Geenstijl

Paarse broek in opleiding Rutger Bregman beantwoordde afgelopen week 15 vragen over de vluchtelingencrisis voor mensen die de draad kwijt zijn in het debat. Een nobel streven, maar na enkele alinea’s vol drogredenen en holle retoriek blijkt dat vooral Bregman zelf de draad kwijt is. We bekijken zijn vragen en antwoorden één voor één om te zien waar het misgaat. Samen helpen we Rutger de draad weer terug te vinden. Bregman: 1. Oké, vertel, hoe groot is het probleem? Er is niemand die de omvang van het drama beter kan uitleggen dan de Zweedse professor Hans Rosling. Hij laat zien dat landen als Turkije, Libanon en Jordanië pas echt van een ‘crisis’ kunnen spreken. Relatief gezien komen er maar weinig vluchtelingen naar Europa. Het verhaal van Rosling in een notendop: • Twaalf van de twintig miljoen Syriërs hebben hun huis verlaten. • Acht van die twaalf miljoen Syriërs zijn in andere delen van het land gaan wonen. • Vier van die twaalf miljoen Syriërs zijn neergestreken in Turkije, Libanon en Jordanië. • Ongeveer 250.000 Syriërs zijn in Europa beland. Het filmpje van Rosling is een paar maanden oud: intussen zijn er (volgens de laatste telling in juli) nog eens 100.000 Syriërs in Europa gearriveerd. K. Regenjas: Omdat de honderdduizenden Syriërs die onze kant op komen slechts een klein percentage zijn van een veel grotere Syrische bevolking, wil je suggereren dat we in Europa geen groot probleem hebben? Als iemand jou op je gezicht stompt, en zegt dat die stomp slechts een klein percentage is van alle mogelijke stompen die hij jou had kunnen geven, is er dan niks aan de hand? Bregman: 2. Zo’n 350.000 Syrische vluchtelingen dus. Is dat veel of weinig? De Hongaarse premier Viktor Orbán waarschuwde onlangs dat Europeanen een minderheid op hun eigen continent worden. Maar in dit tempo kan dat nog eeuwen duren. Ten opzichte van de totale Europese bevolking - ongeveer 630 miljoen inwoners - vormen de Syrische vluchtelingen namelijk een kleine groep: zo’n 0,05 procent. Er wonen ongeveer evenveel mensen in de stad Utrecht. In de top 10 van landen die de meeste vluchtelingen ontvangen, staat dan ook geen enkel Europees land. Maar dat neemt weer niet weg dat het aantal vluchtelingen in Europa stijgt. Er zijn sinds de jaren negentig niet zoveel vluchtelingen geweest. K. Regenjas: Dit is een klassieke drogreden: het stroman-argument. Wie de sterke argumenten van de tegenpartij in een debat niet aankan, praat enkel over de zwakke argumenten die makkelijk te weerleggen zijn. De stelling dat Europeanen op korte termijn een minderheid worden is inderdaad sterk overdreven. Het zijn stellingen van dit kaliber die Rutger kan weerleggen. Knap hoor.

Bregman: 3. Als ze naar Europa komen, waar gaan de meeste vluchtelingen dan naartoe? In Europa ontvingen Duitsland, Zweden, Italië, Frankrijk en Hongarije in 2014 de meeste vluchtelingen. Duitsland is verreweg de populairste bestemming. Vorig jaar gingen er zo’n 200.000 mensen naartoe en voor 2015 verwacht Duitsland 800.000 nieuwkomers (dit cijfer is niet te checken, sommige experts denken dat het overdreven is). Maar wie de aantallen in perspectief plaatst, ziet dat de meeste Syrische vluchtelingen nog altijd in Syrië, Libanon, Turkije en Jordanië zijn. Om de zoveel tijd pleit een politicus voor meer ‘opvang in de regio,' maar dit gebeurt al lang en op immense schaal. In Libanon bestaat inmiddels een kwart van de inwoners uit Syrische vluchtelingen. K. Regenjas: Wederom wordt de drogreden van de relatieve aantallen ingezet. Omdat de problemen elders groter zijn, mogen we in Europa niet klagen over de rampen die de multiculturele samenleving ons heeft gebracht. Bregman: 4. En hoeveel vluchtelingen komen hierheen? Nederland kreeg vorig jaar 24.500 asielaanvragen. Daarmee staan we op de achtste plek van Europa. Relatief gezien (per 100.000 inwoners) staan we nog