Geenstijl

Het moet ergens in oktober 2005 geweest zijn, dat Jan Dijkgraaf, destijds hoofdredacteur van METRO, belde dat-ie koffie met me wilde drinken. Prima. Redelijk onbevangen ging ik er heen. Om vervolgens tot mijn verbazing de vraag te horen of ik columnist wilde worden. Een jaar lang was de plek van Theo van Gogh vrijgehouden. Of ik er wilde schrijven. Dat zijn van die vragen waar je niet over na hoeft te denken. Een volmondiger "ja" kun je niet krijgen. Karel Gabler, de webmaster van de Gezonde Roker en de man die altijd voor mij en mijn columns had gezorgd, was ontroerd. Ik ook. De afspraak die ik maakte, was redelijk simpel: de krant is een product, Jan D was eindbaas van het product. Als hij het niet eens was met m'n columns, dan wilde ik dat hij het zei. "Dan zitten we op een lijn", was zijn commentaar. Om er vervolgens nooit op terug te komen.

Ik ben overtuigd van mijn columnist-zijn; ik kán niet anders, ik ben een geboren columnist. Dat neemt niet weg dat er spelregels zijn. De onzin van dat de columnist zelf verantwoordelijk is voor zijn mening gaat er bij mij niet in. Ja, mijn mening is de mijne. Ja, mijn feiten zijn de mijne. Maar de shit die met een column gepaard gaat, raakt niet alleen mij maar ook mijn hoofdredacties en collega's. Ik moet iets publiceren want dat is de afspraak. Maar ik hoef niet iets te produceren waar vervolgens mijn hoofdredacteur shit van krijgt. Waar hij (zij) vervolgens weken met juristen mee bezig is. Waar de hele godvergeten banale voor zichzelf applaudisserende goedvolkgrachtengordel bij een hoofdredacteur die echt wel wat anders te doen heeft dan mijn shit opruimen en verdedigen, mee bezig is. Zoals een hoofdredacteur van mij verwacht dat ik iets produceer, verwacht ik van hem/ haar feedback. Pritt mailt wel 'ns van: "Weet je dat XYZ..." en behoedt mij voor een fout. Robert Brandwijk belt wel 'ns van: "Ik heb werkelijk geen tijd voor advocaten..." En Franska Stuy mailt wel 'ns van: "Wat heb je nu weer geschreven..." Alleen als je een column op je eigen site, voor je eigen rekening schrijft, is een column "maar een mening". Zolang je betaald wordt voor een column, is het een co-productie: gedeelde lusten maar zeker ook gedeelde lasten. Daar kun je als columnist heel principieel in zijn maar principes zijn zelden goed voor de hypotheek. Als je, zoals ik een columnist in hart en nieren bent, heb je daar schijt aan. Waar ik echter geen schijt aan heb, is 1. De waarheid en 2. De ellende die ik anderen in mijn nabije omgeving bezorg. Als mijn hoofdredacteuren wat tegen mij zeggen, word ik daar blij van. Ze behoeden mijzelf voor ellende en ja natuurlijk doen ze dat ook voor zichzelf. Ik ben columnist. Ik kan over álles een stuk schrijven - dat is wat columnisten doen. Een stuk aanpassen begin ik niet aan. Een nieuw stuk schrijven: fine with me. Wat columnisten en hoofdredacteuren niet horen te doen, is vertrouwen op hun onaantastbaarheid. Blanke mannen hebben er een handje van. Man. Ze hebben altijd gelijk. Man tegenover man: waarom zou je twijfelen aan elkaar? Maak daar 'blanke grachtengordel man' van en ze helemaal zijn boven elke twijfel verheven. Controle, feedback, factcheck: totaal overbodig. Zeker als het om een product van de Volkskrant gaat. En dus kan het gebeuren dat je een column over treinen in de oorlog schrijft en 'fouten' maakt. Beweert dat er geen veewagons vertrokken. Ik weet niet wat erger is: geloven dat er geen veewagons reden (Peter Middendorp) of geloven dat er alleen maar veewagons reden (Ebru Umar). Wat ik wel weet is dat als ík een dergelijke fout zou maken, ik allang ontslagen zou zijn. Eindelijk. Het is onvergeeflijk om een met 1 Google search controleerbare fout te maken - tenzij je een man bent die voor de Volkskrant schrijft. Dan kom je weg met excuses - en een verwijderde column. Werkelijk waar: WTF?! een echte columnist hoort ook achter z'n fouten te staan. Wat ben ik blij dat mijn hoofdredacteuren tenminste eisen aan me stellen. Want de blanke man die heerst over de grachtengordel mag me dan wel wegzetten als een "drie hoog achter meninkje uit 020 Noord" maar columns schrijven is een vák.