Geenstijl

Dit is deel 8 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

**Juni – juli 2007 **

Een week na het bizarre Kamerdebat zijn we klaar met het verwerken van de aangiften over 2006 en hebben onze drie klanten, de Belastingdienst, het CBS en het horeca-pensioenfonds, alle data binnen die verwerkbaar waren. Alles gaat volgens plan. Maar dan komt er een vreemde boodschap. De Belastingdienst heeft besloten dat "slechts" 108.000 werkgevers hun aangiften opnieuw moeten indienen. Het is totaal strijdig met de alles-moet-opnieuw boodschap van minister Donner van een week terug. Het is fantastisch nieuws voor de meeste werkgevers en voor ons, maar wat is er gebeurd? Wij gokken dat de Belastingdienst Toeslagen aan hun collega’s van de Belastingdienst Heffingen hebben verteld dat ze zich een berg werk kunnen besparen. Als de communicatie binnen de Belastingdienst even beroerd is als binnen het UWV zou zoiets goed kunnen. Minister Donner zou dan de Kamer te goeder trouw hebben misleid. Wat er ook is gebeurd, problemen geeft het niet. Geen Kamerlid vraagt hoe het kan dat een zojuist aangekondigde ramp niet doorgaat. (Het is alsof landbouwminister Schouten ons morgen vertelt dat de boeren toch bijna geen stikstof uitstoten.)

Natuurlijk steekt de Belastingdienst geen vinger uit om de 108.000 getroffen werkgevers tegemoet te komen. Een werkgever met duizend werknemers die in de aangifte van januari 2006 bij één werknemer een foutje heeft gemaakt mag over alle maanden van 2006 voor alle duizend werknemers de aangiften opnieuw indienen. De toezegging om getroffen werkgevers zoveel mogelijk te ontzorgen blijkt niets waard. En weer geen Kamerlid dat er iets van zegt.

Ondertussen is het risico dat wij mogen wieberen en Team GAIA en Team Capgemini zonder concurrentie blijven doorrommelen overgewaaid. Sterker nog, we krijgen zelfs met nieuwe klanten te maken. Iedereen zit om data te springen en wij hebben ze. Een zo'n partij is het Bureau Ketenautomatisering Werk en Inkomen (BKWI). Het BKWI is onderdeel van het UWV maar is voor UWV-begrippen extreem efficiënt en hyper-klantgericht. Hun geheim is dat ze erin zijn geslaagd om uit de greep van de UWV-automatiseringsdivisie te blijven. Hun software is op orde en met onze data zorgen zij ervoor dat tienduizenden ambtenaren binnen en buiten het UWV door het intypen van een Burgerservicenummer ieders inkomensgegevens kunnen inzien. Alleen de Belastingdienst doet tot onze verbijstering niet mee. Hun automatiseringsafdeling verbiedt inzage, want zoiets mag alleen met hún software die niet praat met onze database. Ik vraag mij ondertussen af hoe het BKWI de inkomensgegevens van heel Nederland beschermt tegen datadieven en nieuwsgierige ambtenaren, maar voor vragen stellen is geen tijd.

Na het BKWI volgen vele anderen. Zo zit de incassosector te springen om gratis loongegevens en wil de Sociaal Economische Raad (SER) vaststellen welke bedrijven een ondernemingsraad moeten instellen. SenterNovem wil weten op hoeveel loonkostensubsidie (WBSO) bedrijven recht hebben. Het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) wil gescheiden mannen mensen alimentatie laten aftikken. We zitten echt op een data-goudmijn. Weken nadat we vreesden dat alles voorbij was hebben we het drukker dan ooit. Onze nieuwe klanten willen ook de meest actuele data, dus niet die over 2006 maar die van de vorige maand. Zowel het laden als het leveren loopt op volle kracht door. Het kan verkeren.

We blijven lang onkundig van wat er echt is gebeurd. Pas jaren later horen wij dat er rond het Kamerdebat weer een heftig gevecht was gevoerd tussen Team Cees B. en Team Tromp. Cees B. had gesteld dat de kwaliteit van de data te slecht was om te verwerken en dat het succes van GAIA afhing van correcte data. Cees had dat gevecht overtuigend gewonnen met als resultaat dat het UWV minister Donner naar de Kamer had gestuurd met het GAIA-verhaal. Er was dus geen sprake geweest van een communicatiefout tussen ons en directeur Dirix. Evenmin waren er spelletjes gespeeld binnen de Belastingdienst. Het was het UWV zelf geweest dat minister Donner welbewust had misleid. Liever liet het UWV alle werkgevers alle aangiften over 2006 opnieuw doen dan te erkennen dat er een werkende maar ongewenste oplossing was.

Tromp had zich ondertussen niet neergelegd bij zijn nederlaag, zo bleek later. Hij had één troefkaart en die speelde hij uit. Hij vertelde zijn ongeduldige klanten dat de data klaar lagen en vroeg om er bij het UWV op aan te dringen deze per omgaande geleverd te krijgen. Het CBS kreeg naar waarheid te horen dat het UWV voor de tweede keer de stekker uit een voor het CBS goed werkend systeem dreigde te trekken. Het blijft gissen wie precies bij minister Donner aan de bel heeft getrokken: het CBS, de andere afnemers of misschien toch de Belastingdienst. Hoe het ook is gelopen, de kans dat zonder Tromps actie Cees B. en Capgemini met rampzalige gevolgen aan het langste eind zouden hebben getrokken, lijkt groot.

Met de mededeling van Cees B. dat GAIA niet uit de voeten kon met slechte aangiftedata was voor iedereen die dat wilde zien duidelijk wat wij al wisten: met Team GAIA was het over en uit. Hun troefkaart was de eis dat alle aangiften opnieuw zouden worden gedaan en de Belastingdienst nu wel zou controleren op kwaliteit. Dat zou nog een hele tijd gaan duren. Gelukkig voor iedereen (behalve de vele loyale ambtenaren bij het UWV die de hele operatie graag zouden zien mislukken) was Tromps troefkaart het sterkst. Tegelijk was er binnen UWV Gegevensdiensten niets opgelost, integendeel. Onze houtje-touwtje noodvoorziening zou steeds zwaarder worden belast terwijl het UWV tegelijk miljoenen zou blijven spenderen aan Team GAIA en Team Capgemini. Het was het op één-na slechtste en duurste van alle werelden, maar gelukkig zou Den Haag alle extra uitgaven toch blijven bijlappen.

Naschrift: De actie van Tromp was uitgesproken moedig en met zijn eerdere actie bepalend voor hoe de huishouding van de Nederlandse overheid er tegenwoordig uitziet. Uiteraard is dat nooit erkend. Tromp is de modelambtenaar die premier Rutte sinds kort graag ziet. Hij werkt nog steeds voor het UWV, maar net als zijn baas Anno Maring nu in de divisie UWV WERKbedrijf die gelukkig héél **andere **problemen heeft.