Geenstijl

Ah. Ze hebben zich gemeld. Het laatste bastion dat de vervallende links-morele orde tot de laatste tand verdedigt. Krampachtig, tegen beter weten in, en in het volle besef dat de opkomende common sense zich niet meer laat stuiten door holle emotionele frasen en morele drogredeneringen. Maar toch, ze staan er. Deze bonte verzameling van hoogleraren, kleinkunst-kunstenaars en intellectuelici. Enkele notabelen? Marc-Marie Huijbregts (vocalist), Beatrice de Graaff (PLO), Ernst Hirsch Ballin (naastenliefhebber) en Adriaan van Dis (gevoelsmens / literair ambtenaar). Zij en 178 andere mensenmensen ondertekenden het volgende pleidooi, dat onderstaand door de molen gaat. "Europa is in de greep van de angst. Angst voor onoverzichtelijke massa's vluchtelingen die op Europa afkomen." Een beetje wel ja, en soms is angst zo'n slechte raadgever nog niet. Je kunt immers een verzorgingsstaat hebben. Of open grenzen. Allebei tegelijk gaat niet, dat zegt zelfs PvdA-MinFin Dijselbloem. Het ondertekende pleidooi is dus een expliciete betoog tegen de verzorgingsstaat, maar dat lezen we er niet in terug. Ook heeft die correct geobserveerde angst een zeer sterke, edoch verzwegen, culturele lading. Zou de weerstand immers net zo groot zijn als het ging om Tibetanen, Zuid-Koreanen of Taiwanezen? Het is de olifant in de kamer, maar een groot deel van de weerstand tegen deze vluchtelingen komt voor uit het feit dat zo'n 80% van hen moslim zijn, waarvan ook weer de overgrote meerderheid alleenstaande mannen van fighting age zijn. De meeste Europese landen zaten zo'n 10 jaar terug al wel aan hun islam-taks, en een weerstand tegen nog meer islam, waarvan een significant aantal aanhangers een fundamenteel ander waardesysteem en een historisch-ideologische vijandigheid tegen het westen koesteren, is gewoon een common sense-hang naar zelfbehoud. En buiten de sociale wetenschapsfaculteiten, is dat geen vies woord. "Om de angst te bezweren keert Europa zich in een samentrekkende beweging naar binnen. Politici en burgers halen opgelucht adem nu besloten is de buitengrenzen van Europa beter te bewaken en vluchtelingen over de Middellandse zee terug te sturen. Het hoogste doel, zo min mogelijk vreemdelingen toelaten op Europees grondgebied toelaten, lijkt bereikt." Er haalt helemaal niemand opgelucht adem, want de buitengrenzen zijn nog even poreus als altijd, en er worden geen vluchtelingen teruggestuurd over de Middellandse zee. We zijn Australië niet. Waar hebben jullie het toch over? In 2015 zijn er in de eerste zes maanden 137,000 vluchtelingen via de zee in Europa gearriveerd. In 2016 was dit in de eerste drie (!) maanden al 164,664. Zie de onderstaande stat voor een precieze vergelijking tussen de eerste drie maanden van 2015 en 2016.

"De prijs van de ongastvrije houding ten opzichte van vluchtelingen is echter dat de open samenleving wordt ingeruild voor een gesloten samenleving, die haaks staat op de Europese idealen." Onjuist. De motivatie van mensen die liever niet heel veel vluchtelingen opnemen, is er vaak juist op gericht Europa een open samenleving te houden. En wanneer men naar de islamitische wereld kijkt, is het niet heel kwalijk te concluderen dat islamitische waardepatronen hier in het beste geval niet aan bijdragen, en dit in het ergste geval juist actief ongedaan willen maken. Critici van het Europese opendeurbeleid zijn bij uitstek juist de verdedigers van Europese idealen. "De geschiedenis van Europa laat zien dat niet de gesloten samenleving, maar de open samenleving de grootste kans op vrede en welvaart biedt. Al bij de oude Grieken verdwenen geleidelijk de gesloten stammen, met hun starre tradities en sociale gebruiken. De open samenleving, met haar nadruk op persoonlijke verantwoordelijkheid, nam een eerste aanvang. De angst voor het vreemde werd verruild voor openheid naar de wereld." De in dit pleidooi gehanteerde dichotomie tussen een open en gesloten samenleving, is een valse. Kan een samenleving niet nieuwsgierig zijn naar wat de buitenwereld te bieden heeft, terwijl deze hierin wel gewoon selectief is? Natuurlijk kan dat, en dat is inderdaad een goede zaak. Maar als openheid betekent dat je jezelf al het leed van de wereld op de nek moet halen, zonder daar iets wezenlijks voor terug te krijgen en het risico loopt de eigen verworvenheden kwijt te raken, dan is het zo'n nobel streven niet meer. "Vanuit die open houding naar de buitenwereld maakten Europeanen eeuwenlang vrijelijk gebruik van de wereld. Alleen al tussen 1500 en 1900 verlieten bijna veertig miljoen Europeanen het continent om zich elders te vestigen, zo laat recent onderzoek van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis zien." LOL. Dat vrijelijk gebruik maken van de wereld valt toch echt onder de noemer kolonialisme. Die ongemakkelijke combinatie van plundering, moord en het brengen van beschaving. Dat jullie met deze analogie de nieuwe-streepje-Europanen eenzelfde imperialistisch motief toeschrijven zien we maar even door de vingers. "Dat Europeanen niet aan grenzen