Geenstijl

Glaasje bubbels er bij en een beetje vrij fabuleren over de formatie

Mark Rutte wilde onlangs expliciet niet 'de regie' nemen in de formatie. "Regie is een fopspeenwoord, je zuigt erop en er komt geen smaak uit", zei hij op 21 juni. Sigrid Kaag daarentegen probeert precies het tegenovergestelde: "Het is tijd voor een progressief en stabiel kabinet. We doen dit voor het land. Voor het klimaat, het onderwijs en onze rechtsstaat. Voor niets en niemand anders", twitterde zij twee dagen later stellig.

Hoeveel diplomatieke ervaring Kaag wereldwijd ook heeft opgedaan, Rutte kan de polder als geen ander lezen. Het is niet alleen dat hij heel langzaam dat (zogenaamde) gebroken vertrouwen moet herstellen en de gescheiden wegen weer moet samenvoegen, hij weet ook dat een op de zandbanken van de politieke principes vastgelopen formatie niet met hoogwaterwoorden op Twitter kan worden vlot getrokken.

Kaag lijkt dat niet te begrijpen. Die heeft haast. Die wil de baas zijn, de morele lijnen uitzetten en zo snel mogelijk met "progressieve" onderwerpen aan de slag. Althans, ze wil heel vaak 'klimaat', 'diversiteit' en 'de inhoud' zeggen, niet zelden in één adem met dat al lang doorgeprikte 'nieuwe leiderschap' waarvan iedereen doorheeft dat het gewoon Ruttes oude wijn in andere oude zakken is.

Kaag misbruikte het aftreden van het kabinet en de 1 april-ophef over "Functie Elders" om Rutte op zijn knieën naar de formatietafels te krijgen, waar zij de regie opzichtig wilde pakken. Want ze wil veel, ze wil het snel en ze gedraagt zich alsof het haar toekomt. We hebben (de totstandkoming van) een VPRO-documentaire gezien om de hautaine houding mee te onderbouwen.

De demissionaire premier speelde de gevraagde deemoed maar houdt zijn oog op de horizon. De vvd is nog steeds de grootste partij en Rutte wordt zeer waarschijnlijk, bijna onvermijdelijk weer premier. En steeds als Kaag onderdeel van opspraak wordt en daarmee sympathie verliest (we zagen de verzamelde pers al héél lang niet meer zo eensgezind gepikeerd tegenover een linkse partijleider staan), krijgt Rutte de regie die hij zogenaamd niet hoefde, toch stukje bij beetje terug. Want Rutte heeft veel op zijn kerfstok (en zou na het toeslagenschandaal nooit meer premier moeten mogen worden), maar hij hoeft zijn natuurlijke politieke managementgevoel niet te acteren - in tegenstelling tot Kaag. 

Het verschil is dat Rutte geen visie heeft die hem in de weg staat bij de formatie. Hij kan met iedereen, doet water bij elke wijn en spreekt net zo makkelijk bezorgd over het klimaat als GroenLinks het vraagt, als stevig over het asielbeleid als hij met het CDA praat. Het resultaat is dat Rutte, in tegenstelling tot Kaag, de boot niet te veel laat schommelen. Dat geeft een zekere rust en dat is wat de meeste mensen uiteindelijk willen. Rust, geen grote wilde ideeën over gasvrije woningen, megawindparken, verregaande federalisatie van de EU, CO2-heffingen, halveringen van veestapels en peperdure energietransities. Want mensen willen iedere verandering langzaam kunnen ondergaan.

Rutte wilde expres zo expliciet die formatie-regie niet. Want de tijd is met hem. Die formatie trekt echt wel vlot op een bepaald moment, zo weet hij ongetwijfeld. Misschien zelfs wel omdat er wat ballast van de zware woorden die Kaag al gebruikt heeft overboord wordt gezet. Waarmee zij meer verliest dan hij überhaupt tot nu toe op tafel heeft gelegd. En dan staat Rutte weer aan het roer, het schip van staat op zijn manier te manoeuvreren. De enige die op een fopspeen sabbelt in de formatie, is Sigrid Kaag. 

KAMERVRAAG UPDATE: Renske Leijten wil van de DemisPres dingen weten over "De inzet van ministeries tijdens politieke campagnes van bewindspersonen"