Geenstijl

In het Amsterdamse trappenhuis van @umarebru is een boodschap achter gelaten. https://t.co/4AQ16xuBQq #freeEbru pic.twitter.com/qG0qrq4ISR

— Thomas Schlijper (@schlijper) April 25, 2016

Afgelopen zaterdag schreef Bas Heijne, het morele geweten van NRC Handelsblad, weer een obligaat stukje over hoe het allemaal volstrekt onnodig is om Erdogan te beledigen. Er is geen enkele Nederlandse vrijheid in het geding, Erdogan is een soort Wilders die enkel verontwaardiging wil uitlokken en als je d’r aan toegeeft, stort de samenleving sneller in dan wanneer je de Booswicht uit de Bosporus rustig ff een satiricus laat vervolgen. Nou, dat vonden we zaterdag al een raar verhaal, maar na de arrestatie van La Umar is het helemaal een koddig stukje dodebomencontent geworden. Zeker nu we weten dat Ebru waarschijnlijk zal worden aangeklaagd voor 'belediging van het staatshoofd', zo is zojuist bekend geworden. Daarom en omdat het maandag is en we toch niks beters te doen hadden, een kleine kloosried van BJ Heijne’s broddelwerkje, dat de ietwat tegenstrijdige titel 'Vrijheid' meekreeg.
VRIJHEID BJH: Goed nieuws voor iedereen: in Nederland, ons Nederland, het Nederland van jou en mij, heerst zowat de totale persvrijheid – althans volgens de onderzoeksgroep Reporters Sans Frontières. Die heeft een rangorde gepubliceerd: Nederland staat op de tweede plaats. GS: *Snif* Wat zijn we toch een ongelofelijk goed land. BJH: Eritrea sluit de rijen op plaats 180. Overal ter wereld, stelt de organisatie, staat de persvrijheid onder druk. In veel landen heerst „een angstklimaat, gecombineerd met een toenemende controle van overheden en de private sector op nieuwsredacties.” GS: Ja, vrijheid zal altijd een schaars goed zijn. Vooral die knisperende, bevredigende en bijna onvoorwaardelijke vrijheid die wij hier genieten. Al moeten we immer waakzaam zijn, zowel voor centralistische overheden als voor de private governance door de Facebooks van deze wereld - en nog waakzamer wanneer publiek & privaat hun krachten bundelen in verdragen zoals TTIP. BJH: Turkije staat op 151. Die 149 plaatsen verschil in vrijheid kwam de afgelopen week opnieuw schrijnend aan het licht, toen het Turks consulaat in Rotterdam een e-mail naar Turkse organisaties deed uitgaan, waarin als gevolg van de affaire Böhmermann gevraagd werd beledigingen aan het adres van „Erdogan, Turkije en het Turkse volk” te melden – beledigingen via „Facebook, Twitter of email”. GS: Jup, Turkije is wel echt met stip de kutste aspirant lidstaat van de EU. En dat die oproep heeft gewerkt, weten we door de Turkse aanhouding van Ebru Umar omwille van een paar tweets. BJH: Die mail lekte uit en toen de verontwaardiging losbarstte – in de politiek, maar ook in enkele Turks-Nederlandse organisaties – krabbelde het consulaat schielijk terug. Die mail berustte op een misverstand, echt, een medewerker had zich ongelukkig uitgedrukt, er was niets kwaads mee bedoeld, blablabla. GS: Dat gelooft helemaal niemand. BJH: Leuk geprobeerd, niemand die het gelooft. GS: Zeiden we toch. BJH: In de reacties op dit incident, net als eerder in de affaire Böhmermann, ging het vooral over vrijheid van meningsuiting als principe; in een democratie moet je tegen een stootje kunnen. Als je vindt dat er grenzen zijn overtreden, wordt er steeds gezegd, stap je maar naar de rechter. GS: Prima principe. En prima rechtsmiddelen ter beschikking om dat principe te handhaven, danwel te toetsen. BJH: Dat is overigens precies wat Erdogan in Duitsland heeft gedaan, aangezien er nog een beschimmelde wet ligt die het beledigen van een bevriend staatshoofd verbiedt. GS: Nou ja, Erdogan is niet naar de rechter gestapt, hij heeft de Duitse staat verzocht aangifte van belediging te doen, waarmee het Duitse OM dan aan de hand van die beschimmelde wet moet gaan kijken of die aangifte in behandeling genomen wordt. Maar Merkel heeft daartoe vorige week toestemming gegeven, dus het zou inderdaad wel eens bij een rechter kunnen eindigen. BJH: Als antwoord op de aangifte tegen Böhmermann haastten cabaretiers en satirici zich om Erdogan nog meer te beledigen, dat zou hem leren. Hier moest een principe verdedigd worden, het recht op belediging. Geitenneuker, jongenshoertje, wen er maar aan. GS: ‘Haastten’ is een groot woord hier. We zagen Annabel Nanninga bij PowNed met een geitenneukersgedicht en na Merkels toestemming tot vervolging kwam Hans Teeuwen uit de kast als door Erdogan gedupeerde prostitutieconsument. Dat was het wel zo’n beetje - helaas, want er dient inderdaad een principe verdedigd te worden. BJH: Ik heb geen medelijden met Erdogan. Onder hem is Turkije een gevaarlijke weg ingeslagen, en ook de verbeten pogingen om Turkse Nederlanders in het Turkse gareel te houden zijn onverkwikkelijk. GS: Erdogan is weliswaar een nare man, MAARRR…. BJH: Maar ik heb niet de behoefte om de Turkse president à la cabaretier Hans Teeuwen voor jongenshoer uit te maken. GS: Zucht. #ButBrigade Cliché Alert. Enorm afhaakmoment, Heijne. Maar ja, dit is een kloosried dus we moeten door.

