Geenstijl

Het kabinet heeft een nieuwe tactiek bedacht om niet achter de radarbeelden van MH17 aan te hoeven. Volgens Ard van der Steur heeft het Openbaar Ministerie namelijk tegen hem gezegd, dat het OM de beelden niet nodig heeft voor het strafrechtelijk onderzoek. Staat dat ergens op papier? Nee, dat staat nergens op papier. Heeft er dus niemand voor getekend? Nee, er heeft niemand voor getekend. Is het mondeling doorgegeven aan de minister? Ja, het is mondeling doorgegeven aan de minister. Maar wanneer heeft het OM dit dan tegen de minister gezegd? Dat kan de minister zich niet herinneren. U ruikt een rat? Wij ook. Het OM wil namelijk nergens bevestigen dat ze dit tegen de minister gezegd hebben. De radarbeelden. Hoe zit het nou? Met de primaire radarbeelden zou je de raket moeten kunnen zien, evenals de afvuurlocatie, eventuele militaire vliegtuigen in de omgeving, en brokstukken van MH17. Het is dus belangrijk bewijsmateriaal voor het onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT), dat wordt geleid door Nederland en waar Oekraïne, Maleisië, België en Australië bij aangesloten zijn. (Het OM heeft een infographic.) De informatie en kaarten waar het JIT op dit moment over beschikt, beslaan 300 vierkante kilometer. Met primaire radarbeelden kun je dat terugbrengen tot ongeveer 1 vierkante kilometer. Zo belangrijk zijn die beelden dus. Maar helaas: Rusland had beelden en heeft ze gewist. En volgens het onderzoeksrapport van de Onderzoeksraad voor de VVD (OVV), dat in oktober verscheen, was de civiele radar van Oekraïne in onderhoud. Afgelopen week zei de Oekraïense ambassadeur echter dat twee radarstations (Luhansk en Artemysk) niet in onderhoud waren, maar dat ze zijn vernietigd. Dat is strijdig met het OVV-rapport. Sowieso: als een radar niet werkt, moet je dat als land melden bij Eurocontrol. De OVV had de beweringen van Kiev dus kunnen checken. Maar navraag bij Eurocontrol leert dat dit niet is gebeurd. De OVV sprak ook niet met Oekraïense luchtverkeersleiders - primaire bronnen, want dat waren de laatste personen die live contact hadden met MH17. Oekraïne is ongeloofwaardig Kiev beweerde daarnaast dat haar militaire radarsystemen uit stonden op de bewuste 17e juli van 2014. Dat is een volstrekt ongeloofwaardige bewering: er was oorlog in het oosten van het land, een Russische invasie dreigde en de Oekraïense luchtmacht had haar eigen materieel in de lucht. Dat doe je niet zonder radar. Internationaal gezien heeft Nederland ook niet bij de Amerikanen gevraagd om hun materiaal (ondanks de uitspraken van MinBuZa Kerry dat “We saw the take-off. We saw the trajectory, we saw the hit."), en NAVO beweert niks te kunnen zien op de eigen AWACS-beelden van radarvliegtuigen die - nota bene - het oosten van Oekraïne in de gaten hielden. Wil Oekraïne wat verbergen? En zo ja, wat dan? Een militair vliegtuig in de buurt van MH17? Of erger? In het debat over de radarbeelden van donderdag 4 februari beweerde Van der Steur - die een uiterst nerveuze avond had - dat de regering pas op 13 oktober, de dag dat het OVV-rapport verscheen, op de hoogte werd gesteld van het ontbreken van radarbeelden. Maar nota bene Frans Timmermans had een jaar eerder, oktober 2014, al geroepen wat hij wist over zuurstofmaskers en een raket. In april 2015 leidde de ophef over de door de regering voor de OVV verzwegen Kiev-briefing tot nader overleg tussen kabinet en OVV. Is er toen ook niets over de radarbeelden gezegd? Wist de regering écht pas op 13 oktober van de ontbrekende beelden? Moeilijk te geloven. En waarschijnlijk niet waar. Hoe nu verder met het strafrechtelijk onderzoek? Ook nu bekend is dat er géén (primaire) radarbeelden zijn opgenomen in het onderzoek van de OVV, noch worden meegenomen in het onderzoek van het JIT, weigert het kabinet om een klacht in te dienen bij internationale luchtvaartorganisatie ICAO. Daarmee blokkeert Rutte II de weg naar het opvragen van de beelden die de onderste steen kunnen tonen. Nabestaanden doen inmiddels een wanhoopspoging om Rutte in beweging te krijgen. En wat tenslotte ook een bijzonder interessante vraag is in dezen: Wat vinden de andere landen in het JIT ervan dat hoofdonderzoeker Nederland géén behoefte heeft aan primaire radarbeelden - en daarmee primaire bewijsstukken? Na de breek: Nieuwe Kamervragen voor Van der Stuntel, van Omtzigt (CDA) en Sjoerdsma (D66), over zijn bewering dat het OM in zijn oor gefluisterd heeft dat ze geen radarbeelden hoeven te hebben.

