Geenstijl

Een van de zaken die het Islamdebat chronisch blijft vertroebelen, is de onstilbare behoefte van moslims om 'de islam' en 'de moslims' als 1 solide blok te presenteren. Men doet dit om niet te hoeven toegeven dat de erfenis van profeet Mohammed verworden is tot een verzameling afzonderlijke eilanden die soms nauwelijks nog een archipel te noemen zijn. Na de val van het kolonialisme zouden de meeste islamitische landen seculier bestuurd worden. Dit gaf weer bodem aan allerlei islamitische restauratie-bewegingen, onderwijs-bewegingen en politieke bewegingen om zich te roeren onder de moslimzielen. De spirituele kant van de islam - die we kennen onder de verzamelnaam 'soefisme' - kent op zijn beurt ook weer vele groepen en substromingen. Een flink aantal van deze groepen kwam mee met de immigranten, of zou hun nakomelingen later, temidden van molens en polders, weten te winnen voor hun zaak. Als de moslims nou gewoon eerlijk voor de dag kwamen met die verdeeldheid, kon je juist veel makkelijker aan de buurman of journalist uitleggen waarom bijvoorbeeld niet alle moslims een potentieel gevaar zijn voor veiligheid van dit land. De ene groep heeft immers andere opvattingen over jihad en takfir dan de andere groep. Polemische mentaliteit Maar compleet bedrog is het ook weer niet, daar de meeste moslims van jongs af aan worden opgevoed met het idee dat de andere groepen niet veel meer dan dwalende sekten zijn. En hoeveel verantwoording ben je het publiek verschuldigd voor de daden van een groep die naar jouw idee toch al 'dwalend', en dus on-islamitisch was? Het probleem is dus misschien niet zozeer dat moslims zouden liegen over de verdeeldheid binnen de islam, maar meer dat de meeste moslims een polemische mentaliteit hebben, en geen pluriforme mentaliteit. Juist daarom is het als (lokale) overheid linke boel om van het zelfreinigende vermogen uit te gaan van de islamitische 'gemeenschap', omdat men alleen verantwoording wil nemen voor de paar vierkante meters van de eigen club. Wat we ook hebben gezien is dat islamitische groeperingen misbruik maken van de twee verschillende belevingswerelden. Die van islamitisch Nederland, en niet-islamitisch Nederland. De regulier-soennitische Islamitische Universtiteit in Rotterdam bijvoorbeeld, is aan het einde van de dag niet veel minder conservatief dan de apolitieke salafisten. Maar door hun onderlinge polemische strijd hebben zij er brood in gezien om zich tegenover autochtoon Nederland te verkopen als remedie tegen 'radicalisering'. Op die manier kunnen zij hun sektarische strijd voeren tegen een concurrerende moslimgroep onder een seculiere vlag van 'werken aan een betere samenleving'. Clubs als het IUR misbruiken de angst voor salafistische organisaties om zelf met steun van de gemeentes hun eigen kliek van gezag, geld en acceptatie te voorzien. Dat hun strijd niet oprecht is, wordt steeds weer pijnlijk duidelijk wanneer dergelijke groepen hun eigen vrouwonvriendelijke, homofobe en dus mensenrechten tergende opvattingen buiten beschouwing laten.