lager in het ranglijstje: op de dertiende plek. Trouwens, in de jaren negentig kwamen er méér vluchtelingen naar Nederland dan nu. Toen vroegen gemiddeld 35.000 mensen per jaar asiel aan, in de jaren nul waren dat er nog 16.000 en sinds 2011 is dit aantal gestegen naar 20.000. K. Regenjas: Dit zijn gedateerde cijfers uit 2014. De reden dat het debat zo enorm speelt is omdat juist de laatste maanden het aantal asielzoekers explosief is gestegen. Volgens het COA gaat het om 1800 aanmeldingen per week. Daarmee kom je op een kleine 100.000 per jaar. Of we dat gaan halen is natuurlijk onzeker, maar het getal uit 2014 is in deze context zeer misleidend, want waarschijnlijk te laag. Bregman: 5. Zijn er eigenlijk geen rijke landen in het Midden-Oosten die de Syrische vluchtelingen kunnen opvangen? Goed punt. Amnesty International schreef het eind 2014 nog: ‘De zes Golfstaten - Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië, Koeweit, Oman en Bahrein - hebben nul hervestigingsplaatsen geboden voor Syrische vluchtelingen.’ Je leest het goed: nul. Volgens de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties zijn er wel 500.000 Syriërs in Saoedi-Arabië. Zij kregen eerder een werkvisum en mochten na afloop van hun visum blijven. K. Regenjas: Golfstaten zijn kut. Mee eens. Zie je nou, het kan wel. Prijsvraag: wat zegt dit over de solidariteit binnen de Religie van de Vrede in de Arabisch sprekende landen? Bregman: 6. Even over die reis: hoe komen de vluchtelingen in Europa? Allemaal met de boot? De beelden van volgepropte, gammele bootjes zijn zo indringend dat je zou denken dat dit de enige manier is waarop mensen naar Europa komen. Niets is minder waar: als je naar de data kijkt, zie je dat de Middellandse Zee voor één derde van de asielzoekers de toegang tot Europa vormt. Minstens zo belangrijk is de route via de lange oostgrens. En bovendien komt één derde van de asielzoekers gewoon legaal binnen, via het vliegtuig, op bijvoorbeeld een werk- of studievisum. K. Regenjas: Eén derde komt legaal binnen, via het vliegtuig. Onthoud dit voor later. Bregman: 7. Toch begrijp ik niet waarom vluchtelingen honderden euro’s betalen om in een gammele boot te stappen. Waarom nemen ze niet allemaal het vliegtuig? Professor Rosling legt uit dat vluchtelingen niets liever willen dan het vliegtuig nemen. Ze hebben daar eigenlijk ook het recht op, maar de luchtvaartmaatschappijen zijn bang dat ze een boete krijgen als ze economische migranten aan boord nemen. En dus weigeren ze uit voorzorg iedereen die geen visum heeft. K. Regenjas: Arme stakkers. Niet alleen willen asielzoekers illegaal de grenzen van Europa overschrijden. Ze willen godverdomme ook een comfortabele stoel, beenruimte en een zakje pinda’s. En hé! Beweerde Bregman bij de vorige vraag niet dat één derde van de asielzoekers juist wél met het vliegtuig komt? Wat is het nou? Bregman: 8. Wacht even - dus die professor zegt dat ons grensbeleid indirect verantwoordelijk is voor duizenden slachtoffers? Ja. Sinds afgelopen mei houden wetenschappers van de Vrije Universiteit bij hoeveel mensen er omkomen aan de zuidgrens van Europa. Tussen 1990 en 2013 waren het er 3.188. Let wel: het gaat hier om geregistreerde doden. In werkelijkheid zijn er veel meer mensen omgekomen. Zo zijn er volgens de Internationale Organisatie voor Migratie in 2014 maar liefst 2.223 vluchtelingen verdronken in de Middellandse Zee. Begin deze week stond de teller voor 2015 al op 2.760. Het aantal slachtoffers neemt, kortom, snel toe. K. Regenjas: Dus omdat asielzoekers niet (of juist wel?) met het vliegtuig een illegale grensoverschrijding mogen plegen, hebben ze geen andere keus dan Russische roulette te spelen met hun leven op de Middellandse Zee? Onzin. De vertrekplaatsen van de gammele bootjes (zoals Turkije) zijn volkomen veilig. Turkije is een stabiel NAVO-land met een machtig