Geenstijl

Brussel heeft spijt. Het politieke bestuur in Engeland heeft spijt. Politici in Nederland hebben spijt. Media tonen traag voorbij trekkende beelden van hun spijt en brengen in gelaten voice-overs de sombere stemmen van hun spijt over. Sociale media lopen over van de zure verliezers, met exact dezelfde retoriek als na hun pijnlijke verlies op 6 april: de methode deugt niet, het volk begrijpt het niet en democratie alleen werkt als de 'juiste' keus gemaakt wordt. Meer dan een miljoen (!) Remainers hebben al een petitie getekend voor een nieuw referendum over hetzelfde onderwerp. Ze maken zichzelf niet alleen volstrekt belachelijk, ze verzwakken het toch al zo broze vertrouwen in het Europese ideaal van vrede, welvaart en democratie. Bij Remain regeert de vertwijfeling Onbegrijpelijk vinden ze het, in het Verenigd Koninkrijk en op het vasteland, dat de Britten voor Brexit hebben gestemd. Maar de dader is niet Brussel, niet de Europese Unie en al helemaal niet al die kosmopolitische globalisten die te snel te veel wilden. De dader is de demos. Arbeiders, die niet zouden weten wat de EU überhaupt is en er naar moeten googelen. Babyboomers, die huilende kosmopolietenkindjes in de steek laten met hun vertrekstem. Democratie betekent dat je soms je zin ook wel eens níet krijgt en daar kunnen de special snowflakes dus niet tegen want dat zijn ze niet gewend - boehoehoe. Er komen zelfs Leave-stemmers in beeld die spijt zouden hebben van hun stem, omdat ze niet wisten dat ze écht de EU zouden verlaten als Brexit won. Stupid people, tuurlijk, maar de gretigheid om ze in beeld te brengen is net zo pijnlijk voor degenen die stomme mensen tot de mediaan van het vertrekkerskamp proberen te bestempelen: de media zoeken naar strohalmen om aan te tonen dat het eigenlijk 'gewoon' Remain had moeten zijn donderdag. Brexiteers zouden bovendien geen langetermijnvisie hebben en niet kunnen overzien wat de gevolgen zijn, is een veel gehoorde beschuldiging. Maar dat verwijt komt uit het kamp dat juichte en blijft juichen om Merkels 'Wir schaffen das'. Of die kortzichtige Duitse langetermijnvisie de levensdagen van (culturele) welvaart, verzorgingsstaat en Unie zal verlengen, is ook nog maar zeer de vraag. Zelfs Brits extreemlinks is woedend om Brexit, ook al moeten zij de neoliberale en neoconservatieve lobbycratie en Big Business van Brussel van zichzelf normaal gesproken eigenlijk intens haten. (#StopTTIP!) Maar tegelijk willen ze wel zonder limiet migranten blijven binnenhalen en daar hebben ze de EU voor nodig, want natiestaten hebben grenzen en grenzen zijn fascisme. Bovendien vinden ze Nigel Farage ook een "fascist" en daarmee dus eigenlijk iedereen die voor Brexit stemde. De eerste gewelddadigheden hebben al plaatsgevonden, wat voeding geeft aan de gedachte dat áls de pleuris uitbreekt, het niet door de kelderende én weer uit het dal geklommen pound sterling komt, maar dat het door deze extreemlinkse voorposten wordt aangejaagd, die daarbij een stille goedkeuring hebben van de rest van Remain. Hun strijd is immers voor De Goede Zaak, ook als daar geweld bij zou komen kijken. BoJo heeft het verkeerde mojo Nou is Boris Johnson - de gedoodverfde nieuwe MP van Engeland, al moeten we dat nog maar bezien - bepaald niet de man om de populistische parallellen van Brexit te temperen. Daar is de clowneske conservatief veel te opportunistisch voor, met zijn campagneleugens over de NHS en zijn overbodige Hitlervergelijkingen. Maar om nou meteen Donald Trump-vergelijkingen te gaan maken tussen de voormalige (en geliefde) burgemeester van Londen en de roeptoeterende Republikeinse presidentskandiaat alsof die twee samen het einde der tijden inluiden, is óók onderbuikpopulisme van het zuiverste water. Slechte verliezers verliezen slecht en hun zuur klotst aan alle kanten uit kranten, televisie en internet. Lachwekkend, maar ook droef.