BJH: Niet omdat het niet gezegd mag worden, niet omdat het een lege belediging is, niet omdat ik vind dat je de vrijheid van meningsuiting niet met provocaties moet verdedigen, GS: MAARRR… BJH: ..maar omdat ik simpelweg denk dat Erdogan zulke uitgelaten reflexen stiekem in dank aanvaardt. Het is koren op zijn molen. GS: Erdogan geniet ervan. Van de reflexen hè, niet van die seksuele driften waarvan hij beschuldigd wordt. Daarvan bestaat geen bewijst. Oh wacht, van die dankbaarheid ook niet. Bouwt Heijne hier zijn eerste stromannetje? Het lijkt er sterk op. BJH: Erdogans dictatoriale lichtgeraaktheid is immers niets anders dan een machtsmiddel. GS: Dat weet je niet. De man heeft een paleis met 1000 kamers laten bouwen voor zichzelf. Hij zou ook aan een enorm ego, ziekelijk narcisme en/of groteske ijdelheid kunnen lijden. Alweer een stromannetje. BJH: Het nieuwe nationalisme dat overal de kop opsteekt, moet het hebben van een aanhoudende staat van gekrenktheid: GS: Opletten nu: Heijne omschrijft Erdogans dictatoriale neigingen als ‘nieuw nationalisme’ en dat is pertinent onjuist. Ten eerste kent ‘nationalisme’ vele verschijningsvormen (daar hoef je de wiki maar voor open te slaan om het te weten) en die zijn lang niet allemaal per definitie een bedreiging voor democratie. Meestal niet, zelfs: nationalisme is slechts het streven dat het politieke bestuur van een staat een goede weerslag is van de sociaal-culturele structuur. Die kennis leidt ten tweede tot het besef dat Erdogan dus geen ‘nieuwe nationalist’ is, maar veel meer een potentaat die de sultan van een (islamitisch) Turkije wil zijn - niet de hoeder van een politiek systeem dat zo goed mogelijk aansluiting vindt bij de maatschappij. Bewijs bij die stelling: twee quotes van Erdogan zelf. 1. “Democratie is als een trein: het brengt je naar je bestemming en als je daar aangekomen bent, stap je uit.” En 2. “Je kan niet tegelijkertijd seculier én moslim zijn. Dat stoot elkaar af als een magneet, het kan niet tegelijkertijd samen bestaan.” Tot zover de democratische, seculiere rechtsstaat van aspirant EU-lid Turkije (en het einde van het ‘nieuwe nationalisme’ dat Heijne hem aan probeert te wrijven). (Klik voor transscript) BJH: ‘Zie je wel, ze zijn tegen ons, ze moeten altijd alleen ons hebben. Vrijheid van meningsuiting en de rechtstaat, het zal allemaal wel, maar daaronder sluimert een diepe haat - tegen ons; moeten we dat zomaar pikken?’ Dát is het sentiment dat Erdogan consequent tracht te mobiliseren – en ja hoor, inmiddels heeft een Turks-Nederlandse advocaat opgeroepen aangifte tegen Teeuwen te doen. Zucht. GS: ‘Diepe haat’? Pardon? Bassie legt Erdogan hier overtuigingen in de mond die vooral in zijn column goed uitkomen maar niet wortelen in de werkelijkheid. De enige ‘diepe haat’ die we zagen ‘sluimeren’ dit weekend, was afkomstig van de beangstigend grote hoeveelheid Turken (of anderszins moslims) die Ebru’s aanhouding toejuichten, haar uiterlijk beschimpten en fluimden op haar vrijheid van meningsuiting. En niet alleen ‘sluimeren’, want desgevraagd werd die haat ook gewoon keihard uitgesproken in de microfoon van BNR, waarin de Amsterdamse buurman (!) van Ebru haar vanmorgen sans scrupules een “vieze kankerhoer” noemde.

