Geenstijl

-GeenPeil Propaganda- Nederland heeft last van extreme fractiediscipline. Hoe extreem? In de periode van 1 januari 2013 tot en met 30 april 2016 brachten onze Tweede Kamerleden maar liefst 1.535.371 stemmen uit, verdeeld over 10.255 stemmingen. In die twee jaar en vier maanden werden slechts négen stemmen uitgebracht die ingingen tegen de fractiediscipline. We hebben het uitgerekend, dat is minder dan 0,0006%. Fractiediscipline is niet goed voor de democratie, en GeenPeil gaat het aanpakken. Bij de andere partijen, zodat ook zij weer gaan luisteren naar de mensen die hen hebben gekozen als volksvertegenwoordiger. Hoe erg is het? Even inzoomen op die negen afwijkende stemmen. Hier het hele rijtje, dankzij Datagraver: • VVD'er Foort van Oosten stemde vóór een motie van wantrouwen tegen de VVD staatssecretaris van Justitie. • CDA'er Peter Oskam stemde tegen een motie van wantrouwen tegen de VVD staatssecretaris van Justitie. • VVD'er Aukje de Vries stemde tégen een amendement met een kleine toevoeging aan een wet over bibliotheken. • PvdA'er Albert de Vries stemde vóór een amendement met een kleine toevoeging aan een wet over bibliotheken. • PvdA'er Khadija Arib stemde tégen een motie over het verplicht in groepen huisvesten van konijnen. • VVD'er Joost Taverne stemde vóór een motie tégen het derde steunpakket aan Griekenland. • Raymond de Roon stemde tégen een motie over een lijstje verdachten van lekken naar het NRC. • PPV'er Machiel de Graaf stemde vóór een motie over kamerleden die een ambtsmisdrijf begaan. • PvdA'er Jacques Monasch stemde vóór een motie om zo spoedig mogelijk een intrekkingswet voor het associatieverdrag met Oekraïne in te dienen. De eerste vijf zijn ongelukjes. Tweemaal het omwisselen van opvolgende namen in het alfabet, één keer iemand die per abuis 'tegen' roept. Dan twee onduidelijke afwijkende stemmen van de PVV rond het instellen van een integriteitscommissie, geen idee, beetje raar. Van de negen zijn maar twee echte dissidenten: Joost Taverne, die zijn stem tegen het derde steunpakket aan Griekenland overigens niet wilde toelichten, en Jacques Monasch die - geheel terecht maar tevergeefs - vond dat de overheid na het referendum een streep door het associatieverdrag met Oekraïne moest zetten. Twee van de 1.535.371 dus, dat is niet 0,0006% maar slechts 0,0001%. Nederland heeft in het parlement last van een extreme fractiediscipline: 99,9999% van de stemmingen is volgens instructie van de partij.

Zweep er over In de USA hebben de partijen iemand die bij belangrijke stemmingen iedereen op dezelfde lijn brengt. In de bekende serie "House of Cards" is dat de rol van Frank Underwood, Democratic Majority Whip. Bij elke belangrijke wet is het weer een heel gedoe om iedereen aan boord te krijgen, omdat de volksvertegenwoordigers liever doen wat goed is voor hun achterban. Spannend genoeg om als onderlegger voor een topserie te dienen, met dealtjes, chantage, verraad en zo af en toe een moord. De term die ze in de USA gebruiken voor de persoon die alle kikkers in de kruiwagen probeert te houden is heel toepasselijk: whip, oftewel zweep. In Nederland is het helemaal niet spannend meer. De fractiediscipline is hier in de loop der jaren geperfectioneerd. Het is ondertussen zo gebruikelijk dat iedereen stemt wat de fractievoorzitter wil, dat het juist nieuws is als dat een keer niet gebeurt - zoals bij Joost Taverne en Jacques Monasch. Sterker nog, de media accepteren elke vreemde draai van standpunt klakkeloos wanneer deze verklaarbaar is vanuit fractiediscispline. Een Kamerlid maakt een vreemde draai, maar het is verklaarbaar vanuit de fractiediscipline? Dat gebeurt zo vaak, dat is geen nieuws. Een voorbeeld van fractiediscipline in actie. D66'er Kees Verhoeven is voorstander van het associatieverdrag met Oekraïne. Hij is zo ongeveer de enige die serieus campagne voerde vóór het verdrag, een waardig tegenstander. Na het referendum is hij echter duidelijk: een streep erdoor. Totdat zijn fractievoorzitter Alexander Pechtold een deal sluit met Mark Rutte van de VVD, en hij plotseling met een stalen gezicht precies de tegenovergestelde mening verkondigt: Opzichtig, maar geen journalist die er iets over schrijft. Zo