Geenstijl

Dit is deel 25 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2008 - heden

Er is iets heel geks aan de hand met de twintig miljoen loon- en uitkeringsaangiften die maandelijks bij het UWV op de mat vallen. Die loonaangiften bevatten niet alleen informatie over de relatie tussen burgers en de bedrijven van wie ze geld krijgen, maar ook een hele zwik persoonsgegevens. Tenzij u zzp’er, scholier of illegaal bent, belandt niet alleen uw Burgerservicenummer bij het UWV maar ook uw naam, adres, woonplaats, geboortedatum en geslacht. Kortom: uw meest basale persoonsgegevens. De crimineel die een loonaangiftebericht van uw werkgever in handen krijgt, heeft daarmee een berg waardevolle informatie in handen. Je bent misschien wel beter af wanneer je paspoort wordt gestolen dan wanneer je loonaangifte wordt onderschept.

Ik zie het in 2008 allemaal met stijgende verbazing aan. Ik begrijp dat er moet worden gecontroleerd of de persoon voor wie aangifte wordt gedaan ook echt degene is die werkt, maar dan hoef je toch niet elke maand weer die hele berg persoonsgegevens mee te sturen? Wanneer naderhand duidelijk wordt dat de Belastingdienst en het UWV helemaal niets controleren (afleveringen 15, 17 en 23) word ik boos. Het helpt niet dat het UWV ook intern uiterst onzorgvuldig omgaat met persoonsinformatie. Zo moest ik eerder mijn Burgerservicenummer afgeven voor het toegangscontrolesysteem. Ik protesteerde, maar kreeg te horen dat het UWV hiervoor bij wet gemachtigd is. “Al willen ze een verjaardaglijstje ophangen met namen en Burgerservicenummers dan mag dat nog”, zei een van de mensen van Hans Tromp tegen mij. Ik had mijn eerste kleine daad van verzet gepleegd door in de polisadministratie iemand op te zoeken met een BSN dat sterk op dat van mij lijkt. Het UWV kennende zitten de gegevens van deze 38 jarige vrouw uit Bilthoven nog steeds in het UWV-toegangssysteem.

Natuurlijk komen er elke maand duizenden nieuwe personen in de aangifte bij: schoolverlaters, herintreders en veel arbeidsmigranten. Voor al die mensen (arbeidsmigranten nog niet in 2008, maar nu wel) plaatst het UWV een zogenaamde afnemerindicatie op de gemeentelijke bevolkingsadministratie, de GBA (nu BRP genoemd). Het plaatsen leidt ertoe dat het UWV een kopie krijgt van de persoonsgegevens uit de bevolkingsadministratie, ook van latere wijzigingen zoals verhuizen of overlijden. Met die informatie kan het UWV controleren of de loonaangifte klopt met de bevolkingsadministratie. Maar dat hoeft dus maar één keer, bij het aangaan van een inkomstenverhouding met een werkgever of uitkeringsinstantie. En het UWV controleert dus sowieso niets. Zelfs na overlijden van de werknemer kun je als werkgever nog loonaangifte blijven doen.

Het UWV voert dus twee persoonsadministraties, één op basis van de loonaangifte en één permanente kopie van de bevolkingsadministratie. (Het zijn er zelfs drie, want als arbeidsmigrant mag je zelf een adres bij het UWV opgeven.) En beide persoonsadministraties worden dus in essentie nergens voor gebruikt. Onnodig te zeggen dat er aan de UWV-personenadministratie jaarlijks miljoenen worden uitgegeven.

Natuurlijk bestaat in 2008 de harde privacywetgeving (AVG) van vandaag nog niet, maar ook op dat moment is wat er gebeurt in strijd met de principes van fatsoenlijk administreren van persoonsgegevens. Gelukkig hoeven wij deze fopsoftware niet te maken. Dat heeft Capgemini al voor ons gedaan. We volstaan met ons ergeren aan de foutieve data. Mijn boekhouder stuurt gewoon maandelijks een adres aan het UWV waar ik al niet meer woon. En drie van mijn teamleden ontdekken dat hun gegevens uit de bevolkingsadministratie niet goed zijn overgenomen. Use it or lose it geldt duidelijk ook voor geautomatiseerde systemen. Natuurlijk boeit het verder niemand of de data kloppen. We zijn immers helemaal geen cliënt van het UWV. En als we morgen werkloos, ziek of arbeidsongeschikt worden en ons aan de UWV-balie melden, dan kijkt de baliemedewerker gewoon direct in de bevolkingsadministratie en niet in het eigen fopsysteem. Het is al met al een doodzieke constructie. Al mopperend en rondvragend krijg ik een beeld wat het UWV drijft. Grote databases, complexe software, grootse en meeslepende schijnbare hi-tech. Als het nergens over gaat, dan des te beter want dan gaat het ook nooit fout. Het motto van de UWV-automatiseringsdivisie kan niet gepaster zijn.

De dubbele persoonsadministratie van het UWV blijft in stilte voortbestaan. Met een niet gebruikte administratie kan niets misgaan. Voor veel mensen betekent de persoonsadministratie brood op de plank en de term ‘belastinggeld’ staat sowieso niet in het UWV-woordenboek.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = 

Tot februari 2020. Dan vertelt een ‘hoogleraar mensenhandel’ in Trouw dat er 2,3 miljoen arbeidsmigranten zoek zijn. Deze dame is niet van alle markten thuis of het UWV heeft zijn administratie zo goed weggemoffeld dat niemand het meer weet, want dit is onzin. Binnen enkele uren meldt GeenStijl dat de zoekgeraakte arbeidsmigranten zijn gevonden. Op de Oost-Europese zzp’ers na zitten ze allemaal in de loonaangifte. Het is niet gezegd dat alle adressen kloppen, maar als het moet is elke arbeidsmigrant te vinden via zijn of haar werkgever. Het enige probleem is dat de gegevens bij het UWV verstopt liggen.

Overigens gaan er ook dingen mis met die bevolkingsadministratie. Elke EU-burger kan in Nederland in een handomdraai een Burgerservicenummer krijgen, want we hebben vrij verkeer van personen. Een adres opgeven kan ook mits in het buitenland. Dat is natuurlijk niet te wijten aan het UWV, maar aan Binnenlandse Zaken. Het blijkt dat BZK heeft geprobeerd om dit te veranderen. Tussen de regels door valt te lezen dat dit initiatief met succes is tegengewerkt door – daar zijn ze weer! – het duo Belastingdienst en UWV. Welkom in Nederland.

En dan komt op 5 maart 2020 ook Nieuwsuur er nog eens overheen. Ook die beginnen over de adresregistratie van arbeidsmigranten. Misschien zijn ze bij Nieuwsuur UWV-moe want het UWV wordt niet genoemd. Het zou fijn zijn als er in de Kamer iemand wakker wordt en de hoofden van de ministers Koolmees van SZW en Knops van BZK eens tegen elkaar slaat. Heel veel bonafide buitenlanders en brave belastingbetalers zullen er blij mee zijn.