Geenstijl

Brussel, Parijs, Nice, Kopenhagen: de lijst van antisemitische aanslagen wordt allengs langer, maar echt hard rinkelen doen de alarmbellen in de polder nog niet. Terwijl daar wellicht alle reden voor is. We ontvingen een lange brief van de beveiliger van een synagoge in een middelgrote provincieplaats buiten de Randstad, waarin grote zorgen worden uitgesproken over de huidige gevoelens van vrees, en de daarop achterblijvende reactie van de bevoegde autoriteiten. Het is geen klaagzang of roep om (schijn-)veiligheid, wel een noodkreet van een beveiliger die de last en verantwoordelijkheid van reële dreiging een beetje wil spreiden om 'm te verlichten. We plaatsen de brief integraal maar wel, op verzoek van de auteur, geanonimiseerd. GeenStijl beschikt echter over bewijzen & correspondentie die onderstand verhaal ondersteunen. Geachte GeenStijl-redactie, Zoals jullie inmiddels wel weten is de poep aan in Joods Europa. Eigenlijk is de poep nooit uit geweest: in ieder geval de afgelopen 35 jaar moeten Joodse objecten (synagoges, musea, bejaardenhuizen, etc.) op een of andere manier worden beveiligd. Vaak is dat passief, middels dubbele toegangssystemen en kogelwerend glas, en zijn er protocollen over hoe te handelen in geval van dreiging. Die protocollen zijn eigenlijk vrij simpel: bel 112, hou ramen en deuren gesloten en hope for the best. Met regelmaat gaat het fout, met vreselijke gevolgen. Parijs, Toulouse, weer Parijs, Istanboel: we kennen de namen van steden. Ook buiten Europa uiteraard, en vaak nog verwoestender. Buenos Aires 1992, bijvoorbeeld. Een misvatting is dat de situatie in het Midden-Oosten hier debet aan is, en dan specifiek het Israëlisch-Palestijns conflict. Nou is er wel een relatie, bijvoorbeeld tijdens de lente/zomer van 2014 met de gevechten in Gaza, maar dat betreft eerder de frequentie dan de intensiteit. Joden zijn vaak het bokje. Of zoals m'n moeder (die nog ondergedoken heeft gezeten) wel 'ns zegt: “Eigen schuld, had je maar geen Jood moeten worden”. Humor mensen, voor te lachen.

Hollandse kneuterigheid In Nederland zijn regelmatig incidenten maar gelukkig hebben wij nog nooit een aanslag gehad. Een bekladdinkje op z'n tijd, 'ns op je bek worden geslagen omdat je een keppel draagt, uitgescholden worden, post en voicemail met kk dit en kk dat, het hoort allemaal bij die heerlijke Hollandse kneuterigheid. We prijzen ons gelukkig bespaard te zijn gebleven voor erger. En toen werd het mei 2014 en vielen er doden in Brussel. En het werd januari 2015 en er vielen doden in Parijs. En het werd februari en er vielen gewonden in Nice en een dode in Kopenhagen. Bij Luik vlogen de kogels in het rond tijdens een poging tot arrestatie, en weten we dat er Jihadgangers zijn die fucked-up op reis gaan en helaas nog fucked-upper terugkomen, en dat er haat wordt gepredikt, enzovoorts enzoverder. En er zijn berichten dat wordt geobserveerd door de vijand, dat zwakke plekken in kaart worden gebracht, dat men probeert meer te weten te komen over onze bijeenkomsten. Geen spooky aluhoedjes-verhalen, nee: er worden mensen opgepakt. Dat blijft buiten de media maar is daarom niet minder waar. Als Joden zijn we dus waakzaam, al decennia lang. En er is ook geregeld contact met politie en veiligheidsdiensten, voornamelijk om lijntjes open te houden mocht er acute dreiging ontstaan zodat snel kan worden opgeschaald (BS-bingo!) indien nodig. Maar met die opschaling gaat het fout. Niet in de grote steden. Voornamelijk Amsterdam en iets later Den Haag en Rotterdam gingen voortvarend te werk en zorgden voor (extra) beveiliging. Om heel veel redenen meer dan welkom, want het geeft een veilig gevoel en het geeft vooral een gevoel dat je er niet alleen voor staat, dat men het probleem erkent en probeert te helpen, dat men proactief handelt. Je staat er als Joodse gemeenschap niet meer alleen voor, men ziet dat je als Nederlander met toevallig een iets andere achtergrond een extra risico loopt en treft maatregelen. Je voelt je niet Remi. Beetje bidden, beetje kletsen In de provincie is dat radicaal anders. Her en der verspreid door Nederland leven ook Joden die door de week iets proberen te maken van