Geenstijl

Er is nogal wat verwarring ontstaan over het nieuwsbericht van de NOS dat Rutte bakzeil heeft gehaald bij zijn Europese makkers. Rutte zou 1) niet (fatsoenlijk) onderhandeld hebben op Europees niveau, en 2) Nederland zou als gevolg daarvan het EU-verdrag met Oekraïne niet ratificeren. Dat laatste zou betekenen dat het verdrag in zijn geheel geen doorgang vindt op grond van artikel 486 van het verdrag – in tegenstelling tot wat de NOS beweert, namelijk dat het NEE ‘zonder gevolgen blijft’. Die clausule in het verdrag wijst namelijk op een veto voor Nederland, indien we niet ratificeren. Maar er zitten nogal wat haken en ogen aan het hele verhaal. Een aantal overwegingen. Het verdrag is voor wat Nederland betreft van tafel Indien Nederland daadwerkelijk niet zal ratificeren, is het verdrag voor wat Nederland betreft van tafel. Dat is juist. ‘Maar dat is toch precies wat GeenPeil wil?’, horen we u denken. Inderdaad. Vanaf het begin heeft GeenPeil aangegeven dat, op basis van de 61% tegen-stem op 6 april, het verdrag in z’n geheel van tafel moet. Niet omdat wij dat vinden, maar omdat de referendumuitslag maar één interpretatiemogelijkheid geeft: nee is nee. Indienen dus, die intrekkingswet, en zo spoedig mogelijk svp. Is het verdrag dan behalve voor Nederland ook in zijn geheel, dus voor alle Europese landen en Oekraïne, van tafel indien Nederland niet ratificeert? Hier zit de crux, want dit is niet duidelijk. In principe zijn er drie opties denkbaar. 1. De meest voor de hand liggende optie is simpel: Nederland gebruikt haar vetorecht en het verdrag gaat, in zijn geheel en EU-breed niet door (op grond van artikel 486 van het verdrag). Er komt vervolgens geen nieuw verdrag met Oekraïne. Dit volgt rechtstreeks uit de referendumuitslag en geeft er het beste gehoor aan. 2. Een tweede optie is dat het huidige verdrag in de prullenbak verdwijnt en de EU en Oekraïne een nieuw verdrag sluiten dat uitsluitend over handel gaat. Handel is een exclusieve bevoegdheid van de EU en dus komt daar geen ratificatie van de 28 lidstaten aan te pas (voor de liefhebber: zie artikel 3 lid 1 sub e VWEU). Met andere woorden: Nederland heeft dan geen veto meer, dat handelsverdrag komt er gewoon en het geldt óók voor Nederland. Deze optie is echter bezwaarlijk, omdat er ongetwijfeld óók kiezers zijn geweest die om hen moverende redenen tegen enige vorm handel met Oekraïne zijn. Hoe groot die groep is, kunnen we uiteraard niet vaststellen (hier komen we nog op terug). 3. Als derde is er de optie die Rutte al van begin af aan roept: niet ratificeren betekent dat de EU op een andere manier door zal gaan met de inhoud van het verdrag, alleen dan zonder Nederland en in een andere vorm – een beetje zoals de Europese Grondwet dus. Andere kaft er omheen, lettertype aanpassen, Oekraïne eventueel een nieuw volkslied aansmeren en het kan gewoon doorgedrukt worden. Dit kan bijvoorbeeld door intergouvernementele samenwerking. Quote Rutte: “Maar [de andere 27 Europese landen] gaan hun weg vinden om grofweg, grotelijks, wat er nu op tafel ligt toch te doen, zonder Nederland.” Dit is verreweg de meest ondemocratische optie (en dus typisch EU), maar werd wel al in april gesuggereerd door EU-baas Juncker. Ook uit de bewoording van Rutte kan worden opgemaakt dat Brussel dit kenbaar aan hem heeft gemaakt.

