Dit zag niemand (behalve: iedereen) aankomen

De definitie van koopkracht is vrij simpel: hoeveel dingen kunt u kopen van uw geld. En als u niet meer geld krijgt, maar alles wel veel duurder wordt, dan daalt die koopkracht. En hard ook. Het CPB maakt vandaag bekend dat de mediane (als u niet weet wat dit betekent daalt die van u waarschijnlijk nog meer) koopkracht dit jaar met maar liefst 6,8% daalt. Dat is: ongekend, en het dubbele van het 'ongunstige scenario' uit maart van dit jaar. Wat uw portemonnee betreft is de paniek rond de financiële crisis pindaatjes vergeleken met deze totale kaalslag. 6,8% minder koopkracht betekent voor heel veel huishoudens dat er nog enorme stukken maand over zijn aan het einde van het geld, en voor nog meer huishoudens dat er in ieder geval geen geld meer over is aan het einde van de maand. We worden met zijn allen niet een beetje armer, maar een stuk armer. Extra vrolijke noot: "Daarbij is er inflatie-ongelijkheid: hoe lager het inkomen, hoe sterker de financiële last van de inflatie wordt gevoeld. Het standaard koopkrachtbeeld is gebaseerd op de gemiddelde inflatie en houdt dus geen rekening met dit soort verschillen tussen huishoudens." Het aantal armen in Nederland stijgt naar 7,6%, onder kinderen is het zelfs 9,5%. "Net als voor de koopkrachtcijfers geldt dat deze cijfers de werkelijke problematiek nog onderschatten." We worden met zijn alleen een stuk armer. Crisis.

Ontwaakt, verworpenen der aarde

Onderweg in de auto was ik aan het luisteren naar BNR Nieuwsradio, waar voormalig PvdA-minister Wouter Bos een onderzoek aanhaalde van het CPB; de luisteraar die de standaard platitudes van een linkse politicus verwachtte, werd op zijn wenken bediend. Gelukkig was daar nog Corné van Zeijl (Actiam), die Bos en het CPB nog even op hun plek zette. Mooie aanleiding voor een column dus. Wat was er nu aan de hand? Wel, de maakbare-samenleving-economen van het CPB vlogen weer eens uit de bocht met een rapport. In een toelichting in het FD stelt het CPB dat met name de overheidsuitgaven zorgen voor nivellering en dat de sterkste schouders niet de zwaarste lasten dragen. Dat zijn nog eens boude uitspraken. Echter, de ene vaststelling is een open deur van heb ik jou daar en de tweede is gewoon niet waar.

De onderzoekers van het CPB vlogen het onderwerp wat anders aan dan normaal, want er werd niet alleen gekeken naar de inkomstenbelasting. Zoals de lezer van dit blog zal weten, heeft de wat welgesteldere belastingplichtige vaak één of meerdere bv's. Niks bijzonders, maar dergelijke constructies kunnen gebruikt worden om belasting uit te stellen. Zo kan de eigenaar van zijn eigen bv lenen, waardoor er nog geen belasting betaald hoeft te worden (het wordt immers niet als dividenduitkering gezien). Het CPB heeft daarom dit (en wat andere foefjes) meegenomen als inkomen om beter zicht te krijgen op wat er nu verdiend wordt, om het zo beter te kunnen afzetten tegen de betaalde en ontvangen belasting als percentage van het zodanig aangepaste inkomen.

Belasting oneerlijk, gewone man = de pineut

Opvallend nieuws in de categorie water is nat, Paus katholiek en vaccins werken: in Nederland betaal je veel belasting, behalve als je rijk genoeg bent om de belasting te "ontwijken". Het CPB heeft uitgerekend (en de NOS en NRC en Radio 1 zitten er met een factor 100 naast) dat mensen met midden- en hoge inkomens in Nederland gemiddeld 40% van hun inkomen kwijt zijn aan belasting, maar dat dit percentage voor de rijkste 0,01% van de samenleving slechts 21% is. Ook de rijkste 0,1% en de rijkste 1% zijn relatief goedkoper uit (zie plaatje boven). Allemaal verschrikkelijk voor de linkse partijen die nivelleren een feestje vinden, en je zou willen dat er een oplossing voor was. Kom er maar in, CPB-meneer bij de NOS: "Een oplossing zou kunnen zijn om het minimumloon te verhogen: als dat hoger wordt, heb je minder herverdeling nodig." HAHAHA. Nul keer raden welke partijen de verhoging van het minimumloon in de Eerste Kamer blokkeerden. Dat zijn dus de PvdA, de fractie-Nanninga (JA21), PVV, SP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, GroenLinks, de fractie-Otten, SGP en de Onafhankelijke Senaatsfractie. Hele onderzoek daarrr, uitlegvideo na de breek.