Vrouw barst in huilen uit om Brexit. (Nieuwuur) pic.twitter.com/aAJ90N9BDP

— Pritt (@Pritt) June 24, 2016

De doempredikers krijgen echter wel de overhand in alle media, natuurlijk ook in Nederland. Geert Mak noemt Brexit 'de 9/11 van de EU', diverse opiniestukken wijten de gebeurtenis aan een overdaad aan democratie en inspraak of zweren op het 'gevaar' van referenda en Nieuwsuur filmt uiteraard huilende hipsters in een koffietentje vol elitist pricks, maar natuurlijk zonder vissersdorp of werkplaats te bezoeken voor tegengeluid. "Winnaar" van de zuurcampagne is Marcel Haenen, redacteur bij NSB Handelsblad, die twitterde: "Het is feest in de cel van de moordenaar van Jo Cox." In haar eigen kiesdistrict dan wellicht ook, want daar stemden ze voor Leave. (Opvallende noot: dat wordt in Britse media zo goed als doodgezwegen, zoek maar.) Het is allemaal weer same old, same old alsook nothing ever changes. Kranten stromen vol politici, wetenschappers en overige buiksprekers van de maatschappelijke bovenlagen die meer, meer, meer EU het beste idee blijven vinden en alle andere opvattingen wegzetten als onderbuik, onderontwikkeling of gewoon als het aloude xenofobe nationalistische populisme waarmee zij euroscepsis of common worries altijd proberen te bagatelliseren. Waarmee wederom dik wordt onderstreept waarom 'de gewone man' zich zo afzet tegen politiek, media en establishment: ze krijgen te weinig kans om deel te nemen aan en mee te spreken over politieke processen waardoor iedereen wordt geraakt en waarvoor zij altijd de rekening gepresenteerd krijgen (zowel financieel als cultureel), ze worden niet voldoende serieus genomen door de boven hen gestelden en ze worden niet aan de hand genomen door de optrekkende mist van onzekere tijden. Integendeel. Ze zijn keer op keer, op keer, op keer de punchline van de samenleving, het mikpunt van verwijten en het eeuwige doelwit van de frustraties van het "weldenkende deel der Unie". Wanneer de Europese beleidstrein weer eens op een stootblok rijdt, dan wordt de strontkar van de falende idealen leeggekieperd over de "populisten", die in de ogen van de crisisveroorzakers de échte handrem op Europese eenwording zijn. En de oplossing voor hun crisis is altijd 'fuck de critici, meer EU is wat we nodig hebben'. Ziehier de verwarde vaandeldrager van die gedachte, over de crises die niet de kiezers, maar de (ongekozen) Europese leiders zélf veroorzaakt hebben:

We should use this momentum to make EU work again. More & more Europeans feel Europe isn't capable of handling multiple crises we are facing

— Guy Verhofstadt (@GuyVerhofstadt) June 24, 2016

Als je stelselmatig kritiek negeert en zorgen demoniseert, vervreemd je steeds meer mensen van je doelen. En de mensen die zich buitengesloten voelen, zullen elke kans op inspraak die ze nog krijgen aangrijpen om zich in tegenovergestelde richting te uiten. Je ziet het in heel Europa al jaren aan de uitkomsten van referenda (de EU verliest altijd, en negeert dat vervolgens), aan de peilingen voor populistische partijen (de gevestigde partijen verliezen steeds meer terrein), je zag het aan de uitslag van het referendum op 6 april (politiek, media en "experts" werden en worden steeds meer gewantrouwd) en je ziet het nu ook bij Brexit: de bovenlagen zagen het niet aankomen: de stille (en chagrijnige) meerderheid zei 'fuck you'. En daar is meteen weer de strontkar om over deze Brexiteers uit te rijden. Omdat de politieke en maatschappelijke elites in de EU geen enkel zelfinzicht tonen en de media zich liever tegen de macht aanschurken dan zich verdiepen in de beweegredenen, positie en het maatschappelijke uitzicht vanaf de lagere verdiepingen van de samenlevingen in de EU. Het aloude verhaal van de cultureel gekantelde wijken, de gekrompen middenklasse en de afbrokkelende verzorgingsstaten - die verder kantelen, verder krimpen en verder afbrokkelen. This is not the end... Brexit is niet het einde van de Europese Unie. Wat Brexit gaat brengen, goed of slecht, weet niemand. Maar Brexit is wel het duidelijkste signaal in een kakofonie aan alarmsignalen aan Brussel, dat de EU een verkeerde weg is ingeslagen, op een route die velen niet willen volgen en met een boodschap waardoor velen zich buitengesloten, achtergelaten en ongehoord achten. De eerste reacties op Brexit voorspellen niets goeds: weer horen we Asscher en Pechtold zeggen dat er 'nu echt hervormd moet worden' (lege woorden die altijd echoën na een vote of no confidence in de EU), maar tegelijk zeggen Jesse Klaver en Guy Verhofstadt dat er 'meer EU' moet komen. Hoger in de Brusselse ivoren toren wordt geschamperd en is de rancune voelbaar: 'Eruit stemmen is ook zo snel mogelijk oprotten', is het devies van Juncker - terwijl Brexitleiders als Farage en Daniel Hannan juist keer op keer herhalen dat Engeland moet blijven samenwerken en overleggen met hun 'friends and neighbours'. Laatsgenoemde is de redelijkheid zelve:

Our partners in the EU should know that we will remain engaged. Taking back control of our laws doesn't mean walking away from our allies.

