Geenstijl

When the facts change

Even heel eerlijk: wij waren nooit fan van het uitsluiten van ongevaccineerden via 2G en 3G, zeker niet omdat het kabinet lange tijd bleef benadrukken dat vaccineren een vrije keuze was en zou blijven. Maar er was nog nooit zo'n goed moment om de huidige 3G-regelingen plus alle plannen voor nieuwe wetten die uitbreiding naar werkvloer en 2G mogelijk maken ogenblikkelijk te schrappen als nu. 

Laten we beginnen met het slechte nieuws: de coronapandemie is nog niet voorbij. We zitten middenin de omikrongolf, en zodra ook meer mensen in de risicogroepen besmet worden zal het nu dalende aantal ziekenhuisopnames (vandaag slechts +7 op de IC) ongetwijfeld nog gaan stijgen. Maar het goede nieuws is dat we er in Nederland, net als in de meeste andere ontwikkelde landen, relatief een stuk beter voorstaan dan een paar maanden geleden: een groot deel van de bevolking is gevaccineerd (meer dan 80% van de 60-plussers heeft al een booster), de testcapaciteit is enorm verhoogd, de ontwikkeling van medicijnen verloopt voorspoedig en de deltagolf is zo goed als voorbij. 

En niet alleen wij zien licht aan het einde van de tunnel, ook Tomas Pueyo, die in het begin van de pandemie het idee van The Hammer and the Dance muntte, denkt dat we er bijna zijn. "This Omicron wave is likely to be the last we should be cautious around. As a result, we should officially end the pandemic soon, probably in a month or so, unless some new, pretty unlikely new information appears." Pueyo wijst erop dat de komende maanden cruciaal gaan worden: kunnen overheden de ingrijpende maatregelen die ze in de strijd met corona hebben genomen, ook weer loslaten?

De invoering van de QR-samenleving is gepaard gegaan met het voortdurend schenden van het vertrouwen van de burger. U kent het riedeltje wel: de vaccinatiedrang zou er niet komen, 3G op de werkvloer en 2G-maatregelen waren niet aan de orde, en boosters werden niet verplicht voor een groen vinkje. De vaccinatiedrang kwam er toch, de wetten voor uitbreiding van 3G en invoering van 2G worden worden binnenkort in de Kamer behandeld en vanaf februari is een booster 9 maanden na de tweede prik alsnog verplicht voor een groen vinkje. Dit, terwijl de epidemiologische onderbouwing van de maatregelen aan alle kanten rammelt. 

Sterker nog, vandaag blijkt uit onderzoek van de TU Delft maar weer eens dat de QR-samenleving helemaal niet zo veel bijdraagt aan het bestrijden van de pandemie. Het loslaten van de QR-maatschappij is dan ook een ideale gelegenheid om een beetje van het vertrouwen weer terug te winnen. Je gooit niet in één klap de hele samenleving open met het risico dat de zorg wordt overspoeld, maar je laat wel duidelijk zien dat het je menens is met het teruggeven van vrijheden aan de burgers.

Het grootste probleem van die redenering is dat met de huidige stand van het virus (en naar alle waarschijnlijkheid ook in de toekomst) 2G of 3G hooguit een marginale beperking van besmettingen in marginale settings betekent, die in de praktijk vaak tegenvalt. Zeker nu de bescherming van de vaccins tegen besmetting met de omikronvariant relatief laag is. Daarmee zorgt de maatregel er niet voor dat bepaalde plekken maanden eerder open kunnen, maar is het (in het 'gunstigste' geval) meer een kwestie van een weekje eerder open of een weekje later dicht. Het is nogal wat om voor zo'n doel burgers voortdurend elkaars medische status te laten controleren en een bepaalde bevolkingsgroep (ook al heeft die zelf gekozen voor het weigeren van het vaccin) structureel bepaalde vrijheden te ontnemen.

Dat valt tot nu toe in ieder geval reuze tegen. Bij iedere aankondiging van uitbreiding van de QR-code waren er enkele tienduizenden mensen die een afspraak planden voor een prik. Geen enorme aantallen. Aan de andere kant zorgen 2G en 3G zorgen er juist voor dat de burger de overheid minder vertrouwt: uit het eerder aangehaalde onderzoek van de TU Delft blijkt zelfs dat een aanzienlijk deel van de ongevaccineerden zegt dat ze zich zouden laten vaccineren als de QR-samenleving wordt afgeschaft. Het gaat om meer mensen dan het aantal ongevaccineerden dat zegt zich te laten vaccineren als 2G wordt ingevoerd.

Ten eerste is die situatie op dit moment nog lang niet aan de orde. Het aantal ziekenhuisopnames is op dit moment, bij nooit eerder vertoonde besmettingsaantallen, nog altijd laag. We zitten echt in een hele andere situatie dan begin december vorig jaar. De deltagolf is zo goed als voorbij. Ten tweede is degene die het meeste last heeft van een ziekenhuisopname van een ongevaccineerde, nog altijd die ongevaccineerde zelf. Niemand gaat voor zijn lol aan de beademing.

Dan zullen we daar weer (en het liefst een beetje snel) op moeten reageren. En wij zijn geen virologen, maar wij achten de kans klein dat de volgende variant die Nederland teistert er precies eentje is waarbij de vaccins supergoede bescherming tegen besmetting bieden, waarmee 2G of 3G opeens een ideale maatregel wordt. Bovendien geldt ook bij zo'n variant: degenen die er het meeste last van hebben dat ze niet gevaccineerd zijn, zijn de ongevaccineerden zelf. Die belanden in het ziekenhuis. Wij vragen ons af of het een goed idee is om die mensen dan nog eens extra dwars te gaan zitten.

Nee. Ga weg. Idiot.

We kunnen nu wel de hele dag soebatten over kapsalons nu open theaters volgende week open theaters een week later open museums tot vijf uur open supermarkten om acht uur dicht supporters in de voetbalstadions supporters niet in de voetbalstadions sportscholen dit sportscholen dat Arie Boomsma Instagram en de Jamin dan en de slijterij dan en de boekwinkel dan en dinges dan en die dan en de horeca in Valkenburg en foei en poeh en poeh poeh en nou nou en oi oi oi. Maar de vraag hoe we als samenleving weer verdergaan is veel belangrijker. Willen we echt ongevaccineerden maandenlang verbieden leuke dingen (of: noodzakelijke dingen zoals WERKEN) te doen zodat de kroegen twee weken eerder open kunnen en de winkels na achten een uurtje langer?

Laten we de hele samenleving eens wat PERSPECTIEF bieden.

(en  zorg er op de lange termijn voor dat we kunnen blijven testen en vaccineren, en dat de HELE samenleving weer op een verantwoorde manier open kan)