En Claudia de Breij vs. Pieter Omtzigt

Opmerkelijk dat Dilan Yesilgöz zich juist toen het spannend werd in Den Haag, uit de voeten maakte naar Kiev. De crisissfeer van afgelopen week was juist ontstaan omdat de VVD na jaren het verzet tegen gezamenlijke EU-schulden opgaf. De liberalen die doorgaans vasthouden aan een stringent begrotingsbeleid blijken nu bereid Nederland in een schuldendrama te storten. Want iedereen kan uittekenen hoe het gaat: straks is die 150 miljard euro op en komt Ursula von der Leyen wéér met de pet in de hand – und so weiter und so fort.

Europa herbewapenen is noodzakelijk, maar dat betekent niet dat Nederland moet meebetalen voor de zwakke broeders. Dus toen minister-president Dick Schoof een wens van een meerderheid van de Tweede Kamer en drie van de vier coalitiepartijen naast zich neerlegde was het zeer ongelukkig zo niet laf dat de VVD-voorvrouw ontbrak bij de daarop volgende besprekingen.

Dat aan een afspraak met de Oekraïense president enige planning voorafgaat, is begrijpelijk; zoiets beslis je niet een dag van tevoren. Maar de reis had ook uitgesteld kunnen worden. Volodymyr Zelensky zal er ongetwijfeld begrip voor hebben gehad. Na alle Nederlandse F16’s, tanks, houwitsers en andere wapensystemen die zijn kant al waren opgekomen was de meerwaarde van de komst van de op het wereldtoneel minder dan marginale Yesilgöz naar het presidentieel paleis twijfelachtig.

Moest hier wellicht nog iets van de bucketlist worden afgestreept? Als Donald Trump en Zelensky straks hun Nobelprijs voor de Vrede hebben opgehaald, is het namelijk afgelopen met de vlieg- en treinreis naar Kiev voor PR-momentjes voor westerse politici met bezienswaardigheid Zelensky als een aapje in hun midden.

Hoe dan ook: het beeld van Yesilgöz die als het penibel wordt de kuierlatten neemt (vaandelvlucht zou een ander zeggen) beklijft. Voordeel is wel dat de VVD-leidster een punt achter de discussie heeft gezet of Kamerleden mogen afspreken met regeringsleiders. Het gekrakeel over Geert Wilders’ bezoek aan Benjamin Netanyahu was onnodig. 

Elders op het linksdraaiende digitale afvoerputje Bluesky voer zelfverklaard komediante Claudia de Breij uit tegen Pieter Omtzigt die ‘aan de verkeerde kant van de geschiedenis’ zou staan. Uiteraard met een verwijzing naar de beruchte NRC-berichtgeving uit 2017 die neerkwam op een gevalletje karaktermoord. De gretigheid van domlinks om Omtzigt pro-Russische sentimenten aan te wrijven is extra koddig omdat de NSC-leider op de zwarte lijst van het Kremlin staat en Rusland niet eens in mag.

Terwijl Omtzigt in zijn stemverklaring dinsdag helder was: “Nieuw Sociaal Contract staat pal voor Oekraïne, voor de verdediging van Oekraïne conform het hoofdlijnenakkoord en het regeerprogramma, en ziet de urgentie voor extra investeringen in onze veiligheid en de noodzaak van het zelfstandiger worden van Europa voor zijn verdediging. Daarom moet de Europese defensie-industrie worden gestimuleerd, moeten er meer private investeringen zijn en moeten cohesiegelden worden overgeheveld naar defensie. Wij hopen dat deze initiatieven uit het plan van Von der Leyen uitgewerkt worden en roepen het kabinet op om zich hier in Brussel voor in te zetten. Een opt-out hierop is niet nodig. Maar Nieuw Sociaal Contract blijft fundamenteel tegen eurobonds en het loslaten van begrotingsnormen. Wij wijzen niet het hele plan af, maar heel gericht twee punten: het voorstel om 150 miljard te lenen en de begrotingsregels te versoepelen, ook voor landen die nu al te veel schulden en een te hoog tekort hebben. Dat vergroot namelijk het risico op een nieuwe en diepe schuldencrisis. Die bedreigt de bestaanszekerheid. Dan zijn landen helemaal niet meer in staat om Oekraïne te helpen. Daarom stemmen wij voor de motie-Eerdmans.”

Vrijdag aan het eind van de middag moest Dick Schoof in een Haags zaaltje toegeven dat de Europese Commissie - en dus u - wel degelijk garant staat voor die 150 miljard euro.