leger. Geen IS-aanhanger die daar ook maar een centimeter grondgebied gaat veroveren. Een andere keuze is er dus wel: blijf veilig aan wal, keer na de oorlog terug naar je thuisland en draag bij aan de wederopbouw. Bregman: 9. Dat is verschrikkelijk. Toch vraag ik me af: zitten hier niet veel economische ‘gelukzoekers’ bij? Je hoeft geen professor te zijn om te bedenken dat de Syriërs die hun land ontvluchten vrijwel allemaal oorlogsvluchtelingen zijn. Zij krijgen dan ook bijna altijd asiel, net als de meeste vluchtelingen uit Eritrea, Irak en Afghanistan. Maar het is belangrijk om te weten dat nog niet zo lang geleden - begin dit jaar - asielzoekers uit de Westelijke Balkan de grootste groep vormden. Vooral uit Kosovo en Servië staken tienduizenden mensen de grens over. Dit zijn economische migranten op zoek naar werk. Zij misbruiken het asielsysteem eigenlijk: ze weten dat ze teruggestuurd worden, maar in de tussentijd kunnen ze soms wel illegaal werk doen en/of een uitkering ontvangen. K. Regenjas: Wie van het onveilige Syrië naar het veilige Turkije gaat is een oorlogsvluchteling. Wie van het veilige Turkije naar Griekenland gaat, kan daar onmogelijk een veiligheidsreden voor hebben. Sterker nog, je bent je leven waarschijnlijk zekerder als je aan wal blijft. Bootvluchtelingen vanuit Turkije zijn dus per definitie economische asielzoeker. Waarom Kosovo er in dit antwoord bij wordt getrokken… God mag het weten. Bregman: 10. Oké, ik begrijp best dat we iets aan het vluchtelingenprobleem moeten doen. Maar toch, ondertussen wordt er ook op onze ouderenzorg bezuinigd. Volgens de begroting van 2015 geeft Nederland 632 miljoen euro uit aan asielzoekers. Hier zit alles bij in: van de Immigratie- en Naturalisatiedienst tot de asielzoekerscentra. 632 miljoen euro is natuurlijk een groot bedrag, maar relatief gezien valt het mee. Het is 0,24 procent van de totale overheidsuitgaven. Ter vergelijking: aan de ouderenzorg gaf de overheid in 2013 ongeveer 7 procent van haar budget uit - bijna 30 keer zoveel dus. Op de opvang van vluchtelingen wordt bovendien flink bezuinigd. In 2013 was het budget nog 746 miljoen; in 2018 moet dat zijn gedaald naar 582 miljoen. K. Regenjas: Wederom hebben we te maken met de drogreden van het stroman-argument. Natuurlijk geven we meer geld uit aan miljoenen ouderen die dit land hebben opgebouwd, dan aan een paar duizend economische asielzoekers. Zet je tanden eens in sterkere argumenten van de tegenpartij, zoals de criminaliteit en de enorme kosten die niet-westerse allochtonen al decennia met zich meebrengen. Of wat dacht je van het het feit dat bootmigranten een disproportioneel deel van het budget voor liefdadigheid opslokken, waardoor achterblijvers in de kampen tekort gedaan worden? Bregman: 11. Nog even hoor, maar zijn die Syriërs niet al rijk zat? Waarom zouden ze anders allemaal een smartphone hebben? De journalist James O’Malley geeft in de Britse krant The Independent een helder antwoord op deze vraag: omdat mobiele telefoons relatief goedkoop zijn en - zeker als je een lange reis maakt - heel nuttig. En bedenk: de wereld bestaat al lang niet meer uit louter rijke landen, waar mensen hippe telefoons kunnen kopen, en arme landen waar mensen verhongeren. De meeste landen zitten ergens tussen die uitersten in. Syrië was voor de uitbraak van de oorlog geen rijk land, maar ook niet arm. K. Regenjas: Alweer neemt Rutger een overduidelijk slecht argument van de tegenpartij te grazen. Wat maakt het uit of iemand een smartphone heeft als hij daadwerkelijk voor een oorlog vlucht? Het hele punt is juist dat deze mensen over het algemeen NIET voor een oorlog vluchten. Voor de honderdduizendste keer: in Turkije is GEEN oorlog. En in Griekenland, Hongarije en Macedonië, waar veel asielzoekers hun neus voor ophalen als ze er doorheen trekken op weg naar de rijke landen, ook