Geenstijl

Coronagedwee bukken voor IPCC en sentimentele tv, of strijdt u nog mee?

Gewetensvraag voor de gemiddelde reaguurder: is een strijd het strijden waard, ook als je weet dat je niet gaat winnen? 

Een strijd voor je persoonlijke privacy in een gedigitaliseerd panopticon(*) waar we onszelf vrijwillig in hebben laten opsluiten via onze computers en mobiele telefoons. Een strijd voor directe, échte, door het volk gestuurde democratie in een tijdsgeest waarin de nationale netwerkcorruptie door supranationale technocratie is opgeslokt?

Een strijd tegen de grondrechtschendingen van de coronamaatregelen, nadat testen, toegang en bewegingsvrijheid worden gepolitiseerd en gecommercialiseerd door een passerende pandemie van een virus dat is geklasseerd op hetzelfde A-status alarmniveau van ziektes die vele malen dodelijker zijn?

Een strijd vóór onverschilligheid over “het klimaat” omdat het andermans hobby, verdienmodel, ideologie of monster onder het bed is maar voor jou hooguit een discussie op het grensgebied tussen ergernis en verveling?

Is zo’n strijd het strijden waard als je weet dat de massa in makkelijk te ver- en misleiden meerderheden beweegt en die meerderheden vervolgens hun morele waarheid met volle kracht op je los zullen laten omdat voor de meeste mensen het groepsgevoel van bij een (gevoelde) meerderheid te horen betekent dat ze jou hun ideologie mogen opleggen met alle middelen die hen ter beschikking staan?

Voor je het weet ben je zowel een homohatende racist, als een klimaatontkenner, als een coronawappie en in al die categorieën zitten mensen die dat ook allemaal echt zijn, waarmee jij op één hoop gegooid wordt, om vervolgens uit naam van “fatsoen” en “respect” met pek, veren en een gebrandmerkte trap na verbannen te worden van het maatschappelijke speelveld. Omdat je niet binnen de veel te smalle bandbreedte van de spelregels mee wilde doen. Of: omdat je doorzien hebt dat de spelregels constant gewijzigd worden tijdens de wedstrijd.

Ja, denken wij, Spartacus & Van Rossem, die strijd is het strijden waard. Omdat je die strijd niet voert omdat je anderen een waarheid op wilt leggen, maar omdat je zelf een waarheid zoekt die je niet door andermans ideologie wilt laten dicteren. Dan is het geen verloren strijd, maar een zoektocht op eigen kompas naar beweegredenen die in jezelf zitten en niet gevormd worden door de pusherige nieuws-apps op je telefoon, uit het domme staarscherm in je woonkamer komen of ontstaan uit je eigen instemmende laffe zwijgen in het aanzien van je collega’s, schoolgenoten of - als je de verkeerde hebt - eigen vriendenkring.

Vergeef ons de zware kost op deze toch al zo druilerige maandag in wat ze in dit land een ‘zomer’ plachten te noemen, maar de aanleiding is de schuld van de opwarming van de aarde. Of specifieker: het IPCC-rapport daarover en het daaruit voortvloeiende, in je gezicht geschreeuwde opportunisme waaraan je wordt geacht te conformeren.

Middenin de coronacrisis (een pandemie waar inmiddels alle proportionaliteit is uitgeslagen en die met voortdurende instemming van een meerderheid die zich verzetsheld waant door luidkeels te doen wat hen wordt opgedragen tot prikdwang en vaccinpaspoorten leidt) en vlak na een Pride Week die door letterbak-ophitsclubjes en corporate woke-kapitalisme is gekaapt tot voorbij het punt dat we een opgedrongen inkijkje in de seksuele voorkeuren van het ABN Amro-personeel kregen, is het nieuwste IPCC-rapport over het klimaat onder onze neus geschoven en kraait Sigrid Kaag (vier kinderen en drie huizen in evenveel landen) in code rood om een leidersrol voor onze Noordzee-postzegel in het algemeen en haarzelf in het bijzonder, om de mensheid van zichzelf te redden. (De feeks wordt keihard geratio'd op Twitter, maar Twitter is niet de echte wereld)