Een les van Wilders voor Van der Plas

“BBB doet er alles aan om het extraparlementair te laten zijn”, zei Caroline van der Plas maandag na het rumoer over het nachtelijk begrotingsoverleg, de emotionele uitbarstingen van Pieter Omtzigt en de verhouding van de coalitiepartijen tot het kabinet. Ze stelde voor om met PVV, VVD en NSC eens om de tafel te gaan zitten om te bespreken wat dat woord extraparlementair eigenlijk inhoudt. Misschien moet ze voor dat doel een zaaltje afhuren en een gespreksleider in de arm nemen. SER-voorzitter Kim Putters zou bijvoorbeeld een hele goeie zijn voor zoiets [hier het ironieteken].

Van der Plas’ extraparlementaire kant [ook hier een ironieteken] kwam woensdag naar buiten tijdens een stikstofdebat. Ze ontstak in woede toen in haar perceptie een deel van de Kamercommissie Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit BBB-minister Femke Wiersma uitlachte. Die uitbarsting was gericht op de smalende geluiden van de vertegenwoordigers van CDA en D66 maar het zal Van der Plas niet ontgaan zijn dat ook coalitiegenoten Thom van Campen (VVD) en Harm Holman (NSC) vooralsnog weinig vertrouwen hebben in de aanpak van Wiersma die tot nu toe vooral bestaat uit het weggooien van oude plannen en 24 miljard euro minder voor de boeren. Een en ander leidde overigens tot een kostelijke hysterische reactie van CDA’er Derk Boswijk, commissievoorzitter Dion Graus probeerde de gemoederen met een stok en gevulde koeken te bedaren.

Wie zich wél als een extraparlementaire vis in het dualistische water lijkt te voelen, is Geert Wilders. Kreeg de PVV-leider begin deze week nog smalende reacties toen hij Dick Schoof aanspoorde om Oekraïne ook eens aan te spreken op de corruptie in het land en wat dies meer zij (Bassiehofs nieuwjaarswens hier), dit weekeinde deed hij het dan maar zelf. Volodymyr Zelensky sprak aan het Comomeer op een jaarlijkse economische conferentie waar Wilders de afgelopen jaren regelmatig te gast is, de rest is geschiedenis. 

Wilders snapt het in Cernobbio beter dan Schoof in Kiev: als je in Nederland draagvlak wilt voor steun aan Oekraïne moet je ook kritisch op het land durven zijn. Een en ander oogt ook heel anders dan bijvoorbeeld Kiev's juichaapje Ruben Brekelmans, nietwaar.   

Maar Wilders’ optreden is ook een les voor Van der Plas: extraparlementair zijn moet je niet over lullen, je moet het doen. Boos worden omdat iemand onaardig tegen je minister is, past slecht in dat plaatje. Of zoals Graus woensdag zegt: “If you can’t stand the heat, stay out of the kitchen.”

Lachen met Roborob in Lahlahland

Debatteren over hoofddoeken is een sleetse herhaling van zetten (net zoals krijsen als een viswijf over Zwarte Piet, looking at you Laurens Dassen). Alle argumenten zijn al eens gewisseld en hoe de verhoudingen in de Tweede Kamer liggen weet een kind (wie echter uit een ei komt, wende zich voor een sessie inhoudelijke standpuntbepaling tot de Grote Drie Mosterd, Gül en Halsema of de zuiderbuurvrouwen Kanko & Safai). Daarom was het zo knap dat D66-leider Rob Jetten tijdens het debat over de regeringsverklaring niet één maar tweemaal een nieuwe draai aan de vermolmde discussie wist te geven. Dat hij daar twee vrouwelijke PvdAGroenLinks-politici voor gebruikte, maakte het alleen maar bewonderenswaardiger. Frans Timmermans had het nakijken.

Aanleiding voor een en ander waren verschillende uitspraken en tweets van Marjolein Faber en Fleur Agema. Faber had gezegd dat ze weinig met hoofddoeken heeft en nog iets geretweet (!) over Esmah Lahlah, Agema had tijdens haar hoorzitting al Femke Halsema geciteerd over hoofddoeken en bij die gelegenheid ook gezegd dat ze niets tegen hoofddoekjes in de zorg heeft. Het had allemaal weinig om het lijf wat de exercitie van Jetten alleen maar bewonderenswaardiger maakt.   

De heilige hoofddoek (eerder een soort muts, zelf noemt ze het een hijab) van Lahlah bleek donderdag niet bestand tegen de begerige blikken van de D66’er. Zelf beschikt hij niet meer over tot sluiergemaakten. Jetten had kort na zijn aantreden met de enige van de D66-fractie korte metten gemaakt. Fonda Sahla – zus van de veroordeelde Hofstadgroepterroriste Soumaya – was niet het scherpste mes in de besteklade en daarom samen met Glittertje op een onverkiesbare plaats gezet.  

