Geenstijl

Dit is deel 54 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2012

We zijn na tweeënhalf jaar weer aan het werk voor het UWV, in dezelfde gebouwen, maar in een totaal andere wereld. Het rode UWV WERKbedrijf is ruim drie jaar na te zijn opgeslokt door het blauwe uitkeringen-UWV nog steeds een losstaande club. Behalve kantoorgebouwen delen de twee UWV's een Raad van Bestuur, anderhalf duizend niet-programmerende automatiseerders in de automatiseringsdivisie en het bekende clubje belastinggeld vretende leveranciers: Capgemini, CGI en IBM.

Collega Marjan en ik zijn binnengehaald omdat werk.nl, het kernsysteem van UWV WERKbedrijf, werkzoekenden niet koppelt aan passende vacatures. Wij weten van tien jaar terug hoe werk.nl in elkaar zit en waarom het koppelen van mensen aan werk toen al niet werkte. Veel van wat er vanouds misging – en niemand boeide – had te maken met verkeerde stuurdata. Zo was werk.nl niet bestand tegen postbusadressen. Als de gemeente Amsterdam een vacature op werk.nl plaatste met adres 'Postbus 202, 1000 AE AMSTERDAM', dan kreeg zelfs de werkzoekende om de hoek deze niet te zien. Werk.nl bleek geen woon-werk afstand te kunnen bepalen wanneer er een postbus in het spel was. Alleen het oplossen van dit postbussenprobleem leverde de voorganger van UWV WERKbedrijf al enkele miljoenen euro's per jaar op. Werk.nl-baas Solke Munneke hoopt nu dat wij dergelijke kunstjes gaan herhalen en zodoende werk.nl uit de pers te krijgen. 

Wat ons helaas is ontgaan is dat werk.nl na de overname door het UWV compleet is herbouwd door UWV-huisleverancier CGI (bekend van). Gek is dat niet voor een systeem dat dateert van eind jaren '90. Maar nu wordt het twijfelachtig of we nog iets hebben aan onze kennis van destijds. We horen ook dat het UWV af wil van het klassieke matchen van werk.nl. Het motto van het nieuwe werk.nl is 'Zoeken en Vinden'. Werk.nl 2.0 moet werkzoekenden en werkgevers activeren om naar elkaar op zoek te gaan. Natuurlijk is het een methode om van het niet werkende geautomatiseerde matchen af te komen, maar voor het openstellen van de data is natuurlijk ook veel te zeggen. "We willen het Google van de Nederlandse arbeidsmarkt worden", zo horen wij.

Hoe het "Wij Worden Google" uitpakt horen we al snel. De nieuwe bestuursvoorzitter Bruins wenst een demo van het nieuwe werk.nl. Bruins vertelt graag dat hij in zijn studietijd heeft bijverdiend als ober en zoekt nu naar een vacatures voor obers in de buurt van Den Haag. Werk.nl biedt hem stapels vacatures aan, maar er zit er geen bij die ook maar lijkt op een baan als ober. Onderzoek wijst uit dat de software ervan is uitgegaan dat Bruins een typefout heeft gemaakt en niet 'ober' maar 'over' heeft bedoeld. Wat werk.nl de UWV-bestuursvoorzitter voorschotelt zijn alle vacatures waarin het woord 'over' in de vacaturetekst voorkomt. Iedereen die wel eens met Google iets heeft opgezocht, weet dat Google een zoekopdracht niet aanpast zonder dat te melden, maar dit is de overheid.

Een andere populaire anekdote is die waarin iemand zoekt naar een baan als PR-functionaris en zich geconfronteerd ziet met een vacature voor een prostituee. Onderzoek leert dat de programmeurs van werk.nl 2.0 gek zijn op het werken met wildcards. Om zeker te stellen dat iemand die een baan zoekt als accountant ook vacatures krijgt getoond waarin wordt gevraagd naar accountants wordt er bij de PR-functionaris ook gezocht naar andere vacatures waarin woorden voorkomen die beginnen met de letters 'PR'. En zo komen de prostituees bovendrijven.

