Geenstijl

Het GeenPeil-debat van dinsdagavond kende een paar zijstapjes. Onder andere over de pensioenen. Omtzigt stelt een vraag over het veto dat DNB *schijnt* te hebben op waardeoverdrachten naar het buitenland, maar dat niet in de verdragstekst is terug te vinden. Rutte leest zijn reactie zonder scrupules op van een papiertje waar een EU-ambtenaar wat bulletpoints op gekrabbeld heeft, maar geeft géén antwoord op de vraag van Omtzigt, die wil weten of DNB in het huidige stelsel niet sowieso al een veto geborgd had (en dus geen EU richtlijn nodig heeft om onze Nederlandse pensioenen te beheren). Omtzigt probeert het nog een keer, waarop Rutte wederom geen antwoord geeft, maar wel suggereert dat iedereen net doet of Brussel een 'coup op onze pensioenen pleegt'. Waarmee hij de zorgen over de richtlijn dus in de hoek van hysterisch populisme probeert te schuiven. En daar gaan wij eens even heel nuchter op de rem trappen. Want die richtlijn is niet het hoofdprobleem. Zelfs Brussel is niet het punt. Het probleem zit in ons eigen parlement.
Rutte trekt met zijn uitspraak de kritiek op de pensioenrichtlijn IORP-II in het belachelijke. De premier suggereert dat iedereen die zich er zorgen over maakt, niet weet waar hij/zij over praat en een hysterische toon aanslaat over de Brusselse bemoeienis. Maar dat is onzin. Deze kwestie gaat terug naar twee hele basale alsook terechte vragen. Ten eerste de vraag of een EU pensioenrichtlijn überhaupt wenselijk is, en ten tweede de vraag waarom IORP-II op een ontzettend onduidelijke, haastige manier is ingevoerd. En daar gaan we na de breek zelf antwoord op geven.

Waarom willen we überhaupt een EU pensioenrichtlijn? Nederland en de EU onderhandelen al jaren over internationale Europese pensioenrichtlijnen. Nederland is daar altijd enorm terughoudend in geweest, omdat wij onze zaken heel goed voor elkaar hebben in vergelijking met andere landen. Nee, we hebben ongetwijfeld geen perfect pensioensysteem. Maar we hébben tenminste een pensioensysteem met honderden miljarden aan reserves en dat kunnen niet alle EU-landen zeggen. De Nederlandse onwil om een EU richtlijn te volgen op dat vlak, leidde medio 2014 tot een Nederlandse 'gele kaart' voor IORP-I, omdat er te veel Brusselse bemoeienis met onze reserves aan uitgesteld loon in stond. Nederland is dus altijd terughoudend geweest - het stond zelfs letterlijk in het verkiezingsprogramma van de VVD: geen Europese bemoeienis met de Nederlandse pensioenen. En toen was daar ineens IORP-II. Waarom hebben we nu toch ineens een EU pensioenrichtlijn? De manier waarop we ineens aan IORP-II vast zijn komen te zitten, is bizar. In 2014 trok iedereen nog gele (en rode) kaarten, maar ditmaal is het verdrag er met stoom en kokend water aangenomen in de Tweede Kamer, op slag van het einde van het Nederlandse EU voorzitterschap. De VVD heeft weer een verkiezingsbelofte gebroken, de PvdA van Paul Tang draait ineens van rode kaart naar groen licht en de twee meest eurofiele partijen - D66 en GroenLinks - steunen de richtlijn. Allemaal reden tot wantrouwen, temeer omdat staatssecretaris Klijnsma het verzoek kreeg om de richtlijn van de agenda te halen bij de Europese vergadering die zij daarover voorzat - maar dat deed ze niet en dus moest er eerst snel mee ingestemd worden. Het akkoord over IORP-II is na een 'triloog' in Brussel op 15 juni al bereikt. Dat akkoord werd echter pas op 24 juni - de dag na Brexit - wereldkundig gemaakt, om te voorkomen dat het onderwerp 'pensioenen' in Engeland een factor in het referendum konden worden. De Britten stemden desalniettemin sowieso voor Brexit, en daarmee vallen de Britse pensioenen überhaupt niet meer onder de richtlijn. Duitsland valt er ook niet onder (ander systeem, zo legt nota bene een medewerker van Paul Tang uit), dus ineens is 60% van de reserves aan uitgesteld loon die onder de richtlijn vallen Nederlands geld. Op 28 juni kreeg de Kamer het tot dan toe strikt geheime, 100 pagina's tellende verdrag 's avonds laat in de mail, en op de 29e werd er fluks mee ingestemd door VVD, PVdA, D66 en GroenLinks - die géén van vieren antwoord kunnen of willen geven op een paar hele simpele vragen van GeenStijl. Zoals: 'Heeft u het verdrag gelezen voor u er over stemde?' of 'Heeft u de aanpassingen vergeleken met eerdere versies?' Krekels - al ruim een week. Waarom toch?

P.P.S. @HelmaLodders over mail gesproken, is het nou zo moeilijk om een keurig vragen-mailtje te beantwoorden? pic.twitter.com/LJp8Ol0WYv

— [omitted] (@BartNijman) July 5, 2016

Die stilte tekent een probleem met de verantwoording. Er is in allerijl een richtlijn aangenomen waar Nederland een eerste versie van weigerde, waar daarna letterlijk jarenlang niemand in Den Haag de tekst van mocht zien (de rapporteurs kregen alleen 'briefings' over de onderhandelingen), en waarvan de aangepaste versie in een paar tellen is aangenomen - zonder dat er ook maar één volksvertegenwoordiger tekst en uitleg geeft over het hoe, wat en waarom. Sterker nog, een dag na het instemmen met IORP-II, stemden drie van de vier partijen in met een verzoek om nadere toelichting van Klijnsma over wat de richtlijn precies betekent ten aanzien van de Nederlandse Pensioenwet. Achteraf! Er is geen enkele vorm van verantwoording afgelegd over een besluit dat handelt over 1200 miljard euro aan verplicht gespaard uitgesteld loon van Nederlandse werknemers. En dan staat die lul van een Rutte de bezorgde critici ook nog eens te verwijten dat ze hysterisch reageren. Het probleem, derhalve, is dus niet de inhoud van de EU richtlijn. Maar het feit dat er überhaupt een Europese richtlijn is, én dat alle betrokken partijen een enorm wantrouwen wekken met hun haastige handelen om het verdrag er door te douwen. Maar daarover legt Rutte geen verantwoording af. Die sneert slechts wat naar critici, en komt er mee weg. Zoals ook het Nederlandse overzicht over Nederlandse pensioenen nu weg is - ondergebracht onder een EU richtlijn. Waarvan niemand kan of wil vertellen waarom we dat eigenlijk moeten willen, met ons allen. De richtlijn is niet het probleem. De mensen die met de richtlijn hebben ingestemd, die zijn het probleem. Ze zijn namelijk niet te vertrouwen.