Collage Tour 8 - Jews
GeenStijl Historisch Verantwoord! We hebben een zomercolumnist weten te strikken met een bijzondere reputatie op het gebied van cartoons & spotprenten. Deze zomer is Kris Wellen onze eenmans interredactionele werkgroep cartoonduiding, om te laten zien dat het jankeballen over 'kwetsende cartoons' van nu, volstrekt verbleekt bij de hardheid, scherpte en ferme beledigingskracht van historische cartoons over slavernij, religie, koningshuizen en de vrijheid van meningsuiting. Klas, pak een kladblok en je kleurpotloden. We gaan weer wat leren vandaag! Vandaag in de laatste aflevering gaat het over Ze Juice.
Bovenstaande anonieme spotprent uit 1784 toont minister-president Charles Fox (1749-1806) die een Joodse geldschieter mishandelt met een auger (avegaar, handboor). De scène komt er op neer dat Fox, die in de realiteit daadwerkelijk grote schulden had bij Joodse financiers, de geldschieter dwingt nooit meer over terugbetaling van het uitgeleende geld te beginnen. Hij perst de geldschieter bovendien nog eens duizend pond extra af. Met de woordspeling boring/borrowing wordt een komisch bedoeld element toegevoegd.
Nadat op 16 april 1753 de Jewish Naturalization Act door het Britse Hogerhuis was geaccepteerd, volgde op 22 mei goedkeuring door het Lagerhuis. Op 7 juli 1753 zette koning George II zijn handtekening en daarmee leek de kous af. Leek, want er brak een storm van antisemitische verontwaardiging los. Via een stortvloed aan krantenartikelen, pamfletten, petities en spotprenten werd stemming gemaakt en onder deze druk werd de Jewish Naturalization Act teruggedraaid. Volledige gelijkstelling van de Joodse gemeenschap zou uiteindelijk pas plaatsvinden in 1858.
De hedendaagse Britten zitten in hun maag met het sterk antisemitische karakter van bezwaren tegen de Jewish Naturalization Act omdat ze het rozige zelfbeeld verstoren van een tolerant Groot-Brittannië. De Joodse gemeenschap vormde destijds namelijk geen enkele bedreiging. Rond 1750 waren er slechts achtduizend Joden in het Verenigd Koninkrijk, waarvan het merendeel sloebers die de kost verdienden als marskramer. Er was geen Joodse samenzwering en het beeld van Joden als op geld beluste, onbetrouwbare financiers, pandjesbazen en effectenhandelaren klopte uiteraard ook al niet.
Historisch onderzoek wijst erop dat onzekerheid over de eigen identiteit een belangrijke rol heeft gespeeld in het Britse antisemitisme. De zeventiende eeuw werd gekenmerkt door bloedige burgeroorlogen en sektarische strijd. Angst voor herhaling zat in de achttiende eeuw nog heel diep. Emancipatie van de Joden zou in de ogen van bange Britten een opmaat kunnen vormen tot alle mogelijke vormen van onheil. Een echte Brit was in de tweede helft van de achttiende eeuw Anglicaans en dus tegen: Joden, katholieken en protestanten van andere denominaties.
Dat Brits antisemitisme in de achttiende eeuw bon ton was, kan onder andere worden aangetoond met spotprenten van de beroemde cartoonist Thomas Rowlandson (1757-1827). Op Jews at a Luncheon, or a peep into Dukes Place, uit 1794 zijn drie oude Joden afgebeeld die door het nuttigen van een speenvarken de Joodse spijswetten aan hun laars lappen. Dat ze ook niet vies zijn van alcoholische versnaperingen wordt gesuggereerd door een koeler met flessen wijn. Dukes Place verwijst naar Duke Street in Londen, waar een grote synagoge stond. De spotprent speelt in op het vooroordeel dat Joden schijnheilig en onbetrouwbaar zouden zijn.
Geinig detail
Net als tegenwoordig bood sport de mogelijkheid aan gediscrimineerde minderheden om vooruit te komen. Daniel Mendoza (1764-1836) introduceerde in de tijd dat men elkaar nog zonder bokshandschoenen te lijf ging scientific boxing. Met als principe dat verdedigen minstens zo belangrijk is als aanvallen werd hij een buitengewoon succesvolle pugilist. De afweertechnieken en het opzij stappen van Mendoza the Jew werden door sommigen overigens als laf beschouwd.