Geenstijl

Interview: Arthur van Amerongen

Lucas Hartong (Dordrecht, 24 mei 1963) is journalist en theoloog en was politicus bij Lijst Pim Fortuyn en de Partij voor de Vrijheid. Voor de PVV zat hij vijf jaar in het Europees Parlement. Tegenwoordig is hij parttime commentator, schrijver, spreker en manager bij Fietscafé Flakkee. 

Hartong: “Vrij snel na de moord op Pim Fortuyn sloot ik mij aan bij de LPF, ik kon me altijd al uitstekend vinden in het gedachtegoed dat Pim uitdroeg in zijn columns voor Elsevier. Op journalistiek en politiek niveau was ik actief bij de afdeling Zuid-Holland van de Lijst Pim Fortuyn. Helaas wisten de LPF’ers op lokaal niveau totaal niet waar ze mee bezig waren. Het waren Poolse landdagen, iedereen zat door elkaar heen te kwaken. Dat werd al heel snel een fiasco. Na anderhalf jaar zijn wij als bestuur collectief opgestapt. Ik ben toen weer teruggekeerd naar mijn ouwe stiel: journalistiek en columns, destijds voor het Vrije Volk. 

Vervolgens belde Bart Jan Spruyt mij: Geert Wilders is uit de VVD gestapt, die wil een volkspartij beginnen, heb je zin om mee te doen, Lucas?

Ik ben toen naar Den Haag vertrokken, waar Geert ergens helemaal in de nok van het parlementsgebouw in een piepklein kantoortje zat, samen met Martin Bosma. Wilders lag toen al letterlijk onder vuur, werd bedreigd en beveiligd. “Geert,” heb ik gezegd, “jouw strijd is mijn strijd. Vanuit mijn theologische achtergrond en persoonlijke overtuiging geloof ik net als jij dat de militante islam een echte bedreiging is voor ons land en Europa.” 

Ik ben vervolgens door Geert gevraagd naar Brussel te gaan, waar de PVV een geweldig team had. Het was een beetje ‘de Geuzen tegen de rest’. Ik vond het dan ook vreselijk moeilijk om van Geert na vijf jaar te horen dat we geen van allen terug mochten komen. Laurence Stassen heeft keihard voor ons geknokt om ons allemaal weer op de kieslijst te krijgen, maar dat was out of the question. Er speelde uiteraard meer, maar dit heb ik echt nooit begrepen van Wilders. We werkten altijd heel prettig samen met het Vlaams Belang, Nigel Farage en Morten Messerschmidt van de Deense Volkspartij. In het begin hadden we wel akkefietjes met de oude Le Pen van het Front National, dat was gewoon een antisemiet. Punt. Marine Le Pen heeft die oude foute garde van het FN flink aangepakt, met haar hadden we ook niet zo’n probleem. Hans Jansen werd mijn opvolger, die vond het heel erg dat wij met zijn allen weg moesten. “Lucas,” zei hij, “ik schaam me ervoor.”  “Moet je niet doen Hans,” zei ik, “ga maar voor ons knokken in Brussel”. Heeft ie gedaan. Hans was een lieve man, heel aimabel, wist precies waar hij mee bezig was.” 

Wopke Hoekstra sprong op de gravy train: alles voor de doekoes

Enerzijds was ik het wel eens met Nigel Farage, die de EU van binnenuit wilde uithollen en frustreren, om de kiezers te laten weten hoe slecht men er in Brussel aan toe is. Anderzijds wilde ik ook knokken voor Nederland. Staan voor het nationale belang, dat verdedigen. Hoe we ons geld het beste terug kunnen krijgen. De funeste regelgeving terugdraaien of stoppen. Terugdraaien bleek onmogelijk in Brussel, zodra daar iets besloten is. Zoveel mogelijk tegenhouden is dan de beste optie. Bert-Jan Ruissen van de SGP is daar goed in; het zoveel mogelijk frustreren van slechte besluitvorming. De PVV en de SGP zaten in het EP vaak op één lijn, bijvoorbeeld over visserij, landbouw, grensbewaking en vooral het nationaal aspect. In tegenstelling tot de ChristenUnie, daarmee hadden we nauwelijks raakvlakken. De EU heeft onze visserij gesloopt, aangevuurd door met name Frankrijk. We hadden een prachtige, innovatieve sector. Compleet naar de haaien gejaagd, gefaciliteerd door alle zogenaamd ‘groene' kabinetten in eigen land! De CU en met name oud-minister Schouten heeft daarbij een hele foute rol gespeeld. 

