Dennis Honing - Zwarte Piet (2)
In 1982 schreven twee Henken met de achternamen Westbroek en Temming de Sinterklaas-klassiekert 'Sinterklaas wie kent hem niet', u allen natuurlijk welbekend. Maar wisten die Henken veel hoe cynisch de zin 'en natuurlijk zwarte piet' op een dag zou klinken. Zwarte Piet staat ter discussie. Een discussie die eigenlijk al vijf jaar na de hit van de Henken aanving, en wel tussen een zwarte vrouw en een blauwe vogel. Die discussie zou de daaropvolgende jaren even wijdverbreid als heftig worden. Het is een bloedstollende wedstrijd wie het Sinterklaasthema het vroegst in het jaar aanstipt. Zijn het de snoepgoedkapitalisten die de pepernoten 3 maanden te vroeg in de schappen leggen, of de neonazinegers die 400 jaar te laat van zich afbijten? Het is een spanning die het eveneens noodlijdende 'eerste kievitsei' volledig heeft overschaduwd.
Ik heb niet zoveel met die activisten. Te grote ego's met baretten rond te kleine kinderen. Dat eeuwige naspelen van Amerikaanse toestanden in dit land van hand in hand fietsen en een optimistisch dagje strand met te weinig zon. Dat blij zijn met het veranderen van 'negerzoenen' in 'zoenen' terwijl diezelfde activisten inactief blijven als het gaat om zwarte agendapuntjes zoals tienermoeders, eenoudergezinnen, drugscriminaliteit en gangbangs in garaboksen met minderjarige meisjes. Nee, die activisten kunnen m'n witte kont kussen. Wat mij wel boeit zijn de verhalen van de gewone negroïde burger. En ook daar hoor ik dat men wordt uitgemaakt voor Zwarte Piet. En ondanks dat er natuurlijk ook negroïde burgers zijn die zeggen dat Zwarte Piet gewoon lekker Zwarte Piet kan blijven, is Zwarte Piet concreet gezien uiteindelijk wel een etnisch persiflage. De huid zwarter dan zwart, de lippen roder dan rood, naïef, jolig en uiteindelijk de 'knecht' waarvan tot voor kort werd gezongen "ook al is hij zwart als roet, hij bedoelt het toch wel goed".
De verdediging van Zwarte Piet gaat in de discussie vrijwel altijd over twee zaken:
1- Kinderen zien Zwarte Piet niet als iets racistisch. Het is een kinderfeest.
2- De cultuur van het Sinterklaasfeest dient behouden te blijven.Als eerste het 'kinderfeest'-argument. Nederlandse kinderen zien inderdaad geen racisme in Zwarte Piet. Ik zag dat als kind ook niet. Maar er worden dus wel negroïde kinderen uitgescholden voor Zwarte piet. Zijn deze kinderen dan minder belangrijk dan de kinderen die dat niet doorhebben en zelf niet meemaken? Wat als we Sinterklaas lieten vergezellen door een paar acrobatische Joden-knechten met grote haakneuzen, dikke wenkbrauwen en pijpenkrullen, die dan diamantjes van suikerkristal uitdeelden aan de uitbundige kinderen? Zouden de kinderen dan de link kunnen zien tussen die uiterlijkheden en de antisemitische nazipropaganda van Der Giftpilz? Of zouden de kinderen de Jodenknechten waarderen vanwege het strooien van snoepgoed en het vergezellen van de Sint? Zouden deze kinderen dan niet vrolijk ter gehore brengen "ook al heeft uw neus een haak, uw strooisels vallen in de smaak"?
Kinderen kunnen daarin geen ethische afwegingen maken. Wij wel.
Dan het argument van het behoud van het 'oorspronkelijke' Sinterklaasfeest. Zoiets als een 'oorspronkelijk' Sinterklaasfeest is in eerste instantie al een mythe. Het feest is altijd in beweging geweest, zowel in Nederland als in Europa als geheel. Laten we allereerst erkennen dat Zwarte Piet qua karakter veranderd is van een kinder-kidnapper die met de roe dreigt, naar een serie vrolijke feelgood-karakters, waaronder een heuse 'muziekpiet', die nog het meeste weg heeft van een negroïde uitvoering van Elvis in zijn slechtste dagen. Mijn vader heeft als kind nog meegemaakt dat er op school een jong meisje krijste van angst terwijl ze door Piet ten overstaan van alle kinderen in de jute zak werd gewerkt. Piet heeft dus al veranderingen doorgemaakt, en wel van het kaliber waar geen tien TBS-klinieken van kunnen dromen.
Elders in de wereld zijn Blackface-figuurtjes trouwens al concreet aangepast. aangepast. Pokemon zou de zwarte kleur van 'Jynx' aanpassen naar een paarse kleur, en Mister Popo van Dragonball Z zag zijn zwarte huidje in een blauwe veranderen.
Het grappige van deze hele Pietendiscussie is, dat eeuwen voor het ter discussie staan van de kleur van Zwarte Piet, de hoofdrolspeler van het Sinterklaasfeest zelf al hevig aangepast werd. Hij is namelijk de verchristelijkte versie van onze oude Germaanse oppergod Wodan. Wodan vloog volgens de Germaanse wintermythe door de lucht op zijn achtpotige paard Sleipnir met zijn twee Raven Huginn en Muninn.
Deze Raven vlogen dan langs de huizen om te kijken welke kinderen zich naar behoren hadden gedragen. Wie zoet was kreeg lekkers. Toen het christendom oprukte in West- en Noord-Europa werden de lokale Germaanse feesten in een Christelijk jasje gegoten. Wodan werd gereduceerd tot een Turkse bisschop (wel pro-Gülen, dus dat word lachen dit jaar). Sleipnir verloor 4 van zijn 8 poten en ging van vliegen naar lopen over de daken, en de Raven werden de knechten die uiteindelijk pas in de 19e eeuw zouden uitmonden in Zwarte Piet. Op de waddeneilanden kennen ze heel andere feesten dan ons Sinterklaas, en in het Friese Grouw komt op 21 februari Sint Piter per stoomboot aan met slechts één Piet. In Duitsland wordt Sinterklaas vergezeld door de blanke Knecht Ruprecht en in de Alpenregio door de demonische Krampus. Sinterklaas zou door de Europeanen worden meegenomen naar Amerika waar hij ontwikkelde tot de moderne Kerstman. Ook Nederland viert Kerst met een Kerstman, en daarmee hebben we gewoonweg twee Sinterklaasfeesten in 1 maand gepropt, en is de Kerstman feitelijk niets anders de beroemdste hulpsinterklaas van ons land. Om de gekte te verzachten noemen we Santa Claus dan maar uitsluitend 'Kerstman' zodat het toch nog iets anders lijkt dan wat we - met alle kosten van dien - 20 dagen eerder ook al vierden.
De Kerstman kan net als Wodan vliegen, alleen is Sleipnir in zijn geval veranderd in een verzameling rendieren. Bij de Kerstman is er geen Zwarte Piet te bekennen. Zijn knechten zijn neutrale mythische wezentjes, die zich vooral uit de naad werken om al het speelgoed op tijd gereed te maken, dat anders door kinderen in China gemaakt zou worden.
Hoe moeilijk is het om afscheid te nemen van de kleur van een Piet, terwijl die hele Piet überhaupt al ontwikkeld is uit een raaf? Als Sleipnir kon veranderen in Amerigo en Wodan in Sinterklaas, wat is dan het hele probleem van een Zwarte Piet die veranderd in een gekleurde Piet?