Economische golven lijken over te gaan in een constante droogte

U dacht misschien dat we er met de oorlog in Oekraïne, de exploderende energieprijzen en de vrijlating van Lil' Kleine wel waren qua ellende in de wereld, maar het kan natuurlijk altijd erger. Daarom geven we nu het woord aan het CPB dat vorige week al een niet al te vrolijke economische prognose presenteerde en nu al de noodzaak voelt om daar een nog minder prettig scenario aan toe te voegen: "Als de oorlog in Oekraïne naast een hogere energieprijs ook een daling van de wereldhandel en de investeringsbereidheid veroorzaakt, dan kan de Nederlandse economie dit jaar in een kortdurende recessie belanden." Waar we vroeger nog een tiental jaar kregen om bij te komen van een recessie zijn we de tegenwoordig de coronarecessie nog niet vergeten en staat de oorlogsrecessie mogelijk al voor de deur. "In het scenario leidt dit tot een aantal kwartalen krimp van het bbp. Op jaarbasis bedraagt de groei in 2022 dan 1,9% en in 2023 is die nihil. De werkloosheid loopt op tot 4,8% in 2023. De inflatie neemt in dit scenario toe tot bijna 8% in 2022, wat de koopkracht verder doet verslechteren tot -5,1%." Dus als het dictatoriale speelkwartiertje van Poetin te veel invloed krijgt op de wereldhandel wordt alles voor u nog duurder en kunt u nog minder koper voor uw euro's. Lekker dan. Nu al zin in de CPB-update van volgende week.

Zoekt op: tank, gaspit, mannetje met tassen, verrekijker

De ratsmodee, dat is waar het naartoe gaat. Het CPB presenteerde vanochtend nieuwe economische ramingen en Uw Koopkracht staat er nog slechter voor dan gisteren gelekt. Jan Mediaan gaat er 2,7% op achteruit en dat wordt met een beetje pech & hoge energieprijzen 3,4%. Maar arme gezinnen die in slecht geïsoleerde huizen wonen, zijn nog veel harder de sjaak dan de modellen laten zien, weten ook de modellenbouwers (en weten ook de arme gezinnen in slecht geïsoleerde huizen die de afgelopen maanden een nieuw energie-abonnement af moesten sluiten). En dan gaat het CPB er ook nog eens vanuit dat de gevolgen van de oorlog in Oekraïne (HIERR liveblog) beperkt blijven tot wat minder handel met de Russen en de Oekraïners. Als de gaskraan echt dichtgaat, "dan kunnen zowel huishoudens en bedrijven flink in de problemen komen." En dan hebben we het nog niet eens over economische krimp door tekorten aan VAN ALLES. Allemaal niet ondenkbaar dus, dat het nog een paar graden erger wordt. Succes met uw kachel. 
INSTANT UPDATE: Kabinet wil 'nog dit jaar' meer steun voor lage inkomens.

