Geenstijl

Met vier geslaagde staatsgrepen in ruim vijftig jaar zou je denken dat het Turkse leger voldoende ervaring zou hebben opgedaan qua het succesvol plegen van deze vijfde putsch. De gebeurtenissen in de nacht van vrijdag op zaterdag wijzen echter anders uit. Op het moment dat de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan de natie via CNN Turkije toesprak, was de coup d'état feitelijk mislukt. De president bleek in charge, de coupplegers hadden verzuimd de media het zwijgen op te leggen. Graaf Claus von Stauffenberg overkwam hetzelfde op donderdag 20 juli 1944: na zijn aanslag op Adolf Hitler smoorde een radiocommuniqué die avond dat de Führer nog leefde de laatste illusie van een succesvolle staatsgreep. Natuurlijk, Erdogan is geen Hitler die zijn tegenstrevers aan pianosnaren en vleeshaken laat ophangen, tegelijkertijd vinden dit weekeinde lynchpartijen in Istanboel en Ankara plaats: er zou zelfs sprake zijn van onthoofdingen van militairen die zich tegen het Erdogan-regime hebben gekeerd.

Is er dan helemaal geen goed nieuws te melden? Zeker wel. Zaterdag verordonneerde het Erdogan-regime het ontslag van 2745 rechters. Dat doet onvermijdelijk terugdenken aan het Ermächtigungsgesetz dat Hitler afkondigde na de Rijksdagbrand in 1933: het nationaal-socialistisch regime verstevigde zijn greep op de Duitse samenleving na het in brand steken van het parlement door de Nederlandse communist Marinus van der Lubbe. Hitler hief toen het parlement op, Erdogan nu de rechtsstaat. Nogmaals: 2745 rechters op non-actief. Het kan niet anders of PvdA-Eurocommissaris Frans Timmermans zal komende week bekendmaken dat Ankara elke ambitie voor een EU-lidmaatschap op de Turkse buik kan schrijven. Toch? INSTANT-NASCHRIFT: Toen ik deze column naar Pritt wilde sturen begon de ANP-telex te ratelen. Bassiehof las: “De Turkse president Recep Tayyip Erdogan sluit niet uit dat er een debat komt over de herinvoering van de doodstraf.” I rest my case.