Dit richtten de inbrekers in het huis van @umarebru aan:#freeEbru pic.twitter.com/sYIXm0iTpl

— Thomas Schlijper (@schlijper) April 25, 2016

BJH: Iedereen steeds een beetje bozer, iedereen steeds een beetje verder uit elkaar, Turkse Nederlanders steeds een beetje Turkser, Nederlandse Nederlanders steeds feller Nederlands – en dát is precies de opzet. GS: Wat betekent het als Nederlanders “Nederlandser” zijn? Dat ze voor hun liberale waarden opkomen? En zo ja, wat is daar dan mis mee, in een vrij land waar die waarden niet alleen ooit zwaar bevochten zijn, maar ook permanent onderhoud vergen om ze te kunnen behouden - zéker als je ziet hoe sommige Turkse Nederlanders tekeer gaan tegen een columniste die haar vrijheid van meningsuiting actief toepast? Die reactie en de houding waarmee Turkse Nederlanders zich Turkser gedragen, lijkt ons sowieso een groter probleem in Nederland dan Nederlanders die zich in Nederland “Nederlands” gedragen. Hoe de fuck moeten Nederlanders zich anders in Nederland gedragen? Door zich weg te cijferen? Zwijgend af te schaffen? Oh wee, waak ervoor dat we ons niet te “Nederlands” gedragen, als een overzeese dictator de Europese morele verdedigingslinies test! Straks denkt-ie nog dat we écht pal staan voor onze waarden… BJH: Trap er niet in. Verdedig de rechtsstaat ongenaakbaar, niet met verontwaardiging. GS: Het zijn voornamelijk autochtone Nederlanders (met uitzondering van een enkele idioot op joop.nl en een jamarende dodebomencolumnist hier en daar) die de rechtsstaat en de vrijheid van meningsuiting verdedigen deze weken - met een overtuiging die door Heijne kennelijk als ‘verontwaardiging’ wordt uitgelegd. Wat Heijne’s alternatieve verdedigingsstrategie is, wordt niet duidelijk. Maar wat Teeuwen deed, dat is in ieder geval niet de goede manier. BJH: Gevoelens van permanente gekrenktheid worden overal aangemoedigd, het is het politieke instrument van de autocraat bij uitstek, het groeihormoon van de identiteitspolitiek – in het Amerika van Trump, in het Rusland van Poetin, het Turkije van Erdogan in het Vlaanderen van het Vlaams Belang, en in het Nederland van de PVV. GS: Ach kijk, daar is de vergelijking die je wist dat zou komen. Met een zucht van intellectuele armoede klimt Heijne op een kapotgereden stokpaardje: Erdogan = Poetin = Trump = De Winter = Wilders. In de wereld van de NRC-columnist kennelijk allemaal precies dezelfde potentaten die precies dezelfde doelen nastreven op precies dezelfde manier. (En dat drie van de vijf genoemden geen enkele regeringsmacht bezitten, is kennelijk ook niet relevant.) BJH: (vorige maand nog probeerde Geert Wilders eigenhandig hoogleraar Paul Frissen vanwege zijn ongezouten mening over hem te laten ontslaan). GS: Dat was geen beste beurt van Wilders, nee. In zijn verdediging, Frissen zei het volgende tegen L1: ”Geert Wilders appelleert aan het fascistische discours en daar moeten we tegen in opstand komen.” Frissen zei dus dat Wilders bestreden moet worden. Of, in voor het establishment wat meer ongemakkelijke bewoordingen: men moet kennelijk in verzet komen danwel een revolte ontketenen tegen de partijleider van de PVV. Is dat op zichzelf dan géén oproep tot het uit het democratisch bestel werken van Wilders - een beroepsverbod? Dat is nogal een uitspraak voor een hoogleraar bestuurskunde, nietwaar? Als Wilders niet mag zeggen dat een dienaar van het publieke belang uit zijn functie gezet moet worden, waarom mag die dienaar dat dan zelf wel? Ze hadden beter allebei hun mond kunnen houden. Had hier ook meteen een zinloze zijweg in de closeread gescheeld. Enfin. BJH: Wat hebben we aan de rechtsstaat, als de rechtsstaat ons niet beschermt tegen de haat? GS: Welke rechtsstaat? De onze? Doet die dat niet dan? Op basis van meer dan 5000 aangiften is er onlangs, naar wij dachten, een rechtszaak begonnen tegen de hierboven nog aangehaalde Geert Wilders. Op veel van die aangiften staat het postmillenniale halsmisdrijf ‘belediging’ vermeld, en het