niet. Bregman: 12. Je bedoelt dat de vluchtelingen die hier komen relatief gezien juist wat rijker zijn? Precies. Naarmate andere landen rijker worden, moeten we dan ook op méér migranten rekenen, niet minder. Reizen is immers een kostbare aangelegenheid - een ticket op een van die gammele bootjes kost al gauw duizend euro. De écht arme sloebers komen überhaupt hun land niet uit of blijven onderweg steken in Turkije, Libanon of Jordanië. K. Regenjas: OK, dan weten we dat vast. Een voor de hand liggende conclusie laat Rutger hier helaas wel liggen: het dure geld dat aan de opvang van een betrekkelijk kleine groep relatief rijke asielzoekers wordt besteed, had beter besteed kunnen worden in de kampen waar juist de arme stakkers achterblijven. Bregman: 13. Wat een uitzichtloze situatie is dit. Kun je nu eindelijk over de oplossingen beginnen? Jazeker. We kunnen een hek om Nederland zetten, het Vluchtelingenverdrag opzeggen en al onze humanitaire pretenties vaarwel zeggen. Dan moeten we dus ook ophouden met ons druk maken over verdronken kinderen. Niet ons probleem. K. Regenjas: Weer een klassieke drogreden. Ditmaal gebruikt Rutger de valse tegenstelling: we kunnen de grenzen openzetten, of we kunnen terug naar het Derde Rijk. De redelijke middenoptie van gesloten grenzen met een ruimhartig budget voor opvang in de regio wordt niet aangeboden. Dit is hoe verliezers een debat voeren. Bregman: 14. Doe even normaal, natuurlijk is dit ook ons probleem. Zijn er geen oplossingen waar mijn geweten mee kan leven? Die zijn er ook ja. Het goede nieuws is dat Europa al het beste asielsysteem ter wereld heeft. Het slechte nieuws is dat dit systeem nagenoeg onbereikbaar is. We bouwen steeds hogere muren die er niet voor zorgen dat er minder mensen komen, maar dat migranten steeds gevaarlijkere routes nemen. En juist doordat er geen veilige wegen naar Europa zijn, kunnen mensensmokkelaars handenvol geld verdienen. Dat kan anders. We kunnen migranten de kans geven om al buiten Europa asiel aan te vragen - precies wat staatssecretaris Klaas Dijkhoff (Veiligheid en Justitie, VVD) nu voorstelt. Degenen die recht hebben op een vluchtelingenstatus kunnen vervolgens gewoon met het vliegtuig komen. Maar op de korte termijn zal dit de vluchtelingenstroom natuurlijk niet stoppen. Als we willen voorkomen dat er nog meer mensen sterven, zullen we dan ook veilige routes naar Europa moeten creëren. We zouden ook meer kunnen investeren in de opvang in de regio en in bijvoorbeeld Griekenland en Bulgarije. En we zouden vluchtelingen eerlijker kunnen verdelen over Europa, met een verdeelsleutel die we gezamenlijk afspreken. K. Regenjas: Het openzetten van legale routes zorgt inderdaad misschien voor minder verdrinkingen en laat links Nederland van zijn stoel glibberen van enthousiasme. Het was wel zo eerlijk geweest het veel redelijker alternatief van het Australische model hier even te noemen. Daar verdrinken ook geen mensen, omdat de Australische regering ze geen reden geeft überhaupt in hun bootjes te stappen. Bregman: 15. Kan ik zelf nog iets doen voor vluchtelingen in Nederland? Natuurlijk. Allereerst kun je politici oproepen om echt aan de slag te gaan met de bovenstaande oplossingen. Teken een petitie, demonstreer en stuur een verontwaardigde tweet de wereld in. Er zijn inmiddels ook tientallen initiatieven om iets concreters te doen. Op de site ikwilietsdoenvooreenvluchteling.nl staan ze allemaal op een rij. Bedenk: geld doneren is bijna altijd effectiever dan spullen geven. De kosten om de spullen te vervoeren wegen vaak niet op tegen het nut van nog een tweedehands winterjas. K. Regenjas: Of teken op teken.geenpeil.nl, claim de soevereiniteit van Nederland terug, en stel Nederland in staat een gesloten grenzenbeleid te combineren met een ruimhartige, liefst private en vrijwillige, bijdrage aan noodhulp in de regio. K. Regenjas