Vragen van de leden Omtzigt en Sjoerdsma aan de minister van Veiligheid en Justitie over zijn opmerking dat het OM hem mondeling meegedeeld zou hebben nu geen behoefte te hebben aan primaire radargegevens van de MH17 maar dat hij zich niet kan herinneren wanneer die mededeling voor het eerst gedaan is. 1. Klopt het dat het OM u al snel na aanvang van het onderzoek heeft laten weten dat binnen het JIT door de samenwerkende justitiële autoriteiten, is vastgesteld dat het noodzakelijk was om alle voorhanden zijnde primaire en secundaire radargegevens die eventueel beschikbaar waren binnen Oekraïne van het moment van de ramp en er vlak voor en na, beschikbaar te krijgen voor het strafrechtelijk onderzoek? 2. Herinnert u zich dat u op 21 januari aan de Kamer schreef: “Het OM heeft mij laten weten dat het OM op dit moment over voldoende informatie beschikt en dat nu geen behoefte bestaat aan het doen van verzoeken voor aanvullende informatie op het gebied van radar- en satellietgegevens. Indien dit anders wordt, dan zal het kabinet al het nodige doen om voor het strafrechtelijk onderzoek relevante gegevens aan het OM ter beschikking te kunnen stellen.” (33997, nr. 62) 3. Herinnert u zich dat u 4 februari aan de Kamer schreef: “Voorts heeft het OM mij desgevraagd laten weten dat het op dit moment over voldoende informatie beschikt en dat nu geen behoefte bestaat aan het doen van verzoeken voor aanvullende informatie op het gebied van radar- en satellietgegevens. Anders dan door het lid Sjoerdsma kennelijk verondersteld is, getuige zijn verzoek bij de Regeling van Werkzaamheden d.d. 3 februari 2016, heeft het OM mij dit niet schriftelijk bericht, doch verschillende malen in mondeling overleg bevestigd.” (brief van 4 februari van de minister van V&J, nog geen Kamerstuknummer, “Brief naar aanleiding van regeling werkzaamheden over bericht ‘Oekraïne radarbeeld MH17 nooit opgevraagd’ “) 4. Herinnert u zich dat u op de vraag wanneer u voor het eerst hoorde van het OM dat er geen behoefte bestaat aan de radarbeelden in het plenaire debat in de Tweede Kamer op 4 februari 2016 als volgt antwoordde: “Die datum heb ik niet paraat, maar dat was op het moment dat die discussie over de radarbeelden ontstond. Ik was daar benieuwd naar. Ik heb het OM daarnaar gevraagd en het heeft daar antwoord op gegeven langs deze lijnen.” 5. Kunt u aangeven op welke data het openbaar Ministerie u heeft meegedeeld dat er nu geen behoefte bestaat aan de radardata? 6. Kunt u voor elk van de data hierboven aangeven wie van het Openbaar Ministerie dit heeft meegedeeld en of die persoon namens zichzelf of namens het Openbaar Ministerie sprak? Kunt u dit bij voorkeur openbaar aangeven, maar indien noodzakelijk vertrouwelijk meedelen? 7. Heeft het openbaar ministerie ook namens de andere landen in het JIT gesproken, toen zij aangaf nu geen behoefte te hebben aan aanvullende informatie op het gebied van radar- en satellietgegevens, zoals primaire radargegevens? 8. Betekent deze mondelinge mededeling nu dat er naast schriftelijke ambtsberichten ook mondelinge ambtsberichten over een lopend strafrechtelijk onderzoek bestaan? Zo ja, kunt u dan aangeven welke status die hebben? 9. Op welke wijze worden mondelinge (ambts?) berichten vastgelegd in de administratie van het OM en in het ministerie van Veiligheid en Justitie opdat daar later geen verschil van interpretatie ontstaat over wat er precies is meegedeeld? 10.Bent u bereid deze mededeling van het OM, inclusief mogelijke caveats schriftelijk te laten vastleggen door het OM, aangezien hier a priori wordt afgezien van het opvragen van radarbeelden die van groot belang zouden kunnen zijn in een rechtszaak over MH17? Zo nee, waarom niet? 11. Zijn u signalen uit het Openbaar Ministerie of andere landen in het JIT bekend die het niet eens zijn met het niet opvragen van de primaire radargegevens? 12.Hoe vaak krijgt u mededelingen over de inhoud van strafrechtelijke onderzoeken op een andere wijze dan via schriftelijke ambtsberichten? Hoe kan controle op deze informatiestroom plaatsvinden? 13.Kunt u deze vragen een voor een en binnen een week beantwoorden, dwz voor maandag 15 februari? Update 18/2 De antwoorden zijn inmiddels ook binnen en ze zijn natuurlijk nietszeggend.