gros van die aangiften is het gevolg van een nogal hysterische golf van verontwaardiging die het land overspoelde na de ‘minder minder minder’-uitspraken van de PVV-leider. We lazen net ergens de best wel goeie quote “Verdedig de rechtsstaat ongenaakbaar, niet met verontwaardiging”, maar we weten ff niet meer van wie die precies was… BJH: In Nederland loopt, laat de monitor van RSF mooi zien, de vrijheid van meningsuiting vooralsnog geen gevaar. Hoera. De actie van het Turkse consulaat explodeerde in het eigen gezicht. Maar hoewel je hier nog steeds zowat alles mag zeggen, vinden wel steeds minder mensen het fijn dat je alles zomaar mag zeggen – tegen hen. Die groeiende verontwaardiging bedreigt volgens mij niet de vrijheid van meningsuiting, maar het weefsel van de samenleving. Dat is een groter gevaar. GS: En daar komt dan uiteindelijk de islamitische aap uit de mouw. Hans Teeuwen had beter kunnen zwijgen over die pijpbeurt die hij nog tegoed had van Erdogan, want er is ‘vooralsnog’ niks aan de hand met de vrijheid van meningsuiting in Nederland. Dús, suggereert Heijne, kunnen we beter stoppen met koren op de molen van Erdogan te gooien en niet meer reageren als hij probeert om Duitse satirici te vervolgen voor ‘belediging’. Lekker laten doen, want dat regelt de rechtsstaat allemaal wel. De letter van de wet heeft de geest ervan niet nodig, is wat Heijne zegt, om goed te functioneren. OK. Filosofie van de kouwe grond alert. Weet je wat wij denken, Heijne? Dat de tijd voorbij is dat je ermee weg komt om de geest van onze rechtsstatelijke waarden vol individuele vrijheid te verdedigen met enkel de geijkte bezwerende woorden over hoe hard er ooit voor gevochten is om ze tot stand te brengen. Dat riedeltje klonk pak ‘m beet een jaar of zeventig lekker, maar de muziek is er behoorlijk uit aan het raken. In het huidige piepende en krakende tijdsgewricht is er in hoog tempo een hernieuwde noodzaak aan het ontstaan om weer pál te staan voor die waarden. Ze moeten met hernieuwd élan verdedigd en verspreid worden. Niet per se buiten het Europese continent (zoals decennialang voornamelijk vruchteloos is geprobeerd), maar bínnen de Europese grenzen, waar die waarden veel te veel voor lief genomen worden. Zo lief, dat het publieke discours zich vanuit het establishment niet zelden keert tegen degene die de democratische kernwaarden verdedigen in plaats van degenen die ze aanvallen of, zoals in het geval van Erdogan, tarten. Kijk nog maar eens hoe Dolf Jansen reageerde op de satirische sketch van Hans Teeuwen. Er wordt binnen de speling van onze wetten, regels & moraal steeds vaker een loopje met de vrijheid minnende (oude én meer recent gearriveerde) Europese bevolking genomen, niet alleen door Erdogan die de morele weerstand van Europa test (en daarmee in eigen land juist als een sterke leider overkomt), maar ook door regressieve krachten binnen onze samenlevingen. En waar we ‘regressieve krachten’ zeggen, bedoelen we niet alleen de heetgebakerde Nederturken die Erdo verdedigen en Ebru aanvallen, en ook niet alleen de trage maar trefzekere islamitische expansiedrift, maar evengoed de cabaretiers zoals Dolf Jansen. En de columnisten zoals Bas Heijne, die vanaf hun veranda aan het einde van de geschiedenis de natie overzien en hopen dat iedereen z’n bek houdt tot opa uit de tijd is, opdat hij niet meer hoeft mee te maken dat de geschiedenis besluit om tóch nog aan een nieuw hoofdstuk te beginnen - eentje vol gebeurtenissen van bloedvergieten en geweld, die in hoofdstukken daarna weer zullen worden gememoreerd aan de hand van de waarden van zij die zullen overwinnen. Wie dat zijn, dat zal de geschiedenis eerst nog moeten uitwijzen. Maar het kan nooit verstandig zijn om te wachten tot je door de geschiedenis wordt ingehaald. En over 'de totale persvrijheid' van Heijne gesproken: PowNed gaat kennelijk al *niet* meer met de eigen roze plopkap Bos & Lommer in, maar verruilt 'm voor een onopvallende zwarte microfoonhoes. Sja...