Bij gebrek aan moslima’s in eigen fractie wierp hij dus Lahlah als een stuk rood halalvlees met mutsje de politieke arena in. Dat werd een kostelijk spektakel; de blik in de ogen van Lahlah gelijk een konijn in de koplampen als ze doorheeft waar Jetten mee bezig is onbetaalbaar. Dat hij later die dag Dick Schoof ook nog tot een schorsing wist te dwingen over De Tweet van Agema (wat was ze denkende, waarom niet ff laten versturen door iemand uit je 37-koppige fractie?) was historisch. De facto de eerste kabinetscrisis voor Schoof en dat nota bene tijdens zijn regeringsverklaring. 

Daarmee had Jetten – met 16 zetels minder - Frans Timmermans effectief op een zijspoor gezet. Niemand had het meer over de moties van wantrouwen van de getormenteerde PvdAGroenLinks-leider (waar hij zo later bleek niets eens de volledige oppositie achter wist te krijgen, ook waren er bij de hoofdelijke stemming geen NSC-dissidenten te bespeuren). Sterker: Jetten had goede sier weten te maken door Lahlah en La Halsema te instrumentaliseren voor eigen gewin. Het was fascinerend, smullen en van een ongekende maar onweerstaanbare wreedheid.

Wellicht is dat de reden dat zijn interventie nergens op de D66-socials is terug te vinden, bij PvdAGroenLinks hebben ze hem er ook maar afgeknipt. Jammer hoor.

19 jaar na Rita Verdonk niets geleerd

19 jaar geleden vaardigde het kabinet na een uitnodiging van het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) toenmalig minister van Vreemdelingenzaken en Integratie Rita Verdonk af om te spreken op de Nationale Herdenking Slavernijverleden in Amsterdam. Het roomblanke PvdA-stadsdeelvoorzittertje Martin Verbeet (broer van Gerdi) maakte bezwaar maar het Ninsee hield de rug recht: Verdonk moest en zou op Keti Koti spreken. Dat werd een rumoerige vrijdag in het Oosterpark; spreekkoren weerklonken (sfeerbeeld hierboven) maar IJzeren Rita maakte haar speech af. Wel moest ze daarna door de DKDB in veiligheid worden gebracht, de geplande kranslegging was te gevaarlijk. NiNsee-directeur van toen Glenn Willemsen wilde 1 juli naar het niveau van Dodenherdenking brengen. Ministers hoorden volgens hem daarbij, ook als je het met ze oneens bent. Willemsen destijds over de affaire: “Dat betekent ontegenzeglijk dat je moet accepteren dat er soms iemand komt die niet goed ligt.” Daar denkt het NiNsee van nu dus anders over: het kabinet is welkom, de voorzitter van de Tweede Kamer NIET. Wel de bestuurders, niet de vertegenwoordigers van de burgers.

Richard de Mos moest zich verdedigen tegen een staat binnen de staat

Richard de Mos wil vanaf nu ‘verzoenende woorden spreken’. Hij heeft geen last van rancune, boosheid en wil vooruit. Vooruit met zijn privéleven en dat in de politiek. “We willen het negatieve loslaten”, zegt hij gisteren bij Den Haag FM waar hij is aangeschoven met strijdmakker Rachid Guernaoui. Al kondigt die laatste aan serieus te overwegen nog in cassatie te gaan tegen de uitspraak. De Mos is daar dus minder happig op, al laat hij zich ontvallen komende week nog een afspraak met zijn raadsman Peter Plasman over de kwestie te hebben. Maar die agenda van hoop en optimisme van De Mos is grootmoedig voor iemand die de afgelopen vijf jaar het leven op groteske wijze zuur is gemaakt door het Openbaar Ministerie (OM).

De PVV talentenpool wel

Gidi Markuszower wordt geen minister van asiel en migratie, wederom duiken verhalen op over banden met een Israëlische inlichtingendienst. NRC had het altijd over Mossad, Tom-Jan Meeus – die is tegenwoordig ook Bilderberger dus die zal het wel weten - schrijft dit weekeinde in zijn NRC-nieuwsbrief dat het echter gaat om Shin Beth wat de Israëlische binnenlandse veiligheidsdienst is. Markuszower was in het verleden actief bij de door de Nederlandse overheid erkende beveiligingsorganisatie Bij Leven En Welzijn die zich inzet voor de Joodse gemeenschap in Nederland dus wellicht heeft het daar mee te maken: Shin Beth is verantwoordelijk voor bijvoorbeeld de beveiliging van de Israëlische ambassade in Den Haag dus er zijn raakvlakken. Het is giswerk, beter dat Markuszower nou eens verheldert (mits de AIVD hem dat verteld heeft) wat er precies aan de hand is. Ministers met banden met buitenlandse inlichtingendiensten zijn hoe dan ook ongewenst. Hoe dat in de Tweede Kamer verder moet, gaan we komende week zien: DENK’er Stephan van Baarle heeft al aangekondigd opheldering te willen. Zonnestraaltje in dezen is dat het hier gaat om vermeende banden met Israël; een trouwe Nederlandse bondgenoot en niet bijvoorbeeld een schurkenstaat als Rusland of een verlicht sultanaat als Turkije. Maar nu zitten we met Marjolein Faber en dat is ogenschijnlijk een raar vrouwtje.
Update 12:59 - Fleur Agema vicepremier