Maar wie is wie? Dat is de praktische vraag waar het allemaal mee begint. Er is een groep atheïsten in dit land die zo langzamerhand doodmoe wordt van het onderwerp 'Islam'. Ze hebben er - om met Joling te spreken - gewoonweg de kracht niet meer voor. Ik zal deze groep moeten teleurstellen. In deze tijd van stagnerende integratie, vijfde colonnes en aanslagen kunnen we maar beter wel spreken over dit soort thema's, zodat we tenminste weten wat er speelt. Je kunt in de hoek staan morren van "hadden we ze er maar nooit ingelaten", maar hoe zeer ik dat verzuchten op momenten ook kan begrijpen, zie ik er persoonlijk uiteindelijk geen grond in voor de alertheid en aanpak waar die problemen om schreeuwen. Dus, wie is wie? Diyanet Inmiddels, zeker sinds de Turkse coup, een bekende. Dit is het Turkse staatsorgaan van 'religieuze zaken'. Opgericht als onderdeel van het nieuwe seculiere Turkije onder Ataturk. In Nederland zijn de meest prominente Turkse moskeeën van Diyanet. Elke vijf jaar wordt er een nieuwe imam vanuit Turkije naar de Nederlandse Diyanet-moskeeën gestuurd. Deze moskeeën zijn eigenlijk een verlengstuk van de Turkse overheid, die de vijfde colonne werking in de hand werken. In de Diyanet-moskee bidden de Turken met het hoofd richting Mekka, maar met de hersenen richting Ankara. in deze moskeeën zal niet direct worden opgeroepen tot zaken als rebellie of segregatie, maar door de band met Turkije levend te houden, volgt deze segregatie met de bijbehorende voedingsboden voor rebellie uiteraard vanzelf. Diyanet levert wekelijks de vrijdagpreek, zoals Nieuwsuur onlangs nog liet zien. De grap wil dat huiskamerbijeenkomsten-sjeich Abduljabber van de Ven ooit bekeerde bij de Diyanet moskee van Veghel. Wisten die snorremansen veel wat ze in huis haalden. Milli Gorus Dit is het Turkse moskeewezen dat parallel loopt aan de politiek-religieuze inspanningen van Necmettin Erbakan (1926 - 2011). De koers van Erbakan was een religieus antwoord op het strikte secularisme van Diyanet, weliswaar binnen de grenzen van de Turkse wet en de gevestigde democratie. Desondanks leefden de Turkse staat en Erbakkan op gespannen voet, en werd zijn partij meermalen verboden. We zien in de Milli Gorus beweging een schim terug van de pre-seculiere islamitische samenhang. Zo werden er tijdens de oorlog in Bosnië door Erbakan wapens geleverd aan de noodlijdende Islamitische Bosniakken, en was hij tevens de architect van de 'D8', een samenwerkingsverband van relatief rijke en invloedrijke moslimlanden. In Nederland hebben alle grote steden en enkele middelgrote steden moskeeën van Milli Gorus. Hier meestal niet de weelde zoals we dit bij Diyanet zien. De meeste moskeeën van deze groep zijn gevestigd in oude panden. Een uitzondering is de welbekende Westermoskee in Amsterdam. Deze moskee werd overigens door Milli Gorus verstoten toen het lokale bestuur zich van de ene soap in de andere rechtszaak stortte. Het bestuur ging toen onafhankelijk door met bouwen en even leek het er op dat Diyanet de moskee zou overnemen, maar uiteindelijk is het gebouw toch weer onder de vleugels van Milli Gorus terecht gekomen. Milli Gorus verzorgt pelgrimages naar Mekka en heeft een welzijnstak die ook Nederlandse jongeren de wereld over brengen om voedsel te brengen naar arme moslimgebieden. Ook Milli Gorus richt zich nauwelijks op Nederland, en houdt de lijn strak met Turkije. Er is in Turkije nog altijd een actieve partij van deze groep. Erbakan had een goeie band met de voormalige president van Bosnië, Alija Izetbegovic. Deze Izetbegovic had een gelijksoortige, op de Islam gestoelde, democratische partij: De Partij van de Democratische Actie. Suleymandjielar Ook wel: suleymandjie's. Als ik deze Turkse groep bezocht, was het voor mijn gevoel 30 jaar terug in de tijd. De sfeer, het houtwerk, de pantalonnetjes met de gebreide truitjes over het overhemd. Een beetje het België-effect. Feitelijk is deze groep vooral een 'school internaat', en niet zozeer een moskeeën-orgaan. Het gaat om gebouwen waar kinderen dag en nacht verblijven om Koranlessen te krijgen. Deze groep is ooit in Turkije begonnen als ondergrondse reactie