Geenstijl

Wat nu

Vorige weken beschreef ik hoe het koopkrachtherstelpakket de inflatie verder zal aanwakkeren. In die context schreef ik ook wat dan de hoofdoorzaken zijn van de inflatie, om zo tot een betere oplossing te komen. Die oorzaken zijn een veel te ruim monetair beleid, en, daarmee samenhangend, de grote overheidstekorten in de eurozone die gefinancierd werden door schulden. Eenzelfde beeld was waar te nemen in bepaalde bedrijfssectoren en bij particulieren. Dit alles werkte dus (uiteindelijk) inflatoir. Vandaag komen de andere hoofdoorzaken aan bod: de te snelle Groene transitie en het geopolitieke spel met Rusland.

Een groot punt in het inflatiedossier is de transitie naar groene energie. De gasprijs nam namelijk al toe voordat Poetin Oekraïne daadwerkelijk aanviel. Reden hiervoor was dat de groene energie uit wind, zon en water (uit Noorwegen) door de slechte zomer flink tegenvielen. Hierdoor moesten de gasvoorraden worden aangesproken. Dit is dan ook één van de grootste problemen aan groene energie: de levering is niet constant doordat de windsnelheid verandert, de zon minder of niet schijnt, of dat waterniveaus niet voldoende zijn. Dit lijkt een klein probleem maar is dat niet.

Ons stroomnet in Europa is het meest geavanceerde op aard en dat moet ook wel. De netbeheerders moeten altijd zorgen dat het aanbod en vraag precies in evenwicht zijn. Het betreft hier de frequentie die in een zeer smalle bandbreedte moet blijven anders zou het netwerk beschadigd kunnen raken en kan de stroom tevens uitvallen. Er zit een zeer geavanceerd "handelsplatform" achter dat continu voor deze balans moet zorgen. Soms zijn er incidenten waar de vraag en aanbod dreigen uiteen te lopen. Helaas lopen deze incidenten flink op, in 2021 al met meer dan 50%.

Reden hiervoor is de transitie naar Groen. Enerzijds vergroot dit de onbetrouwbaarheid van het aanbod zoals hierboven beschreven, anderzijds heeft de transitie ervoor gezorgd dat goedkope zeer betrouwbare fossiele en nucleaire energie wordt afgeschaald. Zie bijvoorbeeld de trend bij Duitsland in de bovenstaande tabel! Dit zal omslaan in import, als de Duitse regering haar plan doorzet om de Duitse kerncentrales te sluiten. Onder aan de streep wordt deze groep dus een net importeur van energie. Maar ook de door de Groene transitie afgedwongen stopzetting van investeringen in fossiel, begint zich nu te wreken.  

De tekorten die dit alles hebben veroorzaakt en gaan veroorzaken, moesten/moeten verholpen worden door Noorwegen, Zweden en het VK. Maar daar hebben ze nu ook allerlei problemen met de opwekking. Verder heeft Frankrijk te lang het onderhoud aan zijn nucleaire reactoren uitgesteld. Hierdoor wekken ze flink minder op. En zo zijn er meer groene plannen/consequenties die dus het aanbod en vraag in onbalans brengen en daarmee de stabiliteit van het elektriciteitsnet bedreigen. Dit is dan ook waarom de energieprijs al aan het oplopen was voor dat het Oekraïneconflict losbarstte.

Nu met de inval door Rusland, zien we in een verkorte tijd wat een te snelle Groene transitie zou veroorzaken. Gas uit Rusland zorgde ervoor dat de balans in het netwerk bleef, maar deze optie is nu van tafel door de geopolitieke strijd die EU en Rusland met elkaar voeren. 

Overigens importeren we nog steeds Russische energie, een beetje direct, maar veel indirect; China en India verwerken de Russische energie en verkopen deze weer doodleuk aan ons. Dus sancties werken niet tegen Rusland, maar zijn wel zeer negatief voor onszelf. Maar ja, er is nu geen weg terug meer en Poetin zou sowieso de gaskaart wel hebben gespeeld. Ik denk alleen dat als de EU het iets tactischer had gespeeld, we eerst nog zo veel mogelijk gas hadden kunnen afnemen (tegen een nog bescheiden prijs, nog een jaar of zo hadden om meerder terminals te bouwen zoals bij het wonder bij de Eemshaven). Dit had het allemaal wat minder pijnlijk kunnen maken.

Tot dusver het acute verhaal omtrent de stijging van de energieprijzen. Deze zullen met vertraging worden doorgeprijsd, dus de inflatie zal nog een tijd hoog blijven (totdat de jaar op jaar vergelijking een afbuigende inflatie zal laten zien door de hoge vergelijkingsbasis; rond einde jaar). 

In zijn algemeen heb ik al vaker betoogd dat groene energie inflatoir werkt (zelfs stagflatoir). Het is immers duurder om te genereren, duurder om de infra ervoor aan te leggen (allemaal EROEI argumenten), onbetrouwbaar, en heeft niet de energiedichtheid die benodigd is.

Dat groen nu al duur is, zal worden verergerd, want de groene transitie vraagt om meer metalen en mineralen dan er wereldwijd zijn. De oplopende energietekorten zouden verholpen kunnen worden op een groene manier als er 3146 windmolens van 15 MW worden geïnstalleerd in de komende 7 jaar, aldus Stahel (volgtip); iets wat gewoon onmogelijk is. 

Zolang we geen goede en goedkope manier hebben om energie op te slaan, zou Europa dus zijn kernreactoren niet moeten uitschakelen en het aantal reactoren zelfs moeten uitbreiden. In de tussentijd zal het de fossiele energieopwekking nog niet moeten afschalen; je gooit je schoenen immers niet weg voordat je een nieuw paar hebt. 

Maar politici denken niet in cijfers, alleen maar in beelden (de exacte woorden die Bolkestein naar mij uitte toen hij het had over Kohl, Mitterand en de totstandkoming van de euro). Hierdoor ben ik niet positief gestemd en denk ik dat politici in Europa en specifiek in de EU zichzelf nu in een uiterst kwetsbare situatie hebben gebracht. Als Rusland niet snel een akkoord sluit wat naar de zin van de EU is, dan worden de komende jaren inderdaad zwaar. Erg zwaar. Er zal wel weer geprint en geleend worden, maar dat zal hooguit de boel wat verzachten op korte termijn, maar de boel verergeren op lange termijn. De euro zal wel verder door het putje gaan door de energiecrisis, economische crisis, fiscale verruiming en oplopende en uiteenlopende rentes (tussen Italië en Duitsland bijvoorbeeld). Dus inflatie zal nooit terugkeren naar de 2% maar zal eerder zo rond de 5% gaan zijn (met grote bewegingen daaromheen,een  soort harmonica-inflatie). 

Kortom, koopkracht wordt niet gered, maar de komende jaren verder uitgehold. Poetin speelt een rol, maar onderliggend is het vooral aan onszelf te danken. Monetair beleid moet worden omgegooid, fossiel moet weer de ruimte krijgen totdat nucleaire energie het stokje kan overnemen en de gehaaste transitie naar Groen moet minder gehaast gaan plaatsvinden en slimmer (volgens Sahel dus geen zonne-energie bijvoorbeeld).