Dikke middelvinger naar de volgende generatie

Het mag allemaal wat kosten bij Rutte IV. Het klimaat mag wat kosten, de stikstofcrisis mag wat kosten, defensie mag wat kosten, gratis kinderopvang mag wat kosten, de woningmarkt mag wat kosten, de zorg mag wat kosten en het onderwijs mag wat kosten. En wie dat allemaal gaat betalen? U! Maar dan wel pas als Rutte is vertrokken en een volgende regering een tikkie krijgt voor deze ongeremde geldsmijterij. Uit de doorrekening van het Centraal Planbureau (pdf) blijkt dat Rutte zijn laatste feestje viert op de rekening van de toekomstige belastingbetaler. Na de miljarden euro's aan coronasteun van de afgelopen twee jaar blijft het kabinet met geld strooien ten koste van een net huishoudboekje. Om deze plotselinge uitgavenexplosie te financieren loopt de staatsschuld op naar 56 procent van het bbp in 2025 en zelfs 92 procent van het bbp in 2060. Uiteraard leveren al die investeringen wel een sterkere groei van de economie op, maar die half procentpunt per jaar extra compenseert dat bij lange na niet. Daarnaast verdwijnt veel geld richting de prijzige klimaat- en stikstofplannen waar we financieel gezien nagenoeg niets voor terugkrijgen. Het mag duidelijk zijn dat Rutte & Co er nog even van genieten in hun regeerperiode, want na hen de zondvloed. Of in dit geval: na hen de monsterbezuinigingen om de financiën weer op orde te krijgen. Is het al tijd voor nieuwe verkiezingen?

Het is de schuld van de gendernormen!

Het CPB heeft uitgezocht hoe het toch komt dat sommige moeders in Nederland zich het leplazarus buffelen voor de economie, terwijl anderen thuis op de kinderen passen en daarmee de BV Nederland naar de barrebiesjes helpen. Het antwoord: sociale normen zijn belangrijker dan de beschikbaarheid van kinderopvang. Je kunt je afvragen wat een discussie over beleid nou opschiet met een constatering dat de verschillen tussen ouders in Nederland (dus niet: tussen Nederland en andere landen) door iets vaags als 'normen' kunnen worden verklaard. Voor je het weet huurt een of andere high potential D66 beleidsmuppet van een jong & ambitieus consultancy bureau dat in een duale taskforce dit probleem eens even lekker bij de horens gaat vatten TNO in om een systeempje voor gendernormpunten te bedenken. Ieder huishouden krijgt 52 gendernormpunten, behalve LGBQTI-huishoudens, die krijgen 1000 gendernormpunten en huishoudens die mee hebben geschreven aan het CDA-programma krijgen 9 miljoen gendernormpunten. Papa die zondagavond met bord op schoot Studio Sport kijkt? Kost 10 gendernormpunten. Mama die kleren uitzoekt voor de kindertjes? Even 5 gendernormpunten afrekenen aub. De woorden 'papa' en 'mama' gebruikten kost trouwens ook 3 gendernormpunten. Op vakantie gaan naar Hongarije kost 14 gendernormpunten, behalve als je een enorme regenboog op je auto schildert dan krijg je er juist 7 gendernormpunten bij. Ook iedereen die reclames bedenkt voor supermarkten met suffe vaders en hardwerkende moeders krijgt 10 bonusgendernormpunten, naar keuze te besteden aan gereedschap en/of bier, dat niet meer in de aanbieding is. Zo komen we er wel mensen. Heel Nederland gendernormneutraal!

The empire strikes back

Een of ander gewichtig verhaal over de aard van geld, dat concludeert met: "Deze week werd bekend dat China, na een eerder handelsverbod, nu ook bitcoin-accounts op sociale media blokkeert. Nederland blijft daarbij achter: er zijn pogingen gedaan om het toezicht op handelsplatforms aan te scherpen, maar zonder veel succes. (...) De ultieme stap is een totaalverbod op productie, handel en zelfs bezit van cryptovaluta. (...) Voor beleggers én overheden geldt: wie als laatste in beweging komt, is de klos. Nederland moet nu de bitcoin in de ban doen."

Het wordt allemaal neergeschreven alsof het bedoeld is om Nederlanders te beschermen tegen een veronderstelde onvermijdelijkheid van de uiteindelijke crash waarbij alle ingelegde waarde verdampt en iedereen berooid achter blijft. "Het uiteindelijke klappen van de cryptozeepbel is onvermijdelijk." Dat is nogal een aanname, en wat bovendien de enige reden is om een crash te garanderen is door overheden het te laten verbieden, maar goed.