Natuurlijk worden deze fouten weggewerkt, maar het leert ons twee dingen. Allereerst dat er hier op grote schaal wordt gewerkt door broddelaars. Maar we concluderen ook dat we UWV WERKbedrijf hier niet kunnen helpen. Wij kunnen hooguit bij de data. 

Ondertussen wordt het klassieke matchen ook nog steeds ondersteund door het nieuwe werk.nl. Ook daar is het effect van de vernieuwing dramatisch. Het oude werk.nl bevatte een peperdure, gespecialiseerde match engine van het bedrijf WCC. In het nieuwe werk.nl is deze software gewoon overgenomen, zonder ook maar iets van de verbeteringen die WCC in tien jaar heeft doorgevoerd te benutten. Een groot deel van het werk.nl herbouwproject blijkt gewoon werkverschaffing geweest.

Navraag bevestigt het beeld dat werk.nl grotendeels herbouw van een bestaand werk.nl systeem is geweest. Huisleverancier CGI heeft met extreem lage tarieven een aanbesteding voor herbouw van werk.nl gewonnen en de klus rendabel gemaakt door een horde jonge en onervaren automatiseerders op het UWV af te sturen. Onder de zwakke aansturing vanuit het UWV zijn deze mensen erin geslaagd om een nieuw werk.nl systeem te bouwen dat aanzienlijk slechter is dan het oude systeem dat nagenoeg hetzelfde deed. Het werk.nl-systeem dat wij aantreffen is het eerste echte zombiesysteem dat ik in mijn loopbaan tegenkom. Het UWV was beter af geweest als dit project, net als alle andere grote projecten, was mislukt. Helaas is iets herbouwen dat al bestaat zo gemakkelijk dat dit niet is gebeurd.

Als ik navraag doe, hoor ik dat het werk aan werk.nl 2.0 permanent wordt geaudit door een gespecialiseerd bedrijf, de Software Improvement Group. De SIG-auditors zijn, zoals alle bedrijven die de overheid adviseren, gespecialiseerd in het hanteren van ambtelijk correct taalgebruik in hun rapporten. Als ik na veel moeite een SIG-rapport in handen krijg (op papier helaas) lees ik echter teksten die glashelder zijn. De essentie ervan is dat het nieuwe werk.nl nauwelijks te onderhouden is. De SIG beschrijft een werk.nl 2.0 dat de moeder is van alle complexe bedenksels die de mensheid heeft voortgebracht. Het staat er niet, maar wie goed leest kan haast niet anders dan concluderen dat stoppen de enige oplossing is. Uiteraard is een dergelijke oplossing politiek niet te verkopen. En dus gebeurt na verloop van tijd het onvermijdelijke: de SIG wordt door UWV de laan uitgestuurd en niet vervangen door andere pottenkijkers. Aan de pijnlijke auditrapporten komt zo een einde.

Bij alle software-ellende die we nu weer tegenkomen staat één ding voor mij vast: ik ga niet uit de school klappen. We zijn weer gewoon een leverancier die zijn ding doet. Natuurlijk kijken we verder dan onze neus lang is, maar de oplossingen moeten worden gevonden binnen de speelruimte die het UWV ons gunt. Ik ben er ondertussen ook achter gekomen dat de misstanden bij het UWV misschien veel groter zijn dan elders – de Belastingdienst, Defensie en de Politie mogelijk uitgezonderd – maar niet uniek. En in 2012 heeft de politiek dat ook door. Er wordt gesproken over een parlementair onderzoek. Ik zie het als een gouden kans om de noodklok te luiden over de wantoestanden bij de Nederlandse overheid als geheel. Die kans laat ik niet lopen.

Naschrift: Het is een spoiler, maar gezien het belang van werk.nl in crisistijd meld ik het toch: Werk.nl is nu in 2020 nog steeds het zombiesysteem dat ik hier beschrijf. En mede omdat UWV WERKbedrijf een nog veel groter probleemsysteem *heeft, is het nagenoeg zeker dat werk.nl de komende tien jaar niet op de schop gaat. *