Geenstijl

Vorig jaar was uw man in Libanon @Samuel Schampers er live bij toen het land traditiegetrouw op exploderen stond. En nu gewoon weer!

De proxy-machtsstrijd die Saoedi-Arabië en Iran al decennia voeren in Libanon kan er na zondag wel eens heel anders uit zien. In Riyad en Teheran wordt er met spanning gekeken naar Libanon, en dat zouden we in Het Westen ook moeten doen. Want de toekomst van Libanon kan de toekomst van het Midden-Oosten kleuren.

De demonstraties waarover ondergetekende vorig jaar berichtte hebben niet het gewenste effect gesorteerd. Libanon is nog steeds in chaos, de Libanese Pond is gezakt tot 26.500 LBP per dollar, Libanon heeft een van de ongelukkigste bevolkingen ter wereld, net voor Afghanistan, net na Zimbabwe. Komende zondag zijn de verkiezingen waar, met name, jongeren hun hoop op hebben gevestigd.

De oorzaak van de ellende in Libanon ligt daar waar je hem wil zoeken. De Ottomaanse overheersing (1516-1918) heeft sektarische groepen tegen elkaar opgezet om hun grip op het land te vergroten. Het Franse Mandaat van 1920 tot 1943, waarna de moderne landsgrenzen werden bepaald, heeft daar geen verandering in gebracht. Door de verdrijving van veel Palestijnen uit Palestina door Israël kantelde het precaire religieuze evenwicht in Libanon resulterend in de Burgeroorlog die formeel van ’75 tot ’90 duurde. Over de (rijke) geschiedenis van Libanon zijn honderden boeken geschreven, ik probeer het zo simpel mogelijk te houden en beperk me hier tot de geschiedenis vanaf 1990.

Onafhankelijke media zijn er in Libanon haast niet meer, de staatsomroepen functioneren als propagandakanaal en de kranten zijn in handen van één van de drie religieuze groepen. De jeugd krijgt zijn nieuws via onafhankelijke blogs zoals Political Pen, met ruim 260 duizend volgers een van de invloedrijkste onafhankelijke media in het land. De oprichter van Political Pen, (Instagram Political Pen, hierna; PP), die anoniem wil blijven in verband met de veiligheid van zijn familie: 

Krijgsheren
“The Warlords of the prior 15 years of civil war put on a suit in 1990 and split the power between them”. In de burgeroorlog van Libanon was iedereen in staat van oorlog met iedereen. De drie dominante religieuze groepen sjiieten, soennieten en maronitische christenen (samen circa 90% van de bevolking) bevochten elkaar 15 jaar lang in een bloedige burgeroorlog. 

Met het bezegelen van de vrede werd het lot van Libanon voor de komende decennia bepaald. Geen enkele groepering in Libanon is met schone handen de oorlog uitgekomen. Het gevolg is dat de Warlords die elkaar eerder nog naar het leven stonden, direct daarna het land op sektarische en geografische gronden hebben verdeeld. Een situatie die tot op de dag van vandaag voortduurt en de basis is van geïnstitutionaliseerde corruptie.

Het gevolg is een maffiastaat. 7 van de 10 rijkste Libanezen hebben hun miljardenfortuin vergaard via hun politieke werk en bijkomstige lucratieve contracten. PP: “they systemically plundered our country.”

Hyperinflatie Wat in de jaren ’50 een van de rijkste landen ter wereld was heeft vandaag een minimumloon van $ 1,- per dag. Sinds de liquiditeitscrisis van augustus 2019 kampt Libanon met hyperinflatie. Voor een land dat grotendeels afhankelijk is van buitenlandse producten is dat een groot probleem. In Beirut steken her en der palen uit de stoep waar ooit prullenbakken hingen. 

Het vuil wordt toch niet opgehaald, dus de prullenbakken zijn weggehaald. In grote delen van land zijn er geen straatverlichting, elektriciteitsnet, riolering of stoplichten meer. De staat heeft zich letterlijk teruggetrokken uit de publieke omgeving. Het gevolg is óók dat de staat geen sociaal vangnet heeft. De drie religieuze groepen die het land, de industrie en de macht onderling hebben verdeeld, hebben ook hun sociale veiligheid binnen hun groep zelf geregeld, en daar schuilt het grootste gevaar.

Tribaal sociaal vangnet In het sjiitische zuiden zorgt Hezbollah [codenaam Harry als ik mensen interview, zelfs in Beiroet huiveren de meesten ervoor om de naam Hezbollah te noemen] voor je, mits je lid bent van de partij. Een pas waarmee je je boodschappen af kunt rekenen en komende zondag een bonus van $50. Stemmen kopen is immers niet illegaal in Libanon. Sociale werker Ahmedine (soennitische vader, sjiitische moeder, naam bij auteur bekend) vertelt: “In het Oosten van Libanon controleert Hezbollah de import, de illegale export van gesubsidieerde benzine naar Syrië en Captagon productie. Waar voorheen Hezbollah volledig afhankelijk was van Iran, heeft het inmiddels zijn eigen industrieën gecreëerd.”

Niet-sektarische kandidaten De afgelopen jaren waren politiek relatief stabiel door de status quo. De protesten en gedroomde revolutie waar ik in augustus vorig jaar over berichtte hebben geen verandering in die status quo veroorzaakt. De positief gestemden hopen komende zondag op veel zetels voor onafhankelijke kandidaten die niet in sektarische coalities zitten.

Om dit te bereiken is de zeer uitgebreide en sektarisch-ongebonden Libanese Diaspora hard nodig. Naar schatting 12 miljoen Libanezen wonen buiten Libanon, circa 4 miljoen in het land zelf. Slechts 244.000 hebben zich vanuit het buitenland ingeschreven voor de verkiezing, mede doordat registratie werd bemoeilijkt door de overheid in Libanon. PP hoopt op 10-15 onafhankelijke zetels, internationale hulporganisaties rekenen eerder op 5 van de 128 beschikbare zetels in het parlement.

Doemscenario Realistischer is een zwarter scenario. Premier Mikati (soenniet) komt niet terug en zijn voorganger en partijleider Saad Hariri (tevens soenniet), zoon van de in 2006 vermoorde en zeer geliefde Rafiq Hariri, heeft geen endorsements afgegeven voor andere kandidaten en zelfs opgeroepen om niet te stemmen. Het thuisblijven van de soennitische gemeenschap kan leiden tot een machtsverschuiving richting Hezbollah en het fragiele evenwicht in Libanon verstoren. 

Één ding is zeker, de ellende in Libanon is na deze verkiezing niet voorbij. PP: “The hope we have left is gradual change. Sunday we show the world, do we want to be like Belarus, a puppet government in the hands of Iran through the reign of Hezbollah, or will we be like Ukraine and show the world we wánt to change.”