Maar uiteindelijk wil het CPB natuurlijk gewoon geen concurrerende valuta's op de markt die buiten hun controle om de rol van 'echt geld' beginnen te vervullen. Bijna 700.000 gewone Nederlanders bezitten bitcoin, en nog eens 3,5 miljoen overwegen de aanschaf. Wat gebeurt er eigenlijk met hun inleg als Nederland bitcoin verbiedt om diezelfde mensen tegen zichzelf te 'beschermen'? Krijgen ze hun dagwaarde van de dag voordat Nederland het verbod aankondigde en de prijs daarmee deed kelderen, dan vergoed door de overheid of zo? Vast niet.

Ondertussen heeft JPMorgan Chase al een actief beheerd bitcoinfonds, en staan de drie andere grote Amerikaanse banken in de startblokken. Weet je, we gaan wel gewoon lekker naast een vulkaan in El Salvador wonen, daar snappen ze geld tenminste! Want bitcoin is dan misschien een piramidespel (of niet?), het is wel ONS PIRAMIDESPEL.

Ergste economische coronaleed achter de rug

Waren de CPB-prognoses vorig jaar nog gitzwart, nu voorspellen de rekenaars plots vrolijkere cijfers. De dramatische scenario's die vorige zomer nog de krantenkoppen domineerden, bleken uiteindelijk toch niet zo dramatisch. Voorspellingen over een werkloosheid van tien procent bij een tweede golf waren onnodig negatief, want inmiddels zitten we al bij golfje drie en is het werkloosheidscijfer nog niet boven de 4,6 procent geklommen. Ook die monsterrecessie des doods bleef uit. Zonder een tweede golf voorspelde het CPB afgelopen juni een krimp van 6 procent, maar inmiddels weten we dat de tweede golf wel kwam en de krimp toch bleef steken op slechts 3,7 procent. Daarom klinken bij de presentatie van de nieuwe prognoses vandaag positievere boodschappen. De werkloosheid loopt in deze recente voorspelling niet zo rap op, maar piekt op 5 procent aan het eind van het jaar waarna een daling inzet. En voor de economie verwachten de rekenwonders dit jaar een groei van 2,2 procent en volgend jaar gaan we pas echt los met 3,5 procent extra economiedingen. Dus geen paniek, alles komt goed. Nou ja, volgens de prognoses die er eerder zo naast zaten...

Niets is wat het lijkt en modellen al helemaal niet

Modellen houden u al een jaar thuis. En dan hebben we het niet over mooie vrouwen op internet die u aan uw zolder gekluisterd houden, maar de coronamodellen van Mark en zijn OMT-adviseurs en ja, ook de in angst gewortelde prognoses fopnoses van Jaap over Britse Varianten. Vandaag komen er nog meer modellen, van CPB en PBL, live om half elf maar alle MSM hebben ze al ontvangen. De koopkrachtplaatjes, puntenwolken en doorberekeningen van campagnebeloftes die toch nooit waargemaakt worden, of die zodanig ingestoken zijn dat een klimaattransitie geen 1000 miljard kost (wat ie wel kost), maar slechts een stuk of tien kopjes koffie per burger. Een beetje hoe de EU ook al decennia aan u wordt verkocht - of beter: hoe u aan de EU wordt uitverkocht. Daarom deze disclaimer, want het wordt een dag vol leugens. 

Natuurlijk gaat helemaal niemand op een vroege maandagmorgen naar een econometrist van CDA-huize kijken die uitlegt waarom de voltallige media en alle politieke partijen je vandaag om de tuin gaan leiden met hun eigen klikbeet- en campagnemodellen, maar dan kunnen wij in ieder geval naar eer en geweten zeggen dat het aan ons niet heeft gelegen dat u niet snapt waarom alles altijd alleen maar duurder wordt, maar nooit goedkoper - net zo lang tot niemand in de praktijk nog opwaarts economisch mobiel meegroeit met de theoretische modellen. Omdat politieke partijen hun programma’s afstemmen op PBL & CPB-modellen, zodat ze in de krantenkoppen als BANENKAMPIOEN worden genoemd - zonder dat er écht werk wordt gecreëerd. En, makkelijke slotvraag, weet u wie daar voor betaalt? Juist: u, de modelburger.

Tekstversie van bovenstaande hierrr.