hun leven en op zaterdag bij elkaar komen. Gewoon, omdat dat fijn is, omdat je een gedeeld verleden hebt en een gezamenlijke identiteit. Een ander gaat vissen of voetballen, wij doen dit. We zijn niet met veel en leven ook nog ver uit elkaar. Voor de meesten is 't 'n uurtje rijden (met ontheffing van de rabbijn voor rijden op shabbat, kuch kuch) naar een synagoge in een provinciestadje. Beetje bidden, beetje kletsen, beetje lekker lunchen na afloop, so far so good. Wat is dan het probleem, zou je zeggen? Nou, dat is dat wij in de mediene (= provincie) wél het gevoel hebben er alleen voor te staan. Bij ons geen KMar voor de deur in gepantserde huisjes, geen politie die toezicht houdt op het pand, geen helemaal niks. Ook wij hebben regelmatig overleg met allerhande veiligheidsdiensten. Allemaal zijn ze even aardig (echt waar), allemaal even meelevend, allemaal snappen ze dat er “een probleem” is, maar ze doen niks. Toulouse en Nice waren ook geen hoofdsteden, er is dus geen enkele garantie dat eventuele kwaadwillenden zeggen van “oh nee, provincieplaatsen gaan we niet aanvallen, dat is te makkelijk, wij gaan alleen voor een grote stad, want zo rollen wij.” Lege lijntjes Het werkt ongeveer als volgt. Ik blijf een beetje vaag, loose lips sink ships enzo, en probeer dit ook zo te schrijven dat niet valt te herleiden bij welke gemeente ik de veiligheid coördineer. Had ik dat al verteld? Ik ben dus de veiligheidscoördinator van zo'n mediene-synagoge en heb als zodanig reeds jarenlang “lijntjes” openstaan met de instanties. Lijntjes die nog steeds openstaan maar waar he-le-maal niks uitkomt. En recentelijk zijn daar nog meer lijntjes bijgekomen, met de burgemeester bijvoorbeeld, ook al zo sympathiek (ik ben niet cynisch, ze zijn echt allemaal even aardig) en ook al zo bezorgd, en met de commissaris van politie. Ik zal die lijntjes beschrijven, dan snappen jullie mijn frustratie. Om te beginnen het alpha-lijntje, met een verlengstuk van de veiligheidsdienst AIVD. Volgens z'n kaartje werkt hij bij de politie, hij heeft ook een politie-emailadres en er wordt doorgeschakeld vanuit het centrale politienummer, maar het is eigenlijk een Nederlandse James Bond. Een paar keer per jaar ontmoeten wij elkaar en dan bespreken we in algemene termen de stand van zaken. In de tussentijd is er soms mail- of telefonisch contact. Altijd hele prettige gesprekken, waarin we 't ook nog vaak met elkaar eens zijn. Wijkagent met vakantie Toen afgelopen mei de aanslag in Brussel plaatsvond was Joods Nederland in rep en roer, omdat dit (terecht) werd gezien als het begin van een reeks aanslagen. Aan mijn contact vroeg ik heel concreet: “Help ons, de onrust en angst is zo groot en de dreiging zo dichtbij dat we, heel simpel, politiebewaking willen tijdens de diensten, want ik kan dit niet alleen”. Uiterst begripvol kwam al na een dag het antwoord: dat 't niet kon, dat er geen concrete dreiging was (was die er wel in Brussel, in Parijs, in Kopenhagen?), en dat hij de politie in deze kwestie niet kon aansturen omdat alleen Dick Schoof (Nationaal Coördinator Terreur en Veiligheid) dat kan. Als tip gaf hij mee het politieteam van de wijk waar onze sjoel (=synagoge) staat te benaderen, en nee, ik mocht zijn naam niet noemen en hij ging ze ook niet zelf benaderen. In arren moede dus die diender gemaild, maar die ging op vakantie, over een week of 2 mocht ik nogmaals mailen of bellen. De email heb ik nog, GS heeft hem ook (Klopt - red.), zo ging dat contact. Dus op het moment dat ik hulp nodig had, gaf niemand sjoege. Het werd zomer, dan is de frequentie van diensten veel lager, en er was geen contact. Middenin de zomer werd ons pand beklad. Ik weer in de mail geklommen, naar die diender, en die wist mij te melden dat ik me geen zorgen hoefde te maken, die bekladding was niet gericht tegen de Joodse gemeenschap. Ook die mail heeft GS (Klopt - red.). En ondertussen marcheerden de haatbaarden door Den Haag, terwijl ze “Dood aan de Joden” scandeerden. Nou heeft Joods Nederland ook interne overlegorganen ten behoeve van de veiligheid. Uiteraard heb ik die ook benaderd en ook hier hetzelfde verhaal: nee, er is geen dreiging in de provincie. Dit