WOO. Interne nota Binnenlandse Zaken SLOOPT Israëlbrief (en klimaatbrief) ambtenaren
Geen woord Arabisch bij
Okee. Dit wordt een beetje een raar topic want meestal schrijven wij over dingen die we in Woo-stukken vinden als er iets in staat waar wij het heel erg niet mee eens zijn. Maar nu: is het andersom. Wij hebben iets gevonden waar we het heel erg wel mee eens zijn. Gaat allemaal over de brief van Nederlandse ambtenaren op 20 oktober (zie update 14:31) aan het kabinet over onze steun aan Israël na de slachting door Hamas. Komt even een hele lange quote aan:
Begin citaat! (vetgedrukte passages zijn door ons vetgedrukt wegens vet)
"In de brief wordt nadrukkelijk verwezen naar de ambtseed: “Wij hebben de eed of belofte afgelegd op basis van de Grondwet en worden geacht, als integer ambtenaar, om rechtvaardig te handelen.” Immers de briefschrijvers denken oprecht dat zij dit vanuit hun ambtelijke integriteit moeten doen. Daar zit de crux en daarom hebben zij dit als ambtenaar ondertekend. De meest kenmerkende passage uit de brief in dit opzicht is: "Als ambtenaren voelen wij ons geroepen om te staan voor het internationaal recht. Wij hebben de eed en belofte afgelegd op basis van de Grondwet en worden geacht, als integer ambtenaar, om rechtvaardig te handelen. De onvoorwaardelijke steun van ons kabinet aan Israeël maakt ons medeplichtig aan de humanitaire catastrofe in Gaza. Dit kunnen en willen wij niet op ons geweten hebben". Dit is een hele heftige passage en geeft een inkijk in hoe zij tegen hun ambtelijke integriteit en ambtelijk vakmanschap aankijken. Maar zij verwarren hier ambtelijke integriteit met persoonlijke integriteit. Ambtelijke integriteit vereist juist terughoudendheid van ambtenaren om zich publiekelijk uit te spreken. Binnenskamers ligt dat weliswaar anders, maar een brief schrijven met een handtekeningenactie is gewoon niet handig.
De rijksambtenaren die de oproep aan het kabinet hebben gedaan, lijken dit te koppelen aan een privéopvatting en het eigen geweten. Het gaat hier meer over persoonlijke integriteit dan over ambtelijke integriteit. Het rechtstreeks koppelen van dergelijke privéopvattingen aan integer of goed ambtenaarschap en aan de ambtseed is daarom te kort door de bocht. De ambtseed gaat over het ambtelijk handelen en het functioneren als(rijks)ambtenaar in openbare dienst. Rechtvaardig handelen gaat dan over hoe je als ambtenaar handelt en mensen behandelt. Je belooft met de ambtseed bijv. niet om als burger je buurman rechtvaardig te behandelen maar wel om als ambtenaar een burger die om een subsidie verzoekt, of die een bezwaarschrift indient tegen een overheidsbeslissing, rechtvaardig te behandelen.
De overige aspecten van de ambtseed moeten in diezelfde functionele context worden bezien. Het gaat erom hoe je je functie als ambtenaar gaat vervullen c.q. vervult.
Een integer ambtenaar is er zich bovendien in zijn privégedrag van bewust dat hij behalve burger ook ambtenaar is en daarom in sommige opzichten beperkt is in zijn handelen en zelfs in zijn grondrechten (zoals de bijgevoegde Handreiking nader uitlegt).