Geenstijl

OK, vanmiddag hadden we even een boos (wat wel weer leidde tot een hilarische tsunami aan huilwoeste D66'ers met moeilijke brillen, stijve bloesjes en een bekrompen groepsmoraal van graniet), maar inmiddels zijn we gekalmeerd en gaan we toch ff terug komen op die absurde donorwet van de voorleesmoeder van Doodeng66. Vandaag nam de Tweede Kamer met 75 tegen 74 hoofdelijke stemmen de Wet actieve donorregistratie van Pia Dijkstra aan, maar dat lukte alleen omdat Kamerlid Frank Wassenberg van de Partij voor de Dieren treinvertraging had en niet kon stemmen. Hij had tegen willen stemmen en is er "zeer ongelukkig" mee. Logisch, want er is iets fundamenteel fout aan de donorwet van D66.

Het poepsimpele principe van orgaandonatie is dat het te allen tijde een vrije keuze moet zijn om je organen af te (willen) staan. Nu zeggen voorstanders van de wet: 'Ja maar je kan toch nee zeggen?' Dat klopt, maar dat is niet het punt. Dat dwingt je namelijk tot actie, als je dat wilt doen. In de oude situatie hoefde je juist niets te doen als je geen donor wil zijn. En dat is vanuit de perspectieven van zelfbeschikking en fysieke integriteit (beiden grondwettelijk beschreven in Nederland) de enige wenselijke situatie. Met Pia Dijkstra's wet zorgt D66 er echter voor dat iedereen als donor geboren wordt, omdat de staat zo beschikt heeft. Dan is er al een stukje van je fysieke integriteit afgenomen voordat je überhaupt zelfbewustzijn hebt, laat staan dat je afgewogen keuzes kunt maken. Bovendien word je nu gedwongen om over iets na te denken waar je wellicht nooit mee bezig wil zijn. Je mag mensen uiteraard uitdagen om ergens over na te denken. Ook als overheid, bijvoorbeeld door reclames en campagnes voor donorschap, want een gebrek aan donoren is een probleem. Maar je zou burgers nooit moeten dwingen om dat te doen, noch om een keuze te maken.

Stel dat je besluit dat je geen donor wil zijn. Dan moet je zelfbeschikking toepassen om het donorschap ongedaan te maken. Daarin schuilt het volgende probleem. in de oude situatie kreeg je een soort maatschappelijke kudo achter je naam als je vrijwillig voor het orgaandonorschap koos. Niemand die je er toe dwong, maar áls je het deed, dan deed je toch iets nobels, goed voor een streepje sociaal respect. Wie het niet deed, kon daar uiteraard ook vragen over of kritiek op krijgen, maar werd ook niet meteen een sociale paria.

Per vandaag is de situatie potentieel (maar via comments en social media ook al meetbaar) omgekeerd: plots kun je een onmens zijn dat niet deugt wanneer je bewust opteert voor 'nee' omdat je vindt dat het jouw lijf is en jijzelf bepaalt wat daar wel en vooral niet mee mag gebeuren. "Maar straks zeker wel vooraan willen staan als je zelf een nieuwe nier nodig hebt?", en varianten daarop, zijn veelgehoorde commentaren en die leggen een moralistische druk op de nee-zegger, vooral omdat ze veel bijval krijgen. Zo wordt de vrije keus om nee te zeggen dus alsnog onder druk gezet: ondanks de de wettelijke ruimte om 'nee' te zeggen, is het volgens velen ineens moreel problematisch als je dat ook daadwerkelijk doet. Zelfbeschikking op basis van een groepsmoraal die wordt ontketend door een invasieve overheid die een keuze afdwingt, is dat nog échte zelfbeschikking?

Twijfelachtig. Want velen, met vrome D66'ers voorop, ontlenen nu ineens een moreel gewicht aan de nieuwe donorwet om tegen anderen te zeggen dat orgaandonatie een soort burgerplicht is. Dat is een zorgelijke vorm van morele groepsdruk, die het recht op zelfbeschikking onder druk zet. Het is een beetje vergelijkbaar met de stiltecoupéstickers, waar treurwilgende nordicwalk-types altijd met één priemende vinger op wijzen terwijl ze hun andere wijsvinger voor de lippen van hun verheven harses houden om pratende of bellende medereizigers het zwijgen mee op te leggen. Alleen gaat het ditmaal niet om het morele gelijk dat aan huisregeltjes in een trein wordt ontleend, maar om wat er met de inhoud van zijn meest persoonlijke bezit - het lichaam - moet gebeuren. Het gaat om de fysieke integriteit van een vrije burger in een vrij land.

Een vrije burger die per vandaag dus te maken heeft met een overheid die je organen komt collectiviseren, tenzij je daar bezwaar tegen aantekent. Maar een overheid zou alleen mogen vragen, nooit mogen eisen. De burger kan vervolgens ja zeggen, maar zou geen nee hoeven moeten zeggen. Helaas. Fysieke integriteit is per vandaag een grondrecht waar D66 geen respect meer voor heeft, en in het kielzog van die respectloosheid volgen dan als vanzelf de hooligans van de verheven moraal, die met verwijten van egoïsme en onmenselijkheid publiekelijk voor jou komen invullen wat je persoonlijke beweegredenen zijn om géén donor te willen worden.

"Een overheid die naast belastingheffing en wetshandhaving ook meent actief aanspraak te mogen maken op de inhoud van een menselijk lichaam ‘voor het grotere goed’, is een autoritaire macht waarvan de geschiedenis ons leert dat die met grote vrezen gevreesd moet worden", zo citeren we een verstandige vrouw. En zo is het. Fysieke integriteit is het grootste goed. Het is een bizarre waarneming, in een tijd waarin iedere man die scheef naar een vrouw kijkt als een halve aanrander wordt betiteld, en een ongevraagde hand op de kont al bijna als verkrachting geldt, dat het proactief en van Rijkswege gecoördineerd leeghalen van een heel lichaam ineens tot nationale norm wordt verheven. Een individueel lichaam zou, in één zin samengevat, te allen tijde 'mine to give away, not yours to take' moeten zijn. D66 gooit dat principe overboord, omdat Pia Dijkstra van mening is dat zij het beste weet wat goed is voor iedereen.

Verzetten tegen de groepsmoraal van D66 en jezelf alvast uitschrijven als donor doe je zo. Om donor te blijven, hoef je dus niks meer te doen. Je wordt het vanzelf - tenzij de Eerste Kamer alsnog tegen de wet stemt. Wat overigens goed mogelijk is en waarbij vooral Artikel 11 Grondwet, over de onaantastbaarheid van het lichaam, best mag worden meegewogen. Want in het D66-systeem kan de overheid niet langer aantonen of iemand bewust of onbewust donor is. Hebben donorburgers bewust de 'ja' laten staan, of hebben ze nooit geweten dat het ook in 'nee' kon worden omgezet, of de moeite daarvoor gedaan? In dat geval kon het wel eens in strijd zijn met het individuele recht om zelf te bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt. Dus zonder dat er vanuit staatswege een op voorhand geselecteerde keuze wordt gemaakt.

Eén ding is wel duidelijk geworden vandaag: uit het corpus van D66 zijn steeds minder kroonjuwelen om te recyclen.