voor de volledigheid, en om aan te geven hoe men probeert vanuit overheid en Joods Nederland dit probleem centraal te houden zonder zich al te veel te bekommeren om die paar synagoges in de provincie. De mythische Dick Schoof Maar goed, het werd herfst en dan hebben wij onze Hoge Feestdagen, waarbij we extra behoefte hebben aan een veilig gevoel. Ondertussen was ook contact opgenomen met de burgemeester (de korpsbeheerder), of die dan misschien kon helpen, maar ook hij verwees naar Dickie Schoof. Schoof groeide uit tot mythische proporties, hij werd mijn eigenste paarse krokodil. Niet dat je hem zelf kon benaderen, nee, als hij daartoe aanleiding zag zou hij de veiligheidsdiensten aansturen en zou het goed komen. Gedurende die tijd heb ik ook nog een paar keer contact gehad met mijn James Bond. Dat contact werd iets minder vriendelijk want ik bleef vragen om hulp, en er kwam geen hulp. Nu ga ik skippen in de tijd, want anders wordt dit verhaal helemaal een boek. Het werd januari en in Parijs vielen veel doden, bij Charlie Hebdo en in een supermarkt voor koshere levensmiddelen. Wat denken jullie, nu zouden ze toch wel in actie komen? Mwah. Ik was inmiddels zo gedesillusioneerd dat ik de voorzitter van ons bestuur vroeg contact op te nemen met de hoofdcommissaris van politie, want ik trok 't niet meer om wéér aan een dood paard te gaan trekken. Zo gezegd, zo gedaan en het moet gezegd: die beste man was óók vol begrip, kwam zelfs langs, en beloofde agenten aan de deur te plaatsen tijdens de eerstvolgende dienst. Er kwamen inderdaad agenten, die 'n kwartier bleven en aan het einde van de dienst ook 'n kwartier aanwezig waren. Ook heel aardige mensen trouwens, maar we moesten wel begrijpen dat ze meer te doen hadden. De diensten erna hebben we ze nooit meer gezien. Er schijnt wel verscherpt rijdend toezicht te zijn, voor wat 't waard is. Oh, en die commissaris belt af en toe, hij bedoelt 't echt goed maar Dick Schoof hè, zolang die niet aanstuurt gaat hij al bijna buiten z'n boekje door extra op ons te letten. Stiller in de synagoge Van mijn James Bond heb ik al een dikke maand niks meer gehoord. Hij zal druk zijn, geloof ik meteen, maar ik schiet daar niks mee op. De diensten worden veel minder druk bezocht, men is bang, uit dat ook, en durft niet te komen. De sfeer blijft goed, we laten ons niet kisten, maar leuk is anders. Ondertussen ontvang ik om de haverklap info over personen waarop gelet moet worden, data die relevant kunnen zijn voor aanslagen (wat afgelopen shabbat klopte, in Kopenhagen), en tegelijkertijd de verzekering dat voor ons nog steeds geen verhoogd dreigingsniveau geldt. Wat moet ik er dan mee, behalve me rot voelen? Het gevoel van machteloosheid is totaal. Enerzijds ben ik verantwoordelijk voor de veiligheid, anderzijds krijg ik geen hulp. En als het fout gaat, en ik overleef het, was ik degene die het niet goed had geregeld (ook als ik 't niet overleef trouwens). Als ik besluit diensten af te gelasten, krijg ik de hele gemeenschap over me heen (en word ik overruled). Bovendien zorgt dat voor nog meer onrust. De kans dat iets gebeurt is klein, dat realiseer ik me terdege, maar de gevolgen als 't wel gebeurt zijn enorm. Deze hele lap is bedoeld om één keer uit de doeken te doen voor welk probleem ik sta, en met mij nog een aantal verantwoordelijken van andere synagoges. Want mocht 't fout gaan, dan gaat men op zoek naar een zondebok en zal de overheid het hardst van allemaal roepen dat ze alles hebben gedaan om zoiets te voorkomen en dat “100% zekerheid niet bestaat, helaas”. Dat laatste klopt, maar als je 90% zekerheid kan inbouwen en dat bewust nalaat, dan heb je naderhand boter op je hoofd. Dan kan je achteraf lessen trekken dat het een lieve lust is, alleen is 't kalf dan verzopen. Met heel mijn hart hoop ik dat ons een tragedie bespaard blijft. Ik wil gewoon met mijn familie naar sjoel kunnen, en dan neem ik maatregelen die geen enkel ander kerkgenootschap hoeft te nemen op de koop toe. Het enige dat ik vraag, is een beetje meer begrip en hulp om een verantwoordelijkheid te dragen die te groot is voor mij alleen. Met vriendelijke groet en dank voor uw aandacht, Een provinciale Jood