Op EU-niveau roert Timmerfrans (vier kinderen, minstens twee huizen in twee landen) dezelfde dikke trom. Twee jaar terug wilde hij de tophond van de Europese Commissie worden, maar dat mislukte. Dus toen werd een door niemand ooit democratisch besloten functie als klimaatpaus voor hem verzonnen en aan een bodemloos budget van andermans belastinggeld gekoppeld. En nu moeten wij ineens de vrome klimaatpraatjes uit zijn vieze vette volgevreten vreetschuif geloven en hem volgen in een geacteerde ideologische strijd die als een dunne sluier over zijn obese narcisme en onuitstaanbare ijdelheid hangt. Het is volstrekt verschrikkelijk hoeveel wezenloos voetvolk deze aangespoelde bralvis wil volgen in de bedevaart naar zijn eigen heiligverklaring, louter omdat hij - net als Kaag en vele anderen in voorname politieke en publieke posities - geen enkele twijfel lijkt te kennen op het gebied van de opwarming van de aarde. (Ook Fats Timmermans wordt keihard geratio'd op Twitter, maar Twitter is niet de echte wereld.)

Maar gaan we allemaal wel zo ontzettend dood als politici, media en gekochte pundits je willen doen geloven, of kun je ook nog tegengeluiden tot je nemen die feitelijke nuance boven een gevoel van intense, levensbedreigende en mentaal ontregelende urgentie plaatsen, zoals in dit historisch uitgezoomde draadje van de keurige, NPO-goedgekeurde klimaatwetenschapper Michael Shellenberger of de meer praktische dan politieke opinie van hoogleraar Guus Berkhout, hieronder?

Het klimaat als onderwerp is als het coronavirus: er is verschrikkelijk veel informatie over te vinden, te verzamelen en om je in te verdiepen. In beide gevallen is er wel degelijk iets aan de hand, maar qua informatie gaat het meeste je boven de pet en behoeft het dus context, duiding en een open blik. Want hoe meer je over deze onderwerpen weet, hoe onzekerder het je zou moeten maken. In weerwil daarvan gaan (opinie-) leiders juist des te zelfverzekerder hun vermeende kennis en gelijk propageren. Iets dat overigens ook geldt voor klimaatsceptici en corona-ontkenners, maar die hebben beduidend minder macht en invloed in het grote geheel en dat is een significante factor in deze ideologische discussies: media echoën vooral de sentimenten van de leidende macht omdat journalisten door de bank genomen nogal dom zijn of, iets vriendelijker gezegd: ook maar gewoon mensen zijn die een sociaal construct van hun eigen (werk-) omgeving en (bedrijfs-) cultuur zijn geworden.

Botte lafheid is het overigens vaak ook. Meerderheidsopvattingen gedijen bij zwijgende minderheden en hoe meer mensen van de minderheid er het zwijgen toe doet, hoe meer lef het van de rest vraagt om niet laf te zijn. In Nederland is de volledige kunst- en cultuursector derhalve in lafheid verzopen, maar ook de vrije pers en de vrije wetenschap staan op vergelijkbare wijze onder druk. Politiek is van nature door opportunisme onvrij en onwaarachtig, daarvan weten we dus niet beter: in de afgelopen jaren hebben (met name) Pieter Omtzigt en Renske Leijten laten zien hoe een strijd voor waarheid hele heftige gevolgen kan hebben, ook op persoonlijk niveau. 

Hun strijd voedde ons wantrouwen in het politieke leiderschap, omdat die leiders en hun ambtelijke laven keer op keer bewijzen dat ze helemaal geen verbetering van beleid (laat staan een ‘nieuwe bestuurscultuur’) nastreven, maar louter handelen uit eigenbelang en persoonlijk of politiek gewin.

Intuïtief voelen we een vergelijkbaar wantrouwen jegens ‘de wetenschap’, een beetje bij corona en veel sterker op klimaatgebied. Niet omdat onze intuïtie een eigen waarheid nastreeft, maar omdat we te veel ideologie en religieuze patronen ontwaren. De basis van de wetenschap is nieuwsgierigheid, ontdekkingsdrift, bevraging en (opbouwende, verkennende) kritiek. Een gezonde open levenshouding, zo je wil. De uitkomsten worden echter steeds vaker en steeds sneller gepolitiseerd en daarmee ideologisch of - zoals bij het klimaatdebat - zelfs religieus. Zo wordt waarheid geen vraag meer, maar weaponized in dienst van macht en belangen.

