Geenstijl

Met name PVV-voorman Geert Wilders ("Het lijkt hier wel een hoorcollege. We willen gewoon een informateur") en Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet ("Een kartelkardinaal uit de middeleeuwen") hadden kritiek op het werk van Herman Tjeenk Willink die afgelopen week als informateur het stokje overdroeg aan Gerrit Zalm. Toch kunnen Wilders en Baudet iets leren van Tjeenk Willink. En zij zijn niet de enigen. Bij zijn afsluitend verslag deed Tjeenk Willink namelijk een zeer lezenswaardige bijlage meegaan met als titel 'Over de uitvoerbaarheid en uitvoering van nieuw beleid (regeerakkoord) of: Hoe geloofwaardig is de Overheid?'.

Tjeenk Willink schrijft daarin dat de politiek in het algemeen al zo'n 30 jaar streeft naar een kleinere en goedkopere centrale overheid. Maar dat dat vrijwel nergens toe leidt. Regels en formulieren (van overheid, semi-publieke diensten en private instellingen) nemen toe, burgers worden daar vaak het slachtoffer van en wie niet past in één van de standaardmodellen wordt vermalen. Bende bij krijgsmacht, Nationale Politie en Belastingdienst Tjeenk Willink wijst er op dat elk nieuw kabinet dergelijke misstanden met daadkracht wil aanpakken maar dat zo’n frisse wind uiteindelijk toch wat gaat stinken omdat al die ambtenaren nog bezig zijn met het uitvoeren van beleid van vorige kabinetten en tegelijkertijd de nieuwe minister willen plezieren. Als voorbeelden noemt Tjeenk Willink de bende bij krijgsmacht, Nationale Politie en Belastingdienst (Want WTF is dit nou weer, Eric Wiebes?). 'Niemand weet hoeveel geld in de tussenlaag omgaat' Bovendien hekelt Tjeenk Willink 'de tussenlaag tussen de minister die voor het beleid politiek verantwoordelijk is en de professional op de werkvloer'. "Die tussenlaag bestaat uit ambtenaren en deskundigen, rekenmeesters en onderzoekers, communicatiedeskundigen en toezichthouders, (commerciële) adviseurs en (proces)managers. Het is een tussenlaag geworden van gelijk denken, gelijk spreken en gelijk doen. Zij is vanuit 'de overheid' doorgedrongen in beroepsorganisaties en grote uitvoeringsinstanties, in zelfstandige bestuursorganen en private instellingen." En dan nog een zorgwekkende observatie: "Niemand schijnt te weten hoeveel geld in die tussenlaag omgaat." Eén Pieter Omtzigt is overduidelijk niet genoeg Het lijkt Tjeenk Willink 'verstandig' als niet alleen het nieuwe kabinet maar ook de Tweede Kamer deze erfenis van de afgelopen decennia onder ogen zouden zien. Er is te weinig oog voor het grote plaatje en 'zicht op resultaten en (neven) effecten'. Ook de Tweede Kamer toont voor dat laatste 'traditioneel weinig belangstelling'. Eén Pieter Omtzigt is overduidelijk niet genoeg, zeg maar. Al met al aardig betoog van het 'kartelfossiel', nietwaar? Al kun je je afvragen of Tjeenk Willink zich de afgelopen kleine 50 jaar als topadviseur van minister-presidenten en majesteit dan niet harder had moeten uitspreken. Beschreven bijlage leest namelijk ook als de terugblik van een man die in de politieke herfst van zijn leven beseft het door hem bekritiseerde systeem al die jaren zelf in stand te hebben gehouden.