Geenstijl

Dit is deel 46 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Eind 2010 - 2011

Gedurende 2010 wordt het steeds duidelijker dat het UWV van de Haagse radar is verdwenen. Onhaalbaar gebleken VVD-plannen om het UWV op te doeken maken het UWV tot een politieke no go area. Het betekent dat het UWV-management vrij spel heeft. Dat Ketenmanager Cor Franke eind 2010 vertrekt is een opluchting, maar daar hebben we David Jongen voor teruggekregen.

Ik word behoorlijk cynisch van de politieke desinteresse. Honderden miljoenen belastinggeld verdwenen richting Capgemini, CGI, IBM en een horde zzp'ers, en niemand die er iets van wil weten. Tegelijk slaat politiek Den Haag aan op de meest onbenullige incidentjes. Het dieptepunt is ophef in de Kamer wanneer het UWV besluit om voor meer naamsbekendheid een Amerikaanse zwarte schaatser te sponsoren. Het gangbare niveau in de Kamer is werkelijk nul.

Zoals dat gaat in een democratisch land weerspiegelt de belangstelling van het parlement dat van de Nederlandse burger. Henk en Ingrid kunnen zich niets voorstellen bij negencijferige bedragen aan verspild belastinggeld, verdwenen in softwareprojecten waar ze niets van kunnen en willen begrijpen. Volk en hun volksvertegenwoordigers zien software als zoiets als ontwikkelingshulp: "nuttig, moeten we doen, maar buiten onze leefwereld, iets voor experts". Een vijfcijferig bedrag spenderen aan sponsoring is wel tastbaar voor die burger. De flutincidentjes maskeren permanente verspilling en corruptie die te moeilijk is om aan te pakken.

Je hoeft geen forensisch expert te zijn om te snappen dat de softwaresector, waarin enorme bedragen vrijwel ongecontroleerd omgaan, een walhalla vormt voor verspilling en fraude. En anders dan in bij hulp in verre landen, waar ook veel fout gaat, liggen hier de schandaalverhalen voor het oprapen. Maar dat gebeurt niet. Ik begrijp dat corruptie in bestuurskamers en rond Europese aanbestedingen en zelfs in de ontsporende projecten moeilijk bewijsbaar is, maar de ranzige geur rond uitgaven aan software is gewoonweg niet te missen. Niet alleen bij het UWV, maar overal waar met andermans publiek geld wordt geautomatiseerd.

Dat het UWV op automatiseringsgebied een corrupte bende is, is een publiek geheim. Hoewel de corruptie-tot-in-de-top al speelde vóór David Jongen in 2006 aantrad, bloeit het onder hem als nooit tevoren, ook in zijn directe omgeving. Zijn vriend Ronald W. ben ik in 2009 al tegengekomen, maar er zijn er meer. Nu ik er belangstelling voor krijg is een patroon niet te missen. Naast de standaard dubieuze constructies met grote spelers als Capgemini en IBM zitten er bij het UWV diverse MKB-softwarebedrijven – microbedrijfjes voor de UWV-inkopers – waarvan de directeur-eigenaren niet alleen hun mensen maar ook zichzelf aan het UWV verhuren. Het levert niet te missen corrupte constructies op.

Allereerst is er Jan K. die zijn complete bedrijf A2B bij UWV heeft ondergebracht. Zelf is hij projectleider van een van de grootste en meest langlopende projecten bij het UWV: het uitfaseren van stokoude pre-UWV systemen. Het UWV huurt Jan en alleman in om ze dan weer te laten aansturen door Jan K. Om de constructie wit te wassen worden Jans mensen niet direct ingehuurd maar via IBM. Dat Jan en David goed bevriend zijn is bij het UWV geen geheim.

Vergelijkbaar met Jan K. is Chris P., directeur van het bedrijf Conspect. Ook Chris verhuurt zichzelf en zijn mensen aan het UWV,  leidt projecten en staat op zeer goede voet met topman David. Hier wordt niet de IBM-route gevolgd. Met twee andere bedrijfjes staat Conspect op een shortlist van UWV-leveranciers. Als ik verder zoek kom ik elders bij het UWV nog zo’n club tegen. De directeur van het bedrijf Hot Item, Dick M., zet doodleuk op zijn LinkedIn-cv dat hij naast het aansturen van zijn bedrijf ook de dagelijkse leiding heeft over een grote analyse-afdeling van het UWV. Wat verder zoeken op LinkedIn laat zien dat die afdeling vol zit met zijn eigen medewerkers.

Dat er binnen het UWV niemand zichtbaar aan de bel trekt is erg genoeg, maar waarom pakt geen enkele journalist dit op? Als heel Den Haag op tilt slaat van geldverspilling aan een sponsorcontract, hoe erg moet het dan wel niet zijn wanneer duidelijk wordt wat er hier door het putje wordt gespoeld en bij wie al dat belastinggeld terechtkomt? Hier ligt voor mij de route om David Jongen en misschien Diantha C. aan te pakken. Bij gebrek aan Haags niveau loopt de noodzakelijke belangstelling voor het UWV onvermijdelijk via het riool.

Helaas ken ik geen journalisten en ik kom niet op de gedachte om onze Haagse lobbyist Marcel Kummel hiervoor in te schakelen. Het duurt daarom tot in 2011 tot er perspectief ontstaat. Op dit moment stapt er eindelijk een journalist naar voren die zijn werk doet. Onderzoekjournalist Siebe Sietsma van RTL introduceert het begrip 'spookburgers', mensen die de overheid tillen door te frauderen met hun woonadres. Het is het schandaalverhaal dat al tien jaar ligt te wachten op een journalist die niet wegloopt voor systemen en data.

Voor veel mensen loont het om te liegen over hun adres: thuiswonende studenten, samenwonende bijstandstrekkers, samenwonende werkenden met elk een eigen huis die hun hypotheekrente willen blijven aftrekken. In Amsterdam zijn er zelfs mensen die hun kind inschrijven op een adres nabij een witte school. Lang interesseert het de overheid niet. Gemeenten stellen zich op het bizarre standpunt dat de burger de 'authentieke bron' van de adresinformatie is. De gemeente heeft het slechts te noteren. Een enkeling wordt wakker wanneer na de Bijlmerramp in 1992 en de Vuurwerkramp in 2000 blijkt dat er in de getroffen (pauper-)wijken heel andere mensen wonen dan volgens de Gemeentelijke Basisadministraties van Amsterdam en Enschede. Echt schokkend wordt het wanneer in 2002 de kroonprins in de hoofdstad trouwt met een Argentijnse en de veiligheidsdiensten vaststellen dat ook de adresadministratie van de Amsterdamse goudkust voor geen meter klopt. 

Dat iedereen in 2002 wakker is, betekent niet dat er iets gebeurt. Als journalist Sietsma er negen jaar later induikt, is de situatie door de influx van EU-medeburgers alleen maar verslechterd (en Airbnb zal adresfraude nog lucratiever maken). Journalist Sietsma is de man die ik moet hebben, en omgekeerd. Zijn nieuwsfeiten gaan over falende gemeenten, dit type journalist kan ik ook voor het UWV interesseren. En misschien hoef ik niet eens het riool in, want het UWV speelt een hoofdrol in de spookburger-toestanden. Een korte mail aan Sietsma volstaat. Hij wil graag meer weten over de UWV-spookburgerconnectie.

Naschrift: Het bedrijf A2B bestaat niet meer. Het bedrijf Conspect opereert al sinds lange tijd 'under new management'. Na het bewind van David Jongen is er (net als daarvoor) bij het UWV geen belangrijke rol meer weggelegd voor kleinere (software)bedrijven.