Geenstijl

Dit is deel 52 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Januari – maart 2012

Ik ben de UWV-directeuren Melanie Maatman en Frans Haverkamp erkentelijk voor hun verzoeningspogingen. Ik ben bijna twee jaar weg bij het UWV, maar de polisadministratie domineert mijn gedachten nog steeds. Ik steek teveel energie – negatieve energie – in dit rotbedrijf. Het doet mij allemaal niet goed en ik weet het. Misschien ben ik zo cynisch geworden dat ik niet eens meer geloof dat de twee hoogste bij de polisadministratie betrokken UWV'ers nog verschil kunnen maken. Ik leg het initiatief in handen van Melanie en Frans. Ik sta "in de meewerkstand", zoals ze dat bij het UWV zeggen.

Het eerste dat Frans en Melanie voorstellen is een gesprek met Diantha C. Ik heb geen idee wat ze daarmee willen bereiken, maar ik ga akkoord. Frans en Melanie willen eerst van Diantha en mij horen waar het mis is gegaan. We komen niet ver. Ik voel een soort ijzige rust over mij heenkomen en begin kalm te vertellen over Diantha's kwaadaardige machinaties om ons de deur uit te werken. Diantha sputtert niet eens tegen. In plaats daarvan begint ze te huilen. De twee UWV-directeuren zien het verbijsterd aan, terwijl ik in een stemming ben waarin niets mij raakt. Terwijl Melanie een tissue produceert, rond ik af met de opmerking dat ik Diantha heb leren kennen als een volleerde Schreibtischmörder. Of het door de emotie is of door ontbrekende ontwikkeling weet ik niet, maar het komt duidelijk niet aan. Het gesprek levert verder niets meer op.

Terug op kantoor begin ik te beseffen dat Diantha's huilbui uiterst effectief is geweest. Ze heeft het gesprek naar haar hand gezet. De dialoog die haar meerderen wilden heeft ze ontregeld en zodoende in de kiem gesmoord. Meteen al na het gesprek hoor ik via de UWV-tamtam dat het gesprek wat Diantha betreft uitstekend is verlopen en René Veldwijk geen poot aan de grond heeft gekregen. De huilbui laat ze natuurlijk weg, maar ze heeft wel gelijk. Haverkamp, Maatman en ikzelf zijn slachtoffers van een klassieke UWV-truc: "speel op de persoon zodra het inhoudelijk moeilijk wordt". Het enige wat ongebruikelijk is, is het huilen, maar ook dat toont weer aan wat een formidabele tegenspeler Diantha is. Ze is de meesteres van de surplace.

Het volgende gesprek is met de nieuwe UWV-topman, Bruno Bruins. Frans Haverkamp vraagt mij om zelf daartoe het initiatief te nemen en dat doe ik per e-mail. Ik ontvang een uitnodiging voor vrijdag 9 maart, op het Haagse UWV-kantoor, op fietsafstand van mijn huis en op kruipafstand van dat van Bruins, zo blijkt.

Als ik het kleine UWV-kantoor binnenkom loop ik langs een zijkamertje waarin iemand kennelijk zit te wachten. Ik kijk opzij en zie Melanie Maatman, zonder notebook of papieren. Ik vraag welk toeval ons hier heeft samengebracht. Melanie vertelt dat ze van Bruins op afroep beschikbaar moet zijn, mocht die daar tijdens het gesprek behoefte aan krijgen. Natuurlijk zit Bruins pas twee maanden bovenop de UWV-apenrots, maar dit is bizar. Denkt Bruins dat dit gesprek gaat ontsporen? Wat moet deze ervaren bestuurder niet allemaal over mij gehoord hebben om een divisiedirecteur als een soort lijfwacht achter de hand te houden? Ik vind het zielig van Bruno Bruins en voor Melanie Maatman. Ik stel Melanie voor dat we samen naar Bruins' werkkamer lopen en er een driegesprek van maken. Melanie stemt toe en Bruins stuurt haar natuurlijk niet weg.

