Leve de pijn van de vrijheid
DamCam. Ook te bereiken via NPO2. Om machteloos toe te kunnen zien hoe Mark 'Armeense Genocide Ontkenner' Rutte een krans legt voor slachtoffers van een politiek gezien makkelijker te vermarkten oorlog. En waarom eigenlijk nog? De Tweede Wereldoorlog is 70 jaar geleden, de verhalen komen steeds meer uit de overlevering, nauwelijks nog uit eerste hand. 4 en 5 mei zijn vervallen van een nationale herdenking tot een georganiseerde expressie van meute-moraal, gedoopt in sausjes van ceremonie (4 mei) en lauwe popmuziek met dito bier (5 mei).
Vier de vrijheid, maar wel binnen de vooraf vastgestelde kaders. Zo mag je al het wereldlijke oorlogsleed herdenken zolang het maar WOII is, dien je alle gesneuvelden van die oorlog te herdenken zolang het maar geen Duitsers zijn, en mag je stilstaan bij alle slachtoffers als het maar vooral de joden zijn. Anders past het niet in de krappe 2 minuutjes die kennelijk genoeg zijn om ons aan de prijs van vrijheid te herinneren: volgens de meest stompzinnige poll aller tijden vindt 90 procent van Nederland de dodenherdenking 'belangrijk'.
Maar met de blik naar achteren, naar Toen, maar Nie Wieder, lijkt het zicht op het heden, naar Nu, alsjeblieft Nie Wieder te zijn vertroebeld. Arabieren liggen met het hoofd op het eigen hakblok. Afrikanen dobberen hun dood tegemoet. Het Koude Oosten is een brandstapel. En hier vreten we een frietje voor de vrede, met zo'n leuk V-vorkje, mompelen een keer 'wat erg hè, toen', en dan vinden we het wel weer een jaartje best met de betrokkenheid bij een broze vrijheid die duur betaald maar goedkoop gebruikt wordt.
Dit weekend was de streng beveiligde Balie een bewijs dat vrijheid achter hoge muren wordt gedwongen. Vannacht was Garland de zoveelste bevestiging dat het Woord moet vrezen voor het Wapen. Knellende angst, moedwillige onwil of domme naïviteit vervormen religiekritiek onderwijl valselijk tot racisme of fobie, maken van stokoude tekenaars met permanente persoonsbeveiliging 'haatcartoonisten' en degraderen (zwaar bewaakte) vieringen van het vrije woord bij monde van het staatspersbureau tot 'anti-moslimbijeenkomsten'.
Als je voorvechters van de geschreven, gesproken en/of getekende vrijheid van meningsuiting in hetzelfde frame van fundamentalistische haat drukt als hun met Koran en kalasjnikov gewapende opponenten, dan blijft je knagende geweten om acht uur tenminste twee minuutjes stil.
De lichtzinnigheid waarmee vandaag een mislukte aanslag op een democratisch gekozen politicus wordt weggewuifd, bewijst dat. Hij is weinig geliefd en dat is vaak ook heel begrijpelijk. Zijn gastvrouw in Garland is al helemaal niet goed snik. Maar nooit, nergens, heeft 1 van beiden een fysiek wapen getrokken tegen woorden, teksten of tekeningen. Het 'Ja maar ze vragen er wel een beetje om' doet derhalve pijn en degradeert hun volharding ten onrechte tot bekrompenheid. Het maakt ook de druk alleen maar groter op hen die vrijheid wél willen bewaken volgens Evelyn Beatrice Hall's kernachtige samenvatting (1) van de ideeën van Voltaire: "I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it." Dat is zwaarder, moeizamer, gevaarlijker en pijnlijker naarmate minder, minder, minder mensen bereid zijn de risico's die deze overtuiging met zich meebrengt te delen. Angst, lafheid en islamterreur winnen terrein en alle ogen wenden zich af. Naar Toen, naar 70 jaar geleden, naar kransleggingen waar de monden mompelen 'dit nooit meer', zonder dat er daden hoeven volgen - gelijk de potloodjes in de lucht voor Je Suis Charlie.
Maar laten we het niet cynischer maken dan het is. Daar zorgt de hondshypocriete selectieve genocide-ontkenner Mark Rutte wel voor, op de stiltestream hierboven. Doen wij een gedicht. Niet van een foute SS-oom. Eentje van de goede Ome Holman. Want: Leve de pijn van de vrijheid.