zijn er namelijk talloze voorbeelden van fractiediscipline. Iedereen in Den Haag weet er van, iedereen weet dat het niet goed is, maar niemand onderneemt actie om er vanaf te komen. De democratie in het slop en de afstand tussen het volk en haar volksvertegenwoordigers wordt met de dag groter. Het kan nog extremer. De PvdA stemt bijvoorbeeld altijd tegen voorstellen van de PVV, puur omdat het voorstellen van de PVV zijn. Zelfs als het een goed voorstel is. Ongeacht wat je van de PVV vindt, dit is anti-democratisch gedrag. Met fractiediscipline wordt afgedwongen dat alle leden van de PvdA altijd tegen voorstellen van de PVV stemmen, zelfs als het voorstel volledig in lijn is met de ideologie of het partijprogramma van de PvdA. Waarom is fractiediscipline zo schadelijk? Fractiediscipline zorgt ervoor dat de Kamerleden verantwoording afleggen aan hun partij in plaats van aan de kiezer. Wanneer een Kamerlid niet stemt volgens de lijn van zijn of haar partij volgt straf, en die straf betekent meestal heel simpel "einde carrière als politicus". Niet alleen komt het Kamerlid bij de volgende verkiezingen niet terug op de lijst, ook de baantjescarroussel waar politici normaal gesproken in terecht komen bij gebleken loyaliteit blijft voor hen gesloten. Voor een beroepspoliticus is het dus een zaak van wel of geen brood op de plank. Overigens is dit ook een deel van de reden waarom we steeds vaker zetelrovers zien in de Tweede Kamer. Een ander schadelijk effect is dat door fractiediscipline alleen de fractievoorzitter van een lijst nog relevant is. Die brengt een stem uit met het gewicht van het aantal leden in zijn fractie. Bij sommige partijen uit zich dit in 'zetelvulling': steeds meer "volksvertegenwoordigers" op de lijst worden daar vooral neergezet om netjes mee te stemmen namens de partij, niet om zelf als volksvertegenwoordiger te profileren met Kamervragen of voorstellen. In deze analyse van de activiteiten van Kamerleden is het bijvoorbeeld interessant om de VVD te selecteren. Dan zie je dat er maar een paar actieve VVD'ers zijn - de rest zit als gepromoveerde beleidsmedewerker te backbenchen in het hoekje linksonder. Er zijn kandidaten die zich bijvoorbeeld profileren als de 'kandidaat uit Groningen'. Maar eenmaal verkozen, zullen ze altijd meestemmen met hun fractievoorzitter. 99,9999% van de stemmingen. Wat is dan nog het nut van stemmen op een kandidaat uit Groningen? GeenPeil pakt fractiediscipline aan Niemand is blij met de extreme fractiediscipline. Maar geen partij weet hoe we er weer vanaf komen, het is namelijk een neerwaartse spiraal. Als een partij ermee stopt hebben alle andere partijen daar voordeel bij. Alleen een externe factor kan de negatieve spiraal doorbreken. Dat is dus precies wat GeenPeil gaat doen. Fractiediscipline is deels zo eenvoudig in Nederland omdat de fractievoorzitter met het opsteken van een hand voor de hele fractie kan stemmen. Dat gebeurt bijna altijd, tenzij iemand een zogenaamde 'hoofdelijke stemming' aanvraagt. Wanneer GeenPeil na 15 maart met 5 zetels of meer in de Kamer zit, gaan we bij elke stemming een zogenaamde hoofdelijke stemming aanvragen. Dan kunnen we naar rato stemmen, bijvoorbeeld 4 zetels vóór, 1 zetel tégen, precies volgens de verdeling die onze achterban aangeeft op het stemplatform. Neveneffect is dan dat de andere Kamerleden iedere keer opnieuw de afweging moeten maken om met de fractie mee te stemmen, of toch maar op de manier waarvan ze geloven dat hun achterban het zou willen. GeenPeil creëert de ruimte om fractiediscipline te doorbreken, en geeft het voorbeeld hoe een volksvertegenwoordiger zou moeten stemmen in het belang van het volk, in plaats van in het belang van de partij. Daarnaast legt GeenPeil meer druk op de individuele Kamerleden met het systeem van stemmen delegeren. De hierboven beschreven Groninger kandidaat zal meer druk voelen om de fractiediscipline te doorbreken wanneer duizenden Groningers hun stem specifiek naar hem delegeren op het GeenPeil stemplatform, zeker wanneer het gaat om onderwerpen die belangrijk zijn voor de regio. Dus: Kies voor daadwerkelijke democratische vernieuwing. Doorbreek de fractiediscipline, stem op 15 maart GeenPeil de Tweede Kamer in!