Ik weet weinig van Bruno Bruins. RTL-journalist Sietsma kent hem goed uit de tijd dat Bruins VVD-wethouder was in Den Haag en typeert hem als 'hoog intelligent'. Melanie Maatman is als Haagse gemeenteambtenaar overgestapt naar het UWV. Bruins en zij kennen elkaar goed. Ze kennen elk ook de naar Zuid-Limburg vertrokken David Jongen goed, want die was gemeentesecretaris in Den Haag.

Het oppikken van Melanie Maatman pakt goed uit. Ze kent ons beiden en weet wanneer ze dingen voor Bruins of voor mij moet verduidelijken. Maar ook zonder haar zou het gesprek goed zijn verlopen. Ik vind Bruno Bruins al direct een bijzondere man. Wat de man uitstraalt is toegankelijkheid en openheid, eigenschappen die je niet vaak ziet bij hogere managers en vrijwel nooit bij topambtenaren. Ik wil niets liever dan een open dialoog met het UWV. In anderhalf uur tijd komen alle dieptepunten van de laatste vijf jaar voorbij. Het moet Bruins duizelen. Maar als kennismaking is het geslaagd en ik zet de belangrijkste punten achteraf nog wel even op de mail. Of Bruins zo intelligent is als Sietsma hem portretteerde weet ik niet. Op mij komt hij over als wijs, overigens een veel nuttiger eigenschap voor een bestuursvoorzitter. De open vraag is of Bruno Bruins bij het UWV dingen kan veranderen – en of hij dat wil. Zo niet dan zal hij aan mij geen kind hebben. Ik ben te UWV-moe.

Er komt nog een gesprek, nu met Bruins alleen. Het onderwerp is de divisie WERKbedrijf en de risico's met betrekking tot het werk.nl-systeem waarop automatiseringsbaas Haverkamp is aangeslagen. Die risico's worden nog groter doordat het UWV stevig moet bezuinigen en die bezuinigingen grotendeels zullen gaan vallen bij de divisie WERKbedrijf, het 'rode UWV'. De uitkeringstak, ofwel het 'blauwe UWV', en natuurlijk de automatiseringsdivisie zouden buiten schot blijven. Ik weet dat er daar voor vele tientallen miljoenen aan besparingen voor het grijpen liggen en dat die met mensen als Maatman en Haverkamp ook te verzilveren zijn. Ik maak dat punt. Bruins' openheid is voor het eerst voorbij. Ik krijg het gevoel dat er nauwe grenzen zijn waarbinnen Bruins moet opereren.

Ik deel mijn verbazing met een persoon die dicht bij het vuur zit. Ik moet beloven dat ik nooit zijn naam mag noemen. Tien minuten later is alles duidelijk. Topbestuurders van Zelfstandige Bestuursorganen (ZBO's) als het UWV werken met gedetailleerde taakstellingen vanuit hun ministerie, taakstellingen die ook onderdeel zijn van hun aanstelling. Op het ministerie heet het UWV het "Onzelfstandige Bestuursorgaan", zo hoor ik. Bestuurder Bruins en het hele UWV zitten aan een onzichtbaar (en oncontroleerbaar) touwtje van topambtenaren op het ministerie vast. Meer dan ooit tevoren heb ik het gehad met het UWV. Als Bruins al iets wil is het de vraag of hij iets vermag. Zo niet dan is het hopeloos. Tegen Cees B. Diantha C., Cor Franke en David Jongen had ik kansen gehad en verzilverd, maar tegen de onzichtbare ambtenaren die de echte bestuurders van het UWV zijn, ben ik kansloos. Ik weet niet eens wie het zijn.

Terwijl ik van mijn gesprek met Bruins gedeprimeerd de A12 oprijd word ik gebeld. Het is Siebe Sietsma. Hij belt om mij te bedanken. RTL Nieuws heeft het werk.nl systeem eens bekeken. "René, het systeem werkt inderdaad voor geen meter. Dit wordt volgende week een pracht-item voor het Half Acht Nieuws." Slechter gaat deze dag niet worden. Ik vloek intern hartgrondig. Mijn verleden met David Jongen haalt mij in.