Geenstijl

Dit is deel 9 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Juni – oktober 2007

Met het ontcijferen en leveren van de loonaangiften over 2006 zijn wij binnen UWV Gegevensdiensten opeens van belang geworden. We zitten nog steeds weggestopt in een overvol kamertje, maar te negeren zijn we niet meer. Nu de extreme stress eraf is, komen we ook vaker bij koffieautomaten en in bedrijfsrestaurants. Tegelijk beginnen er mensen hun knopen te tellen. Is Cees B. nog steeds het goede paard om op te wedden?

Anderzijds is de loyaliteit van Team GAIA aan Cees opvallend groot. Daarvoor zijn drie verklaringen. Allereerst houdt Cees de informatievoorziening zowel extern als intern strak in de hand. Ten tweede zijn Cees’ teamleden hand-picked en doet Cees niet aan de kickback schemes die het leven voor corrupte automatiseerders zo lucratief kunnen maken. Dat Cees zelfs zijn Indiaas-uitziende secretaresse voor dag en nacht inhuurt is een publiek geheim en onderwerp van kamasutragrappen, maar in de UWV-cultuur niet iets om aanstoot aan te nemen. Niet de bescheiden directeur Dirix, maar Cees B. is het divisie‑alfamannetje. En onvermijdelijk ben ikzelf de uitdager geworden. Gelukkig zit ik comfortabel in de boom met de rijpste bananen*.* En daarmee zijn we aangeland bij het derde loyaliteitsmotief: stammenstrijd maakt organisaties kapot of onbeheersbaar, maar verbindt mensen in rivaliserende teams. Cees eist totale loyaliteit en krijgt dat ook. Ik weet dat als geen ander.

Alle loyaliteit laat onverlet dat Cees’ rechterhand, Peter van Dalen, mij informeel benadert met het voorstel om samen te werken. Ik weet niet of dat in opdracht van Cees gebeurt, of dat het een soloactie is, maar ik wijs het voorstel af. Wie in het organisatiebelang handelt, tekent zijn eigen doodvonnis en dat is mij te veel gevraagd. Ik handel zonder scrupules. Ik weet dat GAIA kaput is. Ik weet dat het UWV-management dat ook weet of behoort te weten. Ik voel dat het UWV ons ongeacht onze prestaties en het ontbreken daarvan bij Team GAIA kwijt wil. Daarom kies ik voor mijzelf en mijn team, net als iedereen bij het UWV. Maar bovenop dat natuurlijke zelfbehoud heb ik ook een cynisch soort leedvermaak over mij gekregen – shaking with silent laughter, SWSL. Ik ben onderdeel geworden van de permanente en alomvattende misselijke stammenstrijd die altijd alles bij het UWV doordrenkt.

Het blijft niet bij toenaderingspogingen vanuit Team GAIA. Ook vanuit Team Capgemini wordt bewogen. Twee software-ontwikkelaars bieden aan om ons te helpen met hun kennis. Het is een niet te weigeren aanbod, maar ook te mooi om waar te zijn. Enkele dagen na hun aanbod melden ze dat Capgemini akkoord is met hun overgang naar ons team, maar dat ze hun verdere Capgemini-carrière daarna wel kunnen vergeten. Alleen het eerste deel van die mededeling verrast mij. Bij mijn weten zijn deze jongens nog een tijd blijven sleutelen aan het Capgemini-systeem waarvan zij net als iedereen wisten dat het nooit zou gaan werken.

Onze defensieve opstelling verandert bij dit alles in een meer extraverte en offensieve, mede door Maring en Tromp. Anno Maring vraagt op een dag om een presentatie voor het divisie-directieteam – gráág natuurlijk! Ik vraag om het Burgerservicenummer van een vrijwilliger. Iemand pakt zijn rijbewijs en iedereen ziet seconden later diens complete inkomensdoopceel op het scherm staan. Shock and Awe is mijn deel. Hans Tromp moet er naderhand om lachen. “Ze zijn alleen PowerPoint-presentaties gewend en opeens krijgen ze echte data voorgeschoteld. Natuurlijk is dat schrikken.”

Ondertussen zijn die “echte data” wel hypergevoelig. Hoe gevoelig blijkt als ik de fout in ga met een demo voor een ongeduldige klant die van Hans Tromp ook even het goede gevoel moet krijgen. Ik gebruik de Burgerservicenummertruc en meneer X kijkt blij. Daarna komt de vraag of hij de gegevens van zijn vrouw mag inzien. Hij kent het BSN van zijn vrouw niet, maar In een vlaag van machismo selecteer ik de andere bewoners van zijn adres (jawel, uw persoonsgegevens zitten in elke loonaangifte van uw werkgever) en vind mevrouw X. Achter mij hoor ik meneer X “HÈ. WAT?” uitroepen. Ik sluit het scherm direct en heb een dure privacy-les geleerd. Zoiets gaat mij niet meer gebeuren. Maar wat een enge gedachte dat we via het BKWI tienduizenden ambtenaren in de gelegenheid hebben gesteld om het financiële doopceel van bijna elke Nederlander te lichten. Als de controle hierop niet goed wordt geregeld gaat dat huwelijken kosten – en erger.

Met het verloop van de weken en het uitblijven van resultaten van Team GAIA wordt de sfeer gaandeweg grimmiger. Een mij onbekende UWV’er roept lachend in de lift dat hij heeft gehoord dat onze IBM-server er alweer een dag uitligt. Een UWV-manager in de omgeving van Cees B. stormt ons kamertje in, schreeuwt mij toe dat ik zonder toestemming met zijn mensen heb gesproken en beent weer weg, terwijl een andere manager lachend toekijkt. Het zijn taferelen die in een ambtelijke organisatie als het UWV bijna onbestaanbaar zijn. Iedereen is van slag.

Bij alle spanning is er een lichtpuntje. We vinden aansluiting met veel mensen onder Hans Tromp: de accountmanagers, de loonaangiftespecialisten, de administratieve deskundigen en de juristes. Dankzij ons kunnen zij hun werk doen en dankzij hen krijgen wij een beeld van wat er met de informatie die wij produceren gebeurt. Maar het mooiste is dat er niets, echt helemaal niets te merken is van de disfunctionele en achterbakse UWV-buitenwereld. Zelfs in een verscheurde organisatie als het UWV bestaan oases van professionaliteit, bijna een soort Rivendel voor UWV-ambtenaren en vermoeide data-nerds als wij. Daarmee hield de Tolkien-vergelijking gelukkig op. Iemand anders dan wij zou Cees B. en zijn orks medewerkers moeten opruimen.

Naschrift: De massale en vrijwel ongecontroleerde toegang tot de gegevens over inkomens en dienstbetrekkingen in de polisadministratie is een van de grootste – zo niet het grootste – privacyproblemen in Nederland. Uiteraard komt dit alles verderop in deze serie nog aan de orde, maar wie niet wil wachten kan op diverse plekken terecht, bijvoorbeeld hier of hier.