Hij is niet mijn favoriet maar vooruit: van een chauffeur mag je niet teveel verwachten. Op tijd zijn, voorzichtig rijden en me met rust laten: veel meer eisen heb ik niet. En me iets over Turks-Armeense verhoudingen vertellen. “Daar heb ik toch niets mee te maken!” grijnst hij zijn tanden bloot. “Politiek? Pfff. Nee. Ik heb vier taxi’s, Fiat Doblo’s. Maar ik ga er een weg doen, ik wil een Volkswagen.” De merknaam ontgaat me. Bovendien heten die wagens allemaal anders in Turkije. Whatever. Nu is het natuurlijk de vraag wat een doorsnee Nederlander weet over de geschiedenis der Nederlanden en de rol van Duitsers, Vlamingen, Spanjaarden en Engelsen dus tja, waarom ik verwacht dat een chauffeur en godbetert de eigenares van een schoonheidssalon me wijzer kan maken over een vermeende genocide, joost mag het weten. Behalve dan dat de Turkse geschiedenis een jonge is: de republiek Turkije bestaat pas sinds 1923 (nog geen 92 jaar).

De recente geschiedenis is nog niet zo lang geleden. Maar de vrouw tegenover me is 70. Ze lijkt op Hillary Clinton met haar blauwe ogen en blonde haar in een haarband. En vertelt ooit in Kayseri gewoond te hebben. Kayseri ken ik sinds vorige week uit de serie Bloedbloeders. Daar schijnt een groot bloedblad te hebben plaatsgevonden – de beelden waren indrukwekkend. Misselijkmakend. Wie dat gezien heeft, kan genocide niet ontkennen. Maar dat de geschiedenis net zo min objectief beschouwd kan worden als een willekeurige NPO NOSjournaal-uitzending, wordt bewezen door de vrouw die me haar geschiedenis vertelt. Natuurlijk was er geen genocide. Of ik wel weet dat de Armeniërs volksstammen Turken hebben afgeslacht? De doden aan Armeense zijde waren onderdeel van een wraakactie. Maar genocide “zoals Hitler met de Joden gedaan heeft, ze allemaal de gaskamers in drijven omdat ze joods zijn, zoiets heeft in Turkije niet plaatsgevonden onder Armeniërs.” Wat volgt is een relaas over buitenlandse krachten die willen dat de Turkse republiek uit elkaar valt. “Dat willen ze al sinds het uiteenvallen van het Ottomaanse rijk. De Fransen, de Duitsers, de Britten, de Grieken, iedereen wilde een stukje Turkije. Iedereen zette etnische minderheden tegen elkaar op. Irak, Iran: dat was allemaal Turks grondgebied. Daar is niets meer van over. Komt allemaal door de Europeanen. En ze zien nu hun kans schoon. Er wordt geroepen over een Armeense genocide, zodat iedereen land kan claimen en Turkije alsnog uit elkaar valt.” Ik vertel over Bloedbloeders. Ik vertel over wat ik op tv gezien heb. Ze hoort me aan. En zegt dat ik me niet schuldig moet voelen over wat voor verwijten richting Turken in Europa ook. Vrouwen van zeventig, zelfs Hillary lookalikes, zijn schattig. Schuldig? Ik? Mijn hele fokking familie is verdreven uit Griekenland. Echt best sneu voor mijn ouders en hun families, maar mij interesseert het geen ene jota: het verleden is geweest. Voorbij. Er zijn volksstammen Grieken verdreven uit Turkije. Mensen zullen elkaar áltijd afslachten. Voor land en macht. Mensen worden tot op de dag van vandaag verdreven van hun thuisgrond. Ik mij schuldig voelen? Hou toch op. De geschiedenis is geweest. Miljoenen miljarden mensen zijn vermoord om de wereld de grenzen te geven zoals wij ze kennen. Tegen de tijd dat wij sterven, zullen er nog miljoenen mensen vermoord zijn om grenzen te trekken waar we nu nog geen weet van hebben. De doden zijn gevallen. Vermoord. De schuldvraag is totaal oninteressant, het verandert niets aan het verleden. Maar kinderachtiger dan over en weer welles nietes spelen, niet naar elkaars verhalen luisteren, wordt het niet. En nu maar hopen dat ik Bloedbloeders kan ontvangen in Turkije.