Om het nog maar een niveautje dieper in de mentale spelonken van Jordan Peterson te trekken: het verhaal van Christus komt op hetzelfde neer. Jezus was ook geen drammer, misschien was het zelfs wel de chillste Palestijn ooit. Maar derden gingen er met zijn levensfilosofie vandoor en maakten er een religieuze ideologie van, waaraan miljarden mensen eeuwenlang zijn onderworpen en nog steeds aan onderworpen worden - of zichzelf het idee geven dat ze zich er vrijwillig aan overgeven. Zo bleef (en blijft) de macht bij kleine groepen, evenals de bijbehorende rijkdommen. Waarheid is altijd ondergeschikt geweest aan de wil en wensen van een kleine groep.

Timmerfrans en Kaag doen hetzelfde met klimaatwetenschap, evenals vele anderen op mondiale schaal: op het snijvlak in de tijd tussen een coronacrisis die een rechtenkwestie is geworden en het oplaaiende klimaatalarmisme, vierde Barack Obama dit weekend zijn zestigste verjaardag. Honderden aanwezigen ("a sophisticated, vaccinated crowd", aldus de knipmessen van CNN) waren present op Martha's Vinyeard, een rijkeluiseiland, in feesttenten zonder maskers, regels of beperkingen. De voormalige MinBuZa van Obama en de huidige klimaatpaus van Joe Biden, John Kerry, arriveerde in zijn eigen privéjet, vergezeld door televisiekomiek Stephen Colbert, de Arjen Lubach van Amerika: faux-kritische televisiekitsch voor volgzame mensen.

Een paar honderd kilometer verderop mag je in New York geen restaurant of winkel meer binnen zonder coronapaspoort, een naargeestig feit waar een andere, niet door de macht gecorrumpeerde komiek - Joe Rogan - felle maar wijze woorden over sprak. Duizend kilometer zuidelijker van deze "sophisticated crowd" leidde de sluiting van kolenmijnen tot bredere werkloosheid en diepere armoede in delen van Amerika waar mensen wonen die door Colbert gretig beschimpt worden in zijn sketches, omdat ze op Donald Trump hebben gestemd.

Klimaatwetenschap die uit vraagtekens geboren werd, raakte door groepsdruk, conformisme en lafheid gepolitiseerd en nu grijpen Timmerfrans en Kaag, Merkel en Macron en Biden en Kerry die wetenschappelijke werken aan om aan iedereen de "progressieve ideologie" van de elites op te leggen. De mensheid als muilezels voor de zingeving van machthebbers. Het gestoorde, pardon: bijzondere meisje Greta is hun profeet: een autistisch kind als levend schild om critici van cynisme te kunnen betichten. "Durf je wel, tegen een jong meisje..." 

Greta Thunberg is overigens een levende verklaring voor de veelgestelde vraag waarom 'het klimaat' voor ‘linkse’ mensen vaak een dieper gevoeld onderwerp is dan het voor ‘rechtse’ mensen lijkt te zijn: in de schaduwen achter Greta sluimert het marxisme, smachtend naar een nieuwe revolutie om de “sprookjes van eeuwige economische groei”, zoals zij die in haar How Dare You-donderpreek verwoordde, kapot te slaan en te vervangen door een ideologie van onheus afgedwongen “gelijkheid” die historisch gezien altijd eindigt in bloedvergieten, armoede en no nice things, for nobody.

Maar de klimaatvraag is helemaal geen links/rechts-discussie. Het gaat er ook niet om of je "gelooft" dat het klimaat door menselijk handelen verandert want de mens is een tamelijk breed erkende sprinkhanenplaag die alles kaalvreet wat ie bezoekt (al is ook dat narratief volledig verziekt door het chronisch verhaspelen van klimaat, milieu en het weer). 