op het secularisme van Ataturk. Het verhaal gaat dat men stiekem kinderen de Koran begon te onderwijzen in een trein die door Turkije reed, zodat ze niet een vast gebouw hoefde te betrekken dat op een gegeven moment in het oog zal gaan springen van de overheid. Deze internaten kwamen in het nieuws toen minister Asscher onderzoek deed naar de omstandigheden in deze internaten. Ook hier kunnen we niet spreken van 'radicale moslims' maar wel weer van dat vijfde colonne-effect. Want ook hier zijn de neuzen weer naar Turkije gericht. In dit geval in combinatie met een algeheel sterk teruggetrokken houding. Het zijn bijna een soort kinderkloosters. Ik heb een korte periode in Egypte gezeten, op een taalschooltje om het Arabisch te leren. Een van de jongens daar was een Nederlandse Turk die in een dergelijk internaat had gezeten. Zijn verhalen over aanhoudende pesterijen van de andere kinderen, en het lange verblijven aldaar met slechts kort verlof, logen er niet om. Noerdjielar Ook wel 'Noerdjie's'. Toen Ataturk Turkije ombouwden tot een strikt seculiere staat stonden er twee Koerdische geestelijken op met de naam 'Said'. Sjeich Said zou de militaire strijd aan gaan met de troepen van Ataturk, en Said Nursi zou kiezen voor de weg van pacifistische spirituele vorming. Said Noersie streed met de pen, en zo schreef hij de beroemde Risale-i noer-collectie. Er ontstond een groeiende groep volgelingen van deze Said Nursi; de Noerdjieler. Deze volgelingen zouden later in verschillende fracties splitsen. Fethullah Gulen leidt bijvoorbeeld weer een heel andere Noerdjie groep dan waar Achmed Akgündüz weer lid van is. Er bestaan zelfs twee verschillende Nederlandse koran-vertalingen van twee verschillende Noerdjie groepen. Ik herinner me dat ik jaren terug van Turkse vrienden hoorde dat de Noerdjie's alleen maar jongens aannemen die minimaal op hbo-niveau zaten. Volgens deze vrienden waren bijvoorbeeld veel Turkse politieagenten lid van de Noerdjie-beweging. Als ik nu hoor dat Erdogan zegt dat de coup van binnenuit al jarenlang werd gerijpt, kan ik niets anders dan erkennen dat die vrienden van me dus al jaren terug een beeld schetsten van hoog opgeleide Noerdjie's op belangrijke plekken in de overheidsorganen. Een beeld dat het verhaal van Erdogan lijkt te ondersteunen. Veel Turken zijn natuurlijk ongegeneerde apologeten voor Erdogan, maar dat geeft ze niet de mogelijkheid om in de toekomst kijken. Van een Turkse salafist hoorde ik in dezelfde periode dat Noerdjie's nooit moskeeën stichten, maar liever hun gezichten laten zien in de bestaande moskeeën. In onze Diyanet-moskee hier in Haarlem had je zo'n Noerdjie. Necmi Hodja. Een sympathieke oude man die altijd de moeite nam een praatje te houden en je soms een islamitisch mutsje als presentje in je hand drukte. Volgens mijn vrienden had deze man zijn schaapjes wel op het droge. Meerdere huizen zou het kleine oude mannetje bezitten. Wat mij meer interesseerde was zijn religieuze houding. Tijdens de ramadan is er in de Turkse moskee altijd iemand die luid mag omroepen wat voor gebed er op handen is. Maar de Necmi Hodja was het er niet mee eens. Zo heeft hij de hele ramadan door de man lopen gillen die daar voor aangewezen was. Eigenlijk al een mini coupje, midden in de moskee. Ik heb nooit geweten bij welke specifieke nourdjie-groep de man zat. Het zou me later duidelijk worden, na de coup, toen ik las dat hij in de moskee hier in elkaar geslagen was. Ook voor de Noerdjie-groepen geldt het inmiddels bekende lied; men is sterk gericht op de Turkse staat. Of men voor of tegen Erdogan is, is daarin een tweede. Het verschil tussen dit soort Turkse groepen en het jihadisme is praktisch gezien minder groot dan het aanvankelijk zou lijken; De jihadisten zijn boos omdat onze regering 'de Islam' zou aanvallen, en deze Turkse organisaties zijn weer boos omdat we 'Turkije' kritisch bejegenen. Deze Turkse groepen zullen geen aanslagen plegen zoals de jihadisten, maar mocht het tot een conflict komen tussen Nederland/Europa en Turkije (of diens belangen), zit je wel met tienduizenden opstandige Turkse volgelingen van dit soort groepen. Wordt vervolgd.