Geenstijl

Geef mensen voor de komende drie maanden een basisinkomen, verschaf verliescompensatie aan bedrijven...

\

De econoom Milton Friedman heeft ooit eens de term helikoptergeld bedacht. Hij toonde in een verhaal aan wat de effecten zouden zijn als de centrale bank geld direct aan de burgers zou geven (vanuit de helikopter naar beneden gooien over het volk). Het idee kreeg weer de nodige aandacht toen Bernanke, het toenmalige hoofd van de Fed, deze term gebruikte als een mogelijkheid om deflatie tegen te gaan. Vorig jaar kreeg een soortgelijk “gratis geld” idee ook de nodige aandacht: MMT (Modern Monetary Theory). Deze theorie stelt dat overheden/centrale banken geld kunnen blijven printen zolang de inflatie niet stijgt. In dit perspectief past ook het oude idee van een basisinkomen, die nu gepropageerd wordt door de totalitaire Bregman. Het is een grote hoop aan ellendige ideeën (ik heb er de nodige stukken over geschreven en de nodige vlogs over gemaakt), maar ik zie het nu als de enige manier om een systeemcrisis te voorkomen. 

De corona-maatregelen zijn namelijk zo ingrijpend, dat deze de economie geheel plat zullen leggen. De economie, in breedste zin des woords, had al vele onderliggende problemen door fout economisch, fiscaal en monetair beleid. Net als met corona zijn de getroffenen met al aanwezige onderliggende problemen degenen met de hoogste kans om er aan te sterven. Als er dus niet kordaat en snel wordt ingegrepen, dan is een systeemcrisis onafwendbaar.

Het betalingsverkeer stokt, schulden kunnen niet meer voldaan worden, opdrachten worden ingetrokken en nieuwe worden niet meer vergeven, mensen verliezen hun baan, bedrijven vallen om en de banken zullen lijden. Dit lijden kan zulke vormen aannemen dat klanten en de tegenpartijen van de banken het vertrouwen verliezen, waardoor het gehele bankwezen kan omvallen. 

En als banken van een land failliet gaan, dan gaat men ook twijfelen aan de overheid van het desbetreffende land (zogenaamde doom loop). Net als corona, wordt de hele wereld dan geïnfecteerd en alles wat wij economisch gezien als normaal achten, is dan niet meer. De kredietcrisis zal een feest zijn in vergelijking met deze systeemcrisis. Een dergelijke crisis zal zorgen voor een langdurige economische depressie, met honger, sociale onrust, politieke spanningen (zowel binnen landen als tussen landen). Het is armageddon.  

Nu hebben de meeste overheden, zo ook de onze, de nodige maatregelen aangekondigd. De één wat extremer dan de ander, maar de richting waar het beleid zich naar toe beweegt is duidelijk: enorme fiscale verruiming. Centrale Banken de wereld over doen in principe precies hetzelfde en slaan de handen ineen met de overheid (zij geven schulden uit en de centrale bank koopt ze op). De ECB heeft zelfs een extra pakket van EUR 750 miljard aangekondigd, enkele dagen nadat ze al een pakket had aangekondigd (een teken van zwakte en paniek als je het mij vraagt, maar goed). 

Ons kabinet geeft ZZP’ers EUR 4000, vult inkomens aan tot het minimum, werkkapitaalkredieten worden deels gegarandeerd door de overheid zodat banken meer bereid zijn deze te (blijven) verschaffen en zo verder. Deze maatregelen zijn erg gelijkend op de ideeën die ik in de intro heb  benoemd. Echter, deze gaan nog niet ver genoeg en vooral niet SNEL genoeg. 

De voorstellen die er nu liggen moet nog aangekleed worden en dan moeten ambtenaren alle aanvragen goedkeuren en dan na een week of 7 (of langer) heb je kans iets te krijgen. Het huis staat in brand, en de bureaucraten gaan er 7 weken over doen om te bepalen of je wel recht hebt op gratis blusmateriaal. 

Ze moeten de aangekondigde maatregelen nu uitbetalen en achteraf checken. En ja, natuurlijk gaat dit tot onterechte uitbetalingen leiden, maar het alternatief, een systeemcrisis, is miljoenen keren erger. Zo snel mogelijk handelen is de crux in het voorkomen van een systeemcrisis, want als de domino’s eenmaal vallen, is het te laat.

Zoals gezegd, is de snelheid de sleutel, maar dan moeten de maatregelen wel groot genoeg zijn. Ons kabinet zou dus groter moeten inzetten. Geef mensen voor de komende drie maanden een basisinkomen, verschaf verliescompensatie aan bedrijven, laat de overheden niet minder maar juist meer opdrachten uitschrijven (zo zegt Rijkswaterstaat nu doodleuk opdrachten af terwijl Rutte op TV zegt dat het kabinet ondernemers en burgers niet zal laten vallen!). Verder moeten alle belastingen de komende drie maanden worden geschrapt. Een soort moratorium moet worden opgelegd om de komende drie maanden in financiële zin niet te laten plaatsvinden. Gaat nooit in zijn geheel lukken natuurlijk, maar wat er gedaan kan worden, dat moet worden gedaan. 

Deze maatregelen zijn normaliter idioot en contraproductief, maar in de huidige corona-setting, het enige wat ons van een systeemcrisis kan afhouden. Door deze maatregelen zal de overheid enorm groot aanwezig zijn in de economie (en ons persoonlijk leven), iets wat ik echt verafschuw, maar op korte termijn van levensbelang.

Het probleem is echter dat als deze maatregelen worden getroffen, ze tijdelijk van aard dienen te zijn. En daar zal de schoen gaan wringen; ik zie politici niet zo snel de gratis geldkraan dicht draaien. En dan gaan we via een andere route ook weer af op economisch onheil. Maar dat is een (zeer groot) probleem voor morgen. Nu moeten we eerst snel en groots blussen. Laat de helikopters maar komen!