— Daniel Hannan (@DanHannanMEP) June 24, 2016

Maar de hoeders van de status quo van een invalide EU die haar zelf gecreëerde crises niet de baas kan, wijzen de vinger, halen hun neus op en marcheren verder into that dark night. Op deze manier is het wachten op de volgende dominosteen - en reken maar dat partijen als Front National en PVV extra stemmen gaan winnen met hun beloftes van Frexit- en Nexit-referenda. Wel fijn voor de europrogressieve elites, want dan die kunnen hun eigen tekortkomingen, onbeholpenheid en desastreuze beleidskeuzes verstoppen achter de portretten van het populisme die op de krantenpagina's en nieuwsprogramma's van hen goed gezinde media worden geschilderd: 'Wilders en Le Pen voeden het populisme tegen het Europese ideaal van vrede en welvaart - het is allemaal hún schuld dat het volk het niet snapt'. De onvrede over de koers van de EU onder groeiende delen van de Europese bevolking is niet het einde van de Europese Unie. Niet Geert, GeenPeil of Brexit, maar de Europese Unie zelf wordt de ondergang van de Europese Unie. Steeds maar weer dezelfde voorspelbare, vinger priemende en zelfkritiekloze reacties op de toenemende onvrede van gestaag groeiende aantallen Europeanen, geuit door (ongekozen) politieke leiders en hun slippendragers in de media en het establishment, die samen vicieuze cirkeltjes draaien in een kamer zonder deuren, dát zou wel eens het einde van de Europese Unie kunnen betekenen. En gezien de manier waarop de moloch en haar vuistjesmaaiende minions zich gedragen, is dat misschien helemaal niet zo'n somber vooruitzicht voor het prachtige continent Europa. Je kan misschien maar beter opgescheept zitten met het koppige patriottisme van vissersdorpvolkeren, de minder geïnformeerde keuzes van de Vicky Pollards van de Britse working class en de teleurstelling in de EU van oudere generaties, dan dat we moeten leven onder de tirannie van een klein clubje ongekozen mensen die zogenaamd beter weten wat goed is voor iedereen, maar zelf pas aan de Europese macht kwamen nadat ze in hun eigen land niet meer gekozen werden (hoi Van Rompuy, hallo Gekke Guy, dag meneer Juncker). Tot besluit een vertaald stukje C.S. Lewis, want die Britse dichtschrijver schreef het '68 jaar geleden allemaal al veel beter op. Hadden ze toen maar geluisterd: "Van alle tirannieën, is de tirannie die oprecht wordt uitgeoefend voor het welzijn van haar slachtoffers misschien wel de meest repressieve. Het is beter om te leven onder roofbaronnen dan onder sommige almachtige morele bemoeials. De wreedheid van de roofbaron legt zich soms nog wel eens te rusten, zijn hebzucht kan op een bepaald moment verzadigd zijn. Maar zij die ons kwellen voor ons eigen welzijn, zullen ons kwellen zonder einde, want zij doen het met de goedkeuring van hun eigen geweten. Zij zullen meer kans maken om naar de Hemel te gaan, terwijl ze tegelijkertijd waarschijnlijk vaker een Hel maken van het leven op aarde. Deze specifieke goedheid is doorregen van ondraaglijke belediging. Om tegen je zin in "genezen" te worden van toestanden die we niet per se als een ziekte beschouwen, is om op hetzelfde niveau te worden geschaald als degenen die de leeftijd van de rede nog niet bereikt hebben, of nooit zullen bereiken: je wordt gelijkgesteld aan kinderen, imbecielen, en huisdieren." (©) De leiders en volgers van deze Europese Unie zullen nooit leren van de kritiek op hun functioneren, noch van de crises en de onherstelbare fouten die door fundamentele tekortkomingen in de Unie zijn ontstaan, want de leiders en volgers van deze Europese Unie staan aan de goede kant van hun eigen naoorlogse geschiedschrijving. Totdat iemand anders die pen van ze afpakt - al dan niet met het zwaard.