Als je nou ziet hoe die Hoekstra tekeer gaat in Brussel… ik kijk er met plaatsvervangende schaamte naar. Man man, je bent je ziel aan het verkopen, gewoon om maar op degravy trainte kunnen springen. Alles voor de vette doekoes. Brussel is vriendjespolitiek, baantjes, een paradijs voor uitgerangeerde politici die nog een paar jaartjes precies doen wat hun partijen vragen. Je moet zorgen dat er zo veel mogelijk geld wordt teruggepakt voor je eigen land en daar is Nederland heel slecht in. Je zit daar als politicus niet voor jezelf, voor eigen verrijking, maar voor je kiezers, je land. We betalen miljarden per jaar aan de EU en krijgen zeer weinig terug. Als je daar zit als Nederlandse politicus, zorg er dan in ieder geval voor dat je nog wat centen teruggraait voor je land. Zelfs dat gebeurt niet. Verbijsterend. Een paar goede uitzonderingen daargelaten, zoals Rob Roos en Ruissen, dus. Die weten waarmee ze bezig zijn.”  

“De Europese verkiezingen volgend jaar worden heel interessant. Ik weet zeker dat BBB een aantal zetels wint in het EP. JA21 verdwijnt, de SGP zal terugkomen, die heeft toch een groeiende achterban, CDA zal gedecimeerd worden. Die zetels gaan naar Omtzigt. GroenLinks PvdA zal met een gecombineerde lijst komen, ik schat dat die 3 tot 4 zetels winnen. VVD zal wel gelijk blijven. En de PVV komt natuurlijk terug. Wij zaten toentertijd met vijfentwintig Nederlanders in het EP, dat is opgelopen tot zevenentwintig of achtentwintig. Op het geheel van 751 zetels is dat heel weinig. Daarom moet je samenwerken. Belangrijk is welke partijen in welke Europese fractie gaan zitten. Hoe groter de fractie, des te meer essentiële voorzitters van commissies en delegaties je mag leveren. Daarmee heb je invloed op de besluitvorming en dus wet- en regelgeving.

Dat samenwerken heb ik altijd gedaan in de begrotingscommissie, zelfs met Duitse christendemocraten. Tegen hen zei ik: we moeten verantwoord met het geld van de burgers omgaan, en daar had ik de Duitsers mee. Dat hele reizende circus naar Straatsburg heb ik ook steeds aan de kaak gesteld. Wat een verspilling van gemeenschapsgeld, net als die feestjes op EU-ambassades over de hele wereld en al dat gevlieg naar conferenties en voor ‘werk'-bezoeken. Ook de Duitsers vonden dat onzinnig. Frontex, OLAF, al die EU agentschappen die bakken met geld kosten en inefficiënt werken. De bodemloze putten van regiofondsen, fraude, kostenoverschrijdingen, geen verantwoording afleggen... Je kon bezig blijven! Gelukkig had ik geregeld de Europese Rekenkamer mee. Die was nogal eens kritisch.”

De PVV als gedoogpartij van de nieuwe regering.