Het is een haves en have nots-verhaal. Klimaatpaniek is een luxeproduct dat de meeste mensen in Nederland zich niet kunnen (en dus ook niet willen) veroorloven - om over de meerderheid van de wereldbevolking maar te zwijgen. Door 'het klimaat' te politiseren is het een cynisch machtsspel van een moreel verheven elite geworden en omdat “linkse” of “progressieve” politiek de have nots al lang niet meer oprecht of breed vertegenwoordigt, noem je die sloebers gewoon klimaatontkenners (en coronawappies en homohatende racisten) - om ze vervolgens te dwingen in de pas te blijven lopen met wat uit naam van “de wetenschap” als onweerlegbare waarheid wordt gepropageerd. 

Een waarheid die door een meerderheid wordt geaccepteerd omdat de media in hun kritiekloosheid medeplichtig zijn, de met dwarsdenken gestopte cultuursector al jaren geleden met een bloedend kontje en een zak subsidiegeld het sprookjesbos in is gevlucht en ook de wetenschap gevuld is met woorden die geschreven worden met dezelfde hand die hun onderzoeken voedt. Zéker binnen de overheid. Zie WODC. Of, actueler, het RIVM.

Toch werkt het politiseren van klimaatwetenschap, want wij westerlingen smachten naar causaliteit en we dragen het liefst onze eigen (vermeende) zonden als oorzaak. Een loden last die we in gezamenlijke belijdenis vieren als een warm donsverendekbed, waar we en masse onder weg kunnen kruipen om elkaar in knusse samenzang te vertellen hoe slecht we zijn. Gezellige zondvloednarratieven van een digitale dystopie die in zijn eigen infomatiestromen is verzopen.

Onze afkeer van een oplichter als Paul Brink komt niet omdat Brink zo’n lelijk leugenachtig mens is, maar omdat hij zo veel goedgelovig gevolg vindt met zijn valse verkooppraatjes. Zijn slangenolie smeert de lankmoedige lafheid van de massa in het algemeen en de media in het bijzonder en het doet pijn in onze onderbuik dat ook hier de onoprechtheid van het sentimentalisme het zo makkelijk wint van de nieuwsgierigheid naar de waarheid achter de vraag wat er wérkelijk gebeurd is. Want hoe zeker we ook weten dat het narratief van Paul Brink van bedrog aan elkaar gebreid is, die waarheid is hoe dan ook al lang weggespoeld in de zoveelste zondvloed van de zilte krokodillentranen van Humberto Tan en Claudia de Breij. Je hoeft als morele oplichter al lang niet meer van goede huize te komen om hun slappe ruggengraatjes moeiteloos te bundelen tot een bosje verlepte bloemen dat zichzelf de rozigste geur van het veld toedicht.

Dus, terug naar de hoofdvraag van ons gepieker: Waarom zou je die strijd blijven voeren, als je weet dat je hem niet kunt winnen? Nou. Omdat we onze intuïtie over Paul Brink onder woorden brachten en niet alleen maar hoon en haat te verduren kregen, of verwijten van cynisme en andere vermeende lelijke motieven waar we ons helemaal niet in herkennen. Maar omdat we juist bijval kregen voor het formuleren van kritiek, van mensen die zich vaak op hetzelfde verlaten eiland voelen als wij, en (net als wij) niet doorhebben dat we toch niet helemaal alleen zijn op dat eiland.

Bijval in casu Brink, net als bij het onthullen van de namen van de kopschopkakkers. Net als in de discussie over het publiceren van de beelden van een rauwe werkelijkheid waarin Peter R. de Vries op straat ligt met een Marokkaanse maffiakogel in zijn kop. Net als toen het onderbuikvermoeden van velen over vuil spel tussen D66 en de VPRO in een Wob-verzoek als waarheid werd onthuld. 

Net als bij het machteloze, soms moedeloze gevoel dat het toeslagenschandaal geeft over de politieke, bestuurlijke, culturele én persvrije staat van Dit Land: Omtzigt en Leijten hebben nog altijd niet gewonnen (de vvd werd ‘gewoon’ weer de grootste, levert binnenkort weer de premier en Kaag kust uit eigenbelang hun ring), maar het bevestigende antwoord op de vraag of je een verloren strijd moet blijven voeren, ligt in in de strijd zelf: ze vechten niet voor hun eigen ideologie, maar voor een waarheid die uit oprechte vragen geboren wordt. De vraag is niet of die strijd het waard is, de vraag is wat je wilt zien als je in de spiegel kijkt.