Geenstijl

Nadat de laatste klanken van het Neujahrskonzert der Wiener Philharmoniker bestorven waren, schakelden we naar Netflix voor de tiendelige documentaire Making a murderer. Tien uur later bleven we verbijsterd achter. Het verhaal in het kort. Lijdend voorwerp is Steven Avery. De familie Avery bezit in Manitowoc, Wisconsin een autosloperij en is niet al te populair. Veel leden van de dynastie zijn – hoe zeg je dat netjes – wat simpel. Zoon Avery is geen lieverdje: als tiener pleegt hij enkele inbraken en steekt zijn kat in brand (!). In 1985 krijgt hij ruzie met zijn nicht. Hij rijdt haar van de weg en bedreigt haar met een vuurwapen. Probleem: zijn nicht is getrouwd met een deputy-sheriff. Wanneer later dat jaar een vrouw wordt aangerand wijst het politiekorps naar Avery en vervalst zelfs bewijs om hem als schuldige aan te wijzen. Vervolgens zit hij 18 jaar onschuldig vast. Hij komt dankzij DNA-bewijs uiteindelijk vrij maar wordt twee jaar later opnieuw verdacht. Van moord dit keer. Hoofdrolspelers in het geheel zijn lokale politieagenten en het openbaar ministerie: ambtenaren die zich bezighielden met de eerste zaak bemoeien zich ook met de tweede en wéér wordt er geknoeid met bewijzen. Kafka. Ik zal niet verder spoilen, wel moest ik denken aan de nieuwe wet Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten die minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) dit jaar aan de Tweede Kamer zal voorleggen.

In deze wet krijgen de inlichtingendiensten verregaande mogelijkheden om internetverkeer af te tappen. Mensen die nergens van verdacht worden kunnen worden getapt, computers kunnen worden gehackt en gekraakt om weer bij anderen in te breken. Ook wordt het mogelijk gemaakt dat de AIVD gebruik maakt van informatie van de Belastingdienst, de IND en het ministerie van Sociale Zaken. Dat is een boel data. De overheid is zo integer als de zwakste schakel. Er is maar één kwaadaardige ambtenaar nodig die zijn zinnen er op zet om een burger kapot te maken en de kans is groot dat de rest van de instituties volgen. Of het nou een deputy-sheriff in een gat in Wisconsin is of een AIVD’er in Zoetermeer die het startschot geeft: zelfs u de reaguurder kan de lul zijn. Ietwat trillerig van dit besef belde ik zaterdag Brenno de Winter. De Winter trok al in september aan de bel over de nieuwe wet. Tevens is hij ervaringsdeskundige als het gaat over lastiggevallen worden door de overheid. “Een ambtenaar die van kwade wil is, is altijd mogelijk. Maar het gaat verder. Wat als een AIVD’er een fout maakt? Als die inlichtingenmachine gaat draaien is deze bijna niet meer stop te zetten.” We kwamen ook te spreken over CDA-leider Sybrand Buma die geneigd is de AIVD meer mogelijkheden te geven ‘voor onze veiligheid’. “Het gaat om nut en noodzaak”, zei Brenno. Bij de meeste aanslagen – of het nou om de Twin Towers, de moord op Theo van Gogh of de recentste aanslagen in Parijs gaat – waren de daders in meer of mindere mate in beeld bij veiligheidsdiensten. “Toch konden ze niet voorkomen worden. “ Al die data die verwerkt moet worden met beperkte middelen; dat is vragen om problemen. Het is te hopen dat de Tweede Kamer zich zorgvuldig buigt over deze nieuwe inlichtingenwet. Helemaal omdat deze van doen heeft met iets waar kabinet en politiek weinig kaas van hebben gegeten: ICT. Steven Avery werd slachtoffer van kwaadaardige krachten binnen de Amerikaanse overheid en leeft sindsdien in een Kafkaëske nachtmerrie. Ronald Plasterk is een wet aan het optuigen die dezelfde gevolgen kan hebben voor u. Gelukkig nieuwjaar!