NSA-spionage schadelijker dan CIA-martelingen
Hij werd verslagen door 1 goeie slogan over hope, change & yes we can, anders was de oude ijzervreter John McCain op 20 januari 2009 ingezworen als president van de USA, en niet Barack Obama. Had het verschil gemaakt? Hoewel het altijd makkelijker is om te roepen vanaf de Senaatsvloer dan vanuit het Ovalen Kantoor, wekken bovenstaande quotes van McCain over het martelrapport van de CIA toch op zijn minst de indruk dat voormalige Vietnamese krijgsgevangene McCain zijn Westerse, democratische waarden beter op een rijtje heeft dan martelpresidenten Bush én Obama. De eerste heeft altijd (en waarschijnlijk tegen beter weten in) ontkend dat de CIA couscous anaal naar binnen spoot bij - soms onschuldige - terrorismeverdachten. De tweede knutselde buiten de CIA-misdragingen ook nog jarenlang verder aan een verfijnd NSA spionagesysteem terwijl hij meer klokkenluiders opjoeg of opsloot dan alle Amerikaanse presidenten vóór hem. Dankzij Edward Snowden weten we wat voor nare, bange man Obama, de eerste representant van de Amerikaanse overheid, in werkelijkheid is en dat het internet - het ultieme Westerse baken van verlichting, transparantie en democratie - besmet is geraakt met het controlezieke virus van overheden die hun eigen volk vrezen. Niet alleen de Amerikaanse overheid: de laatste onthulling van Snowden laat zien dat het Britse GCHQ zo diep in Belgische telecomboer Belgacom infiltreerde dat ze de telefoontikken uit het studentenhuis van Herman van Rompuy nog kunnen terughalen. Het zou een veel grotere schok teweeg moeten brengen dan het doet, dat de ene EU-natie zó schaamteloos en secuur bij een bondgenoot (én het hoofdkwartier van het Europese bestuurssysteem) in de keukenkastjes snuffelt. Of zijn de martelpraktijken van de CIA - waar wél iedereen het over heeft - echt zo veel erger?
Martelen is moord!
Nee, we gaan geen lans breken voor martelen in dit stukkie. Mensen naakt aan de grond van een ijskoude cel ketenen tot ze letterlijk doodvriezen, voedsel rectaal naar binnen proppen of mensen dagenlang blootstellen aan Britney Spears is op geen enkele manier te verdedigen. The West is supposed to be better than that, en nu worden we er weer eens fijntjes aan herinnerd dat onze verheven politieke en bestuurlijke systemen ons nog geen betere mensen maken dan de vele vijanden van vrijheid & democratie die we onszelf van het lijf proberen te houden. Dat de CIA haar eigen martelpraktijken omschrijft met de newspeak-term "Enhanced Interrogation Techniques" (EIT) is enkel een teken dat we beter zijn dan onze opponenten in het verkopen of verhullen van onze ware aard. Weer een bewijs dat PR en spin in de moderne Westerse politieke mores meer waard zijn dan waarheid of daadkracht.
Dát de CIA zich van martelpraktijken bediende, wisten we overigens al sinds Abu Ghraib (2003 - wiki), en daar hadden we zelfs de foto's bij. Destijds draaiden een paar militairen de bak in voor hun daden, en zo wist de Amerikaanse regering de zaak te sussen als een "incident", niet als staande praktijk. Niemand die het geloofde, maar ook (of vooral?) in een democratie zijn keiharde waarheid & realiteit geen zaken waar het publiek graag mee geconfronteerd wordt. Im Westen nichts Neues, gewoon doorlopen mensen.
Debater laat dan nooit
Elf jaar na Abu Ghraib komen de gewetenloze praktijken van de CIA wél in al zijn zwarte volledigheid naar buiten, zodat er alsnog een ongemakkelijk maar belangrijk en open debat over gevoerd kan worden. Er wordt uit Republikeinse hoek, met name vanuit het ouwe kamp-Bush, veel gebagatelliseerd en gedownplayed, maar hoon is hun deel. Want in tegenstelling tot de heppiedepeppie hoofdenhakkers van het Kalifaat is niemand in Amerika trots op de geopenbaarde gruweldaden in het 525 pagina's tellende horrordossier, dat vol staat met meer dan ongemakkelijke waarheden.
Martelen is dus walgelijk, middeleeuws en vooral heel onrendabel als verhoormethode. Toch moet je ook de vraag durven stellen: als moslimfundamentalisten laten zien dat ze bereid en capabel zijn om Boeings te kapen en daarmee iconen van democratie, vrijheid en kapitalisme te torpederen, mag je dan niet een béétje martelen om te voorkomen dat zoiets nog eens gebeurt? Wat is erger, 3000 onschuldige doden in twee kantoortorens waarvan de ineenstorting de hele (Westerse) wereld op haar grondvesten deed schudden, of 1 doodgevroren gevangene in een martelkelder van een inlichtingendienst die een herhaling van 9/11 probeert te voorkomen? "Martelen mag niet, punt" is een statement waarmee je dit morele dilemma echt tekort doet. Maar van martelen is tegelijkertijd bekend dat het nauwelijks (extra) informatie oplevert - als je het dan toch doet, proeft het meer als een gruwelijke en gefrustreerde