hechten, althans wat henzelf betreft, blijkt ook uit de geleidelijke verlegging van de gemeenschapsgrenzen. In de middeleeuwen werden steden begrensd door een stenen wal die de inwoners tegen vijandelijkheden van andere steden beschermde. Met de afname van geweld en de toename van beschaving werden die stadsgrenzen overbodig. In plaats daarvan ontstonden landsgrenzen, die burgers moesten beschermen tegen het geweld van andere staten. Maar na de Tweede Wereldoorlog werden ook die grenzen overbodig toen landen in staat bleken om afspraken te maken in plaats van oorlog te voeren. Sociale, morele en juridische grenzen vervingen de materiële grenzen. De Europese binnengrenzen werden geopend en de begrenzing werd naar de buitenranden van het continent verplaatst. Die centrifugale grensverleggingen gingen gepaard met een ongekende toename van welvaart en vrede binnen de grenzen." Dat klopt in principe. Alleen wordt vergeten dat het openen van de Europese binnengrenzen gepaard ging met een ondemocratische politieke unie, die alsmaar meer bevoegdheden naar zich toetrekt, terwijl nationale bevolkingen hier maar een minimale invloed op hebben. Een politieke unie die bovendien meer Europese onderlinge weerzin creëert dan dit continent in 80 jaar heeft gezien. Maar wat is jullie punt nu eigenlijk? "Een logische volgende stap zou een wereldwijd samenwerkingsverband tussen landen of tussen steden kunnen zijn. De Duitse filosoof Immanuel Kant pleitte ten tijde van de Franse revolutie voor zo'n samenwerking tussen landen, omdat deze de beste kansen op duurzame vrede biedt. Landen bestrijden elkaar niet langer, maar maken afspraken waar ze zich wederzijds aan houden." Oh. De VN? Goed verhaal. Wat is jullie punt nu eigenlijk? "Of zo'n samenwerking realistisch is, valt te betwijfelen. Toch is het als politiek ideaal van belang. Niet vanwege het verre toekomstperspectief dat het schetst, maar vanwege de concrete betekenis voor het hier en nu. Het gaat niet om een utopisch ideaal, maar om een idee dat een directe politieke vertaling kan hebben. Volgens Kant hebben vreemdelingen bijvoorbeeld recht op gastvrijheid. Dat betekent dat zij op zijn minst tijdelijk welkom zijn, dat zij de mogelijkheid krijgen om contact te maken met de bewoners en dat zij niet mogen worden uitgewezen als dat tot hun ondergang kan leiden." Waarom is Kant de enige filosoof waar jullie mee smijten? Misschien omdat het de grootste deontologische filosoof is? Volgens de deontologische ethiek is een handeling goed als de aard en intentie daarvan goed zijn, ongeacht de gevolgen. Deontologie is altijd al problematisch geweest. Zoals Sartre bijvoorbeeld op individueel niveau uitwerkt in zijn toneelstuk "De duivel en God", en Mandeville dat op maatschappelijk niveau doet in "De fabel van de Bijen" kunnen goede bedoelingen alles en iedereen totaal-terminaal naar de tyfus helpen. Enfin, we zijn er vrij zeker van dat de economische migranten, zo'n 60% volgens PvdA-er Timmerfrans, niet hun ondergang tegemoet gaan als ze teruggestuurd worden. En met die Iraakse asielzoekers die zich hier vervelen en daarom uit zichzelf terugkeren zal het ook wel goed komen. En in Keulen is bovendien prima contact gemaakt met bewoners. Maar goed, gaat er nog een concreet punt komen? Ah, daar is-ie. Soort van. "Vertaald naar ons: voorkom dat mensen maandenlang verblijven in vluchtelingenkampen die ver verwijderd zijn van de dorpen en steden waar burgers het leven met elkaar delen. Spreek niet alleen in aantallen. Vermijd de valse tegenstelling tussen gastvrijheid en veiligheid, of tussen rechtvaardigheid en welvaart. Stel jezelf niet de vraag: hoe houden we vluchtelingen buiten de deur? Maar: hoe kunnen we goed met vluchtelingen omgaan?" Spreek niet in aantallen. Duitsland laat zich totaalontwrichten door meer dan 1.000.000 vluchtelingen per jaar, maar zou het niet over aantallen mogen hebben? En waarom is de tegenstelling tussen gastvrijheid en veiligheid een valse? Is het met open grenzen niet gewoon makkelijker voor IS-strijders om Europa te bereiken? Waren er dan niet veel vluchtelingen onder de aanranders van Keulen & Co? "Een open samenleving is geen vanzelfsprekendheid - die vraagt om tolerantie, moed en nieuwsgierigheid. Dat geldt niet alleen voor politici en bestuurders, maar ook voor opinieleiders, journalisten en schrijvers van maand-van-de-filosofie-essays. Het succes van Wilders, Le Pen of Petry laat zien dat het draagvlak voor een politiek van openheid afneemt. Er is inderdaad angst. Maar dat betekent niet dat we daarom onze idealen opzij moeten zetten. Angst is een slechte raadgever, en de angst voor angst een nog veel slechtere. We moeten ons opnieuw laten leiden door een ethiek van openheid." Nee. We moeten helemaal niks. De tijd van het ongebreidelde idealisme heeft zichzelf failliet verklaard. We moeten ons laten leiden door wat het gezonde verstand ons voorschrijft. Geen vreemdelingenhaat, maar ook geen onvoorwaardelijke verheerlijking van alles dat anders en zielig is. Zelfbehoud is geen vies woord meer.