Misschien is Kati Piri gevoelig voor traantjes

PvdAGroenLinks houwdegen Kati Piri gaat dinsdag voor de vierde keer een plenair debat aanvragen over de opmerkingen van Dilan Yesilgöz over gestapelde nareizigers. Deze saga begon toen Yesilgöz de dag na de val van het kabinet een jaar geleden bij Op1 zei dat nareizigers op nareizigers (dat zijn dus geen normale nareizigers maar kort gezegd leden van een gezin die ook nog eens hun eigen gezin mee naar Nederland nemen en dat allemaal op basis van één verblijfsvergunning. Vandaar de term gestapeld) een groot probleem vormen, een bewering die ze in aanloop naar de verkiezingen herhaalde. Tegen de Volkskrant had ze - inmiddels als opvolger van Mark Rutte als partijleider dus ook lijsttrekker - het in november over 'duizenden'. Begin dit jaar werd meermaals duidelijk dat Yesilgöz haar beweringen niet kon staven met feiten. Het blijken maar honderden gevallen per jaar. Yesilgöz had dus gelogen of op zijn minst de waarheid geweld aangedaan.

Echt helemaal niemand heeft op Dick Schoof gestemd

Machtig mooi experiment dit halve extraparlementaire kabinet en de verhouding met de Tweede Kamer waarin de vier auteurs van het Hoofdlijnenakkoord zitting hebben. De 14 jaar Rutte zijn straks écht voorbij, de juk van het Kaagisme een nare herinnering. Ook nieuw is de partijloze minister-president. Dick Schoof begon op Justitie (tijdens de Balkenende-jaren maakte hij met name carrière bij Binnenlandse Zaken) twee maanden na het aantreden van Rutte I. Dat verklaart waarom hij tijdens de persconferentie Rutte noemde toen hij de vraag kreeg wie van zijn voorgangers inspirerend vindt en niet JPB (of Wim Kok onder wie hij ook diende); het is de premier die hij het meest van nabij kent. Maar ja, Rutte is niet de naam die iedereen wil horen op letterlijk de eerste dag dat de premier i.o. zich aan de natie voorstelt. Er kleven meer (potentiële) problemen aan deze keuze.

Die doffe klap is de PvdAGroenLinks-leider die van z'n morele paard valt

Frans Timmermans was woensdag bij het formatiedebat niet in vorm (als die vorm er al ooit geweest is). Het was een belangrijk debat voor de PvdAGroenLinks-voorman omdat het ook over zijn eigen toekomst ging. De titel oppositieleider heeft hij niet opgeëist weten we nu (als goedmakertje mag hij vandaag bij Buitenhof aanschuiven). Timmermans' interrupties duurden zo ontzettend lang dat er van links tot rechts om gegniffeld werd in de Nationale Vergaderzaal. Verbijstering viel hem ten deel toen hij met een bizarre complottheorie op de proppen kwam, begeleid met de dubieuze uitspraak 'dan houdt het bloed op te stromen in de aderen van de PVV'. Bovenstaande uitwisseling met Pieter Omtzigt werd minder opgemerkt maar is niet onbelangrijk. De NSC-leider herinnerde Timmerfrans aan zijn banden met een voormalig corrupte regeringsleider van zijn politieke kleur die betrokken is bij de moord op een journaliste. De doffe klap die volgde was Timmermans die van zijn morele paard viel. En het is nog maar de vraag of hij het ooit weer kan bestijgen.

D66'er woensdag in de gaten houden

Overpeinzing van komiek Johan Fretz (gaat naar het schijnt heel groot worden in 2025): het gaat niet lekker met Frans Timmermans vanwege de ‘constante media hitjob die rechts (net als bij Kaag) op hem afvuurt’. De PvdAGroenLinks-leider moet volgens Fretz het land in. Geinig, daar is de verkiezingscampagne voor bedoeld, daarna moet je aan de bak in de Tweede Kamer. Daarom wordt woensdag een belangrijke dag, in het debat over kabinetsformatie en Hoop, Lef & Trots zal duidelijk moeten worden wie de komende jaren de oppositie gaat leiden. D66'er Rob Jetten heeft met 16 zetels minder betere kaarten dan Timmermans die de tweede partij van het land leidt maar zichtbaar worstelt. Waar Jetten dynamisch dartelt,  sleept Timmermans zich steunend voort.