Het verdrag in aangepaste vorm ratificeren is geen optie Het verdrag met Oekraïne ratificeren na enkele aanpassingen is wat ons betreft géén optie, simpelweg omdat het niet duidelijk is en ook nooit precies duidelijk zal worden waarom 2,5 miljoen Nederlanders 1 voor 1 tegen het verdrag hebben gestemd. Dat zijn namelijk 2,5 miljoen verschillende redenen. GeenPeil gaf er zes. De Partij voor de Dieren gaf er tien en de PVV gaf er vijf. Het Burgercomité-EU had ook tien bezwaren, en de onvergetelijke wc-rollenman had er ook een flink aantal. En zo zijn nog tientallen, misschien zelfs honderden redenen te bedenken die kiezers motiveerden om tegen het verdrag te stemmen. Misschien waren deze motiveringen niet allemaal steekhoudend en/of correct, maar hee, als mensen alleen mochten stemmen als ze het verdrag hadden gelezen, mocht zelfs Alexander Pechtold niet naar de stembus. Had GeenPeil dan om tafel moeten gaan met het kabinet om de uitslag van het referendum te duiden? Het antwoord is nee. Zeker niet. GeenPeil heeft geen mandaat van de Nederlandse bevolking gekregen om namens hen te onderhandelen. Wij hadden slechts een facilitaire rol: door een referendum te triggeren hebben we de Nederlandse bevolking de mogelijkheid geboden om zich positief of negatief uit te laten over Europese uitbreiding. Wat de uitkomst van dat referendum ook zou zijn, het JA-kamp noch het NEE-kamp kan de uitkomst vertegenwoordigen. Dus ook niet Joshua Livestropop, VVD66, Victoria Koblenko of een andere steunzender, en al helemaal niet George Soros. Evenmin kunnen GeenPeil, de PVV, de SP, de PvdD, Baudet en de wc-rollenman dat. Een ‘Ja’-advies zou hebben betekend: Nederland wil dit (om welke reden dan ook) wel, het verdrag mag blijven en Nederland kan ratificeren. Het 'nee'-advies betekent dus het tegenovergestelde: Nederland wil dit (om welke reden dan ook) niet, het verdrag moet van tafel, Nederland moet niet ratificeren. Als aan het niet ratificeren van het verdrag vervolgens negatieve gevolgen kleven, heeft de Nederlandse bevolking daarover gezegd: die nemen we voor lief. (En vermoedelijk ook: die wegen niet op tegen de voordelen van niet ratificeren). Nederland moet dus niet ratificeren, ongeacht de gevolgen Conclusie is dat de Nederlandse regering het advies van de 4.113.613 Nederlanders die een geldige stem hebben uitgebracht ofwel naast zich neer moet leggen, ofwel op moet volgen. Het advies opvolgen betekent: het verdrag hoe dan ook niet ratificeren, ongeacht de consequenties. Het verdrag in aangepaste vorm ratificeren is geen optie. En zelfs al zouden de negatieve gevolgen van niet ratificeren de voordelen ervan overstijgen, hetgeen men zeer in twijfel mag trekken, dan nog heeft Nederland daar zelf voor gekozen. Die negatieve gevolgen zullen dan overigens vooral te wijten zijn aan de Europese Unie en haar leiders. Het heeft er alle schijn van dat de EU voor de (hierboven genoemde) antidemocratische optie 3 heeft gekozen: men gaat, ondanks het veto-recht van Nederland, gewoon door met de toepassing van het verdrag, alleen in een andere vorm. Dat zegt heel veel over hoe EU omgaat met de Nederlandse democratie. En laat dat nou precies de reden zijn waarom GeenPeil zo goed van de grond kwam en waarom (naar onze inschatting) uiteindelijk 61% tegen het verdrag stemde: Brussel luistert niet, wil niet luisteren en zal ook niet luisteren. Maar dan moet Rutte niet maandenlang doen alsof dat wél gebeurt. Brussel gaf hem de opdracht zélf met een oplossing te komen. Hij had al vrij snel de intrekkingswet, die gehoor geeft aan de referendumuitslag, kunnen indienen, in plaats van deze eindeloos uit te stellen. Want nu negeert hij tegen zijn eigen toezeggingen en beloften in de uitslag van 6 april al een half jaar, zónder er iets mee te doen, en daarmee brengt hij schade toe aan de geloofwaardigheid van de politiek én aan het vertrouwen in de democratie. Dat is een bijzonder kwalijke daad voor een minister-president. Eentje die hij zo spoedig mogelijk recht moet zetten. Als dat überhaupt nog op geloofwaardige wijze kan, want de teller tikt al heel lang de dagen vol loze beloften weg.