Mossadmeisje recenseert: Moontje van Sfeerloos en haar grote Wildersavonturen
Mossadmeisje begint op 9 juli haar literaire zomerdienstplicht bij GeenStijl. Hier alvast een schot voor de boeg.
Haar rugzakje bepakt met een Groene Amsterdammer (“Ik ben herkenbaar als ‘elite’, ‘linkse hobbyist’, ‘politiek correct’, ‘gutmensch’”), waande Simone van Saarloos zich in 2016 een paar dagen Hannah Arendt in het proces tegen die grote, enge, geblondeerde racist. De samenvatting van dit avontuur is nu als boek uitgebracht waarin de lezer maar liefst 315 pagina’s lang wordt verveeld met de dagelijkse beslommeringen en het pseudofilosofische geratel van een excentrieke oud-Montessorileerling.
Simone van Saarloos kenden we al van haar eerdere boekje ‘Het monogame drama’, een recycling van een kinderachtig hippie-ideetje van ondeugende boomers uit de jaren 70, waarmee ze per ongeluk pleit voor een neo-liberaal vrije marktbeleid uitgestrekt naar ieders persoonlijke liefdesleven. De liefdespartner als à la carte menu, naar wens en behoefte van de liefdesconsument.
In ‘Enz. Het Wildersproces’, is wonderbaarlijk genoeg geen enkele interessante gedachte of analyse te vinden over het proces zelf. Maar, zo lezen we op de achterflap van het boek, dit is allemaal onderdeel van haar methode. Van Saarloos “wil het begrijpen”. Enz. is een “anti-hype boek, tegen de neiging van grote verhalen (en mannelijke duiding) in.”
Haar anti-hype blik die ze zichzelf aanleerde, formuleert ze later in het boek als volgt: “met ogen die door mijn lijf worden bestuurd, niet door wat bedacht van belang is. Voor mijn lijf is het toilet van belang. Ik leg geen vinger op de zere plek. Zou ik dat wel doen, dan vergeet ik het meervoud waaruit de realiteit bestaat. Er is nooit maar één plek. (…) In plaats van mijn vinger op de zere plek te leggen – het te begrijpen – druk en wrijf ik daar waar niets of weinig lijkt te zitten. (…) Ik druk en wrijf uit en spreid uit omdat het wezen van de dingen daardoor verandert.”
Vreemd: wilde Simone op de achterflap het nog “begrijpen”, later komt ze daar alweer op terug wanneer ze stelt liever te willen wrijven op plekken waar niets zit. En dat laatste klopt. Aan het slot van het boek heb je namelijk weinig tot niets geleerd over de grote vragen die het proces opriep, maar wel tot in detail gelezen over; haar huilbui in een portiek, de bureaubladachtergrond van een andere journaliste waar een haai op staat, de oorbellen van rechter Elianne van Rens en haar ex-geliefde waarvan ze ‘s nachts afscheid neemt op een kruispunt “met ieder een fiets tussen de benen”.
Een mogelijk inhoudelijke bespreking over de objectiviteit van de rechters, die in het eerdere Wilders proces werden gewraakt vanwege schijn van partijdigheid, eindigt in een zogenaamd gerelateerde anekdote over haar soa-test (waarom?). Allemaal afgewisseld met passages geïnspireerd door het inconsequente diversiteitsgedram uit de school van BIJ1 en willekeurige, kinderachtige (gefotoshopte) plaatjes van Wilders, Eminem die zijn middelvinger opsteekt en de koffieautomaat bij de rechtbank. Zou je een parodie schrijven op dit boek zou je het origineel niet kunnen overtreffen.
Echter, dat Van Saarloos papier wil misbruiken (het milieu!) voor haar onzinnige geneuzel is tot daar aan toe, maar dat je je onkunde en/of luiheid vervolgens presenteert als ‘de vrouwelijke blik’ en grote verhalen ‘mannelijke duiding’ vindt, dat zou werkelijk iedereen die de vrouwsoort een beetje hoog heeft zitten tegen de borst moeten stuiten. Hiermee wordt ‘de vrouwelijke blik’ gereduceerd tot karikatuur waarvoor het maar lastig is om in grote lijnen (want dat is blijkbaar de mannelijke blik) te kunnen denken of interessante ideeën te kunnen poneren en blijkbaar altijd neigt te vervallen in onbenullige bijzaken; het benoemen van pietluttige details over het verschil tussen de koffieautomaten op de publieks- en perstribune en gemekker over menstruatiekrampen in de rechtbank.
Totale onzin uiteraard. Een willekeurig gekozen drie bladzijdes Eichmann in Jeruzalem van de door haar meerdere malen aangehaalde en geprezen Hannah Arendt <3, bevat meer filosofische diepgang en inzicht dan 315 pagina’s van Saarloos.
Simone is van BIJ1 en raakt niet uitgepraat over ‘wit privilege’. Een boek mogen schrijven over een belangrijk rechterlijk proces waarin zowel de onderwerpen vrijheid van meningsuiting als discriminatie ter discussie staan, is niet zomaar iets. In plaats van dit ‘privilege’ te benutten en iets interessants met maatschappelijke waarde proberen neer te zetten verklaart ze het volgende: “ik was nieuwsgierig naar Wilders en hoopte hem dagen achtereen te kunnen bestuderen. Maar vanaf de eerste dag, de regiezitting in maart, voel ik dat dit alles op de tweede plek komt. Prioriteit ben ik zelf.”
Iemand die de mond vol heeft over privilege maar vervolgens de gotspe heeft om een heel boek over een voor de maatschappij belangrijk rechterlijk proces vol te kalken met onbenullige weetjes over zichzelf, is echt ontdaan van elke vorm van kritisch denkvermogen en bevraging van de eigen positie. Hiermee wegkomen was Tanisha uit de Bijlmer bijvoorbeeld nooit gelukt, en Wesley trouwens ook niet.
Zelfs het NRC weigerde nog langer deze kul te verkopen en Simone moest het dit keer doen met een schamele twee ballen, al wist Trouw er nog drie pitystars uit te persen: “Hoewel geregeld ergerniswekkend, is het op een bepaalde manier ook erg verfrissend om een vrouwelijke auteur te lezen die zichzelf zó serieus neemt.”
Enz. past in een bredere trend van literaire armoede in Nederland waar de infantiele schrijfsels van willekeurige witte middenklasse meisjes zoals Simone maar ook Lieke (“Als kind hield ik ervan om te fantaseren dat ik een komkommer was.”) Marsman, Alma (“Ooit heb ik mijn moeders kat kwijtgemaakt.”) Mathijsen en Laura (“Kijk jij weleens naar je kutje?”) van der Haar plots worden gepresenteerd als literaire hoogstandjes. Slecht geschreven kleuterliteratuur is het, zonder interessante ideeën. Simone heeft dit genre tot nieuwe hoogten weten te brengen met deze monsterlijke creatie. Cadeautip voor mensen waar je een gruwelijke hekel aan hebt.
Simon(e) van Saarloos, Enz. Atlas Contact, 315 blz. € 21,99