te geven voor onderzoek. Schansman schreef de brief aan Kerry omdat hij vindt dat Nederland te weinig moeite doet om de beelden te bemachtigen. De reactie van de overheid na publicatie van het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid noemt hij op dit punt 'teleurstellend'." (NOS) Goed idee van vader Schansman, Kerry heeft immers letterlijk gezegd dat "we saw the trajectory, we saw the hit" (bron), maar nooit gaf de Amerikanen hun radarbeelden vrij - en Rutte's OVV nam daar genoegen mee. Sluiten we af met nog een Steve Netto-kwoot: "Als specialisten inzoomen op de satellietbeelden van die eerste uren, kunnen zij zelfs de schroeiplek van de afgeschoten raket terugvinden." Juist. Maar vooralsnog zien we alleen de schroeiplekken op het blazoen van Rutte.
MH17. De radarbeelden, Rutte. De radarbeelden

Rutte ontraadde deze motie om bij Rusland en Oekraïne achter MH17 radarbeelden aan te gaan.
PvdA en VVD waren tegen
pic.twitter.com/iiQZWbabqz
— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) December 24, 2015
De regering durft de Russen niet aan te (laten) spreken op hun nalatigheid, en de Oekraïeners mogen hun beelden geheim houden van Rutte. Omtzigt op Twitter: "Als NL regering zich erbij neerlegt dat ze radarbeelden MH17 niet hoeft, zoekt ze niet naar onderste steen." En zo is het.Bassiehof - Dit was eigenlijk de week van MH17

MH17-bewijsmateriaal wellicht waardeloos door Oekraiense veiligheidsdienst

MH17: OVV-rapport blijft onderste steen bedekken

Vreemd. Bij de persconferentie a.s. dinsdag over #MH17 van de Onderzoeksraad mogen journalisten geen vragen stellen. pic.twitter.com/B17mOE2U4S
— Vincent Verweij (@vverweij) October 9, 2015
No apportion of blame or liabilityEr is nog iets opvallends aan het onderzoeksrapport van OVV-VVD'er Joustra: het gedeelte waarin de crash wordt onderzocht, is in samenwerking met Oekraïne tot stand gekomen. In artikel 3.1 van de overeenkomst (pdf) staat dat er géén schuldvraag op tafel gelegd mag worden in dit onderzoek: It is not the purpose of such an investigation to apportion blame or liability. Oekraïne mocht, evenals de andere samenwerkende landen Australië, Rusland, Engeland en de VS, commentaar geven op de inhoud van het onderzoek. Het is dus in samenspraak opgesteld - en daarom niet per se het eerlijkste verhaal.


Mark Rutte op jolig teamuitje met Club MH17
