Moge uw schaapjes op het droge staan

Het pensioendebat kende haar hoogtepunt met een kort lesje statistiek dat menig bewindvoerder of politicus boven het hoofd ging. Ongehinderd door enige kennis gaat men straks stemmen over uw 1500 miljard. Het onderwerp is niet sexy, krijgt geen aandacht, eventuele fouten komen pas over decennia aan het licht, dan zijn de daders met hun buit allang gevlogen of aan ouderdom gestorven.

Wanneer een model wordt opgesteld, kijken we alleen naar de recente geschiedenis. We baseren op basis daarvan een gemiddelde trend, en bekijken hoe met crashes of bubbels is afgeweken van die trend, dat geeft een maat voor statische onzekerheid. Wat je dan mist, zijn extreme gebeurtenissen die wel kunnen gebeuren, maar in het bestudeerde tijdvak niet voorkwamen, zoals...

Door de bouwstop ontbreekt de mogelijkheid om te investeren in lokale stenen. Hier wordt de jeugd dubbel genaaid, ze mogen niet wonen, maar hun nieuwe aandelenleasepensioen kan niet worden geïnvesteerd in vastgoed. Bent u geboren tussen 1960 en 2000? Dan bent u eerder al voor anderhalve ton genaaid. Een conclusie uit een CPB-rapportje dat ook niemand las.

Helaas gaat de kapitaalvernietiging voor klimaat & natuur nog veel verder. De fiscale, financiële en economische gevolgen van deze energietransitie en revolutie zijn voor niemand te overzien, en niet meegenomen in de modellen. Voor het redden van het klimaat is een blanco cheque uitgeschreven, de extra kosten door mislukte oogsten, hogere dijken of volksverhuizingen zijn niet eens geraamd.