“Ik sluit niet uit dat de PVV gedoogpartij wordt van een nieuw Kabinet. Dat is al eerder gebeurd. Het eindigde abrupt en velen zeggen dat het de schuld van de PVV was, maar dat lag vooral aan het CDA dat de stekker eruit trok. In Limburg ging het mis, waar een provinciale coalitie was gevormd met de PVV, met heel veel gezeik en gerommel in de marge en het CDA de boel liet ploffen, tot groot ongenoegen van Den Haag. Daarvoor was er stevig overleg tussen de PVV en de coalitiepartijen en in het begin ging dat heel goed. Ik meen dat die constructie anderhalf jaar geduurd heeft. Sietse Fritsma was heel erg betrokken bij de minister van Justitie, had veel inspraak. Wekelijks overleg, alle dossiers werden afgetikt. Dat die gedoogconstructie uiteindelijk mislukt is heeft ook te maken met een diepere onderlaag in de politiek. Politiek is vaak ons kent ons. Fortuyn zag dat destijds heel scherp. Vriendjespolitiek, old boys network. Die onderlaag in de politiek is funest geworden voor de PVV als gedoogpartij. Geert was nooit dikke mik met heel veel politici en dat heeft hem opgebroken. Hij is natuurlijk altijd een straatvechter geweest, in positieve zin. Hij wist altijd heel goed wat er speelde, luisterde goed naar de mensen om hem heen. Alleen zijn personeelsbeleid was en is wat minder. Het heeft mij hoogst verbaasd dat Harm Beertema recent zo laag op de kieslijst is komen te staan, en het verbaast mij dan ook niet dat hij stopt. Harm is een hele toffe gozer, die ik al vanaf de oprichting van de PVV ken. Die heeft altijd met hart en ziel gestreden voor het land, en met name voor het onderwijs. Hoe hij nu behandeld is door Wilders, is bij de wilde beesten af. 

Ik heb eens tegen hem gezegd: Geert, we staan er samen voor. Ook wij in Brussel hebben een prijs betaald, ook wij worden verguisd door Jan en alleman omdat we voor de PVV gekozen hebben. Wij vechten net zo hard als jij om punten voor onze kiezers binnen te halen. Dat vond hij kennelijk moeilijk, want hij vertrouwt mensen moeizaam. Hij is een loner. In de politiek werkt dat niet op langere termijn. Dat is goeie politiek, je collega’s ruim baan geven met hun portefeuilles.   

Wilders is een hele goede politiek strateeg, ook inhoudelijk. Heel veel dingen ziet hij juist, zijn analyse liegt er vaak niet om, is meestal correct, maar politiek is niet alleen analyses maken. Je moet ook met wetsvoorstellen komen, je moet op dossiers samenwerken met collega’s van andere partijen. We kregen in Brussel steeds van Wilders te horen dat samenwerken met collega’s van andere partijen niet aan de orde was. Niet gewenst. Dat vonden wij ontzettend moeilijk, want als je iets wilt bereiken in het EP, moet je wel samenwerken, in het belang van de burgers die op je gestemd hebben. Ook in Den Haag zet de PVV vaak goede dingen op de agenda, publicitair niks mis mee, maar er moet wel een vervolgtraject komen. 

Naar je eigen achterban mag je zo zwart-wit zijn als je wilt, ook in debatten in de Tweede Kamer, maar zodra je buiten het zicht van de camera’s bent moet je samenwerken met anderen. Iedereen moet water bij de wijn doen bij een gedoogconstructie, maar de wijn moet geen water worden.”

De Omtzigt-factor

Ik ken Omtzigt redelijk goed, respecteer hem zeer en roep hem dringend op de PVV niet uit te sluiten bij het vormen van een coalitie. Nederland is altijd een coalitieland geweest. Sluit elkaar niet uit vanwege één of ander cordon sanitaire. Altijd bedenken: wat kunnen wij gezamenlijk betekenen voor de burgers? Ga serieus en democratisch om met hun stem! Niemand kan om Omtzigt heen bij de coalitievorming, hij hoort er bij, heeft iets op de kaart gezet: integriteit in de politiek. Caroline van der Plas moet zeker meedoen, vertegenwoordigt een hele grote, significante groep burgers in de samenleving. VVD kun je moeilijk om heen; Dilan geeft ook een andere kleur aan de partij, doet haar best. Dan ben je een heel eind in de richting, met de PVV of een andere partij als gedoogpartij. 

D66 dus niet. Die partij haat alles dat anders denkt dan D66. Dat heb ik in Brussel aan den  lijve ondervonden. Alle mensen die het niet met D66 eens zijn, moeten verdwijnen. De partij heeft een heel fundamentalistische inslag. Ik heb dan ook een goede fles wijn opengetrokken toen Kaag haar vertrek aankondigde. Dat had tegelijkertijd alles te maken met het gevecht dat ik geleverd heb om haar veroordeeld te krijgen voor medefinanciering van de Palestijnse terreur. Die mondde uiteindelijk uit in de tragische dood van de Israëlische tiener Rina Shnerb. Die zaak is tot aan de Hoge Raad gekomen en die stelde dat alleen de Tweede Kamer en de Kroon vervolging kunnen instellen. Dan weet je de uitkomst wel.

Ik vermoed dat Timmermans niet wil aanschuiven bij zo’n coalitie; die wil alleen maar de hoofdprijs. Ik schat de kansen van Timmermans om premier te worden trouwens bepaald niet hoog in. Zijn verhaal slaat niet aan. Bovendien is er intern heel veel strijd tussen de bloedgroepen binnen zijn fusiepartij, die daardoor als een kaartenhuis in elkaar zal storten. Daar ben ik wel blij mee. Je moet niet denken aan een kabinet Timmermans. Dat zou een ramp zijn.

Ik ben nog steeds zeer betrokken bij de politiek, samen met een grote schare twitteraars die me volgt op X. Geregeld zet ik kanttekeningen bij de politiek in de media. Op enige afstand, maar wel steeds grondig en scherp. Ik probeer een realistisch optimist te blijven. Lastig, maar hard nodig me dunkt.”

Een fragment uit Hartstong’s De 1 minuut democratie. Vijf jaar voor de PVV in Brussel.

Dan zwijg ik nog over de peperdure parlementsreizen naar Rio de Janeiro, Zuid-Afrika, Mexico en weet ik waar allemaal naartoe om ‘milieutoppen’ te bezoeken in het kader van ‘Europe 2020’ en ‘de ambitieuze milieuagenda van de EU’. De met veel bombarie omgeven conferenties resulteerden steevast in helemaal geen resultaat. Wie daarvoor al bij voorbaat waarschuwde, werd getrakteerd op een hartelijk hoongelach. Diverse keren heb ik vooraf in plenaire debatten gewaarschuwd voor de nutteloze ‘resultaten’ van deze peperdure congressen, maar men was ziende blind en horende doof. De politieke wil om met dit verspilcircus te stoppen en het misbaksel van een Milieuagentschap per direct op te heffen ontbrak ten enenmale. 

Socialisten, Groenen en Christen-democraten strijden om het hardst om er nog meer geld naartoe te sluizen. Het milieu moet gered, kennelijk tegen elke onzinnige prijs die men maar kan bedenken. Dat daarbij vliegtuigladingen vol richting congressen vliegen, daarbij gigantische hoeveelheden CO2 uitstotend, doet niet ter zake. Je zou erom kunnen lachen, ware het allemaal niet zo vreselijk abject.

Het Milieuagentschap was niet het enige agentschap in opspraak; het Agentschap voor Voedselveiligheid maakte het ook erg bont. Leden van de uitvoerende raad bleken per video conferencing met elkaar te overleggen. Kosten per vergadering: bijna 50.000 euro aan verbindingskosten. Iedere vergadering kostte totaal ruim 100.000 euro aan standaard voorzieningen als vertaling, webstreaming en catering. Zelfs voor Europese maatstaven idioot hoog, maar het gaat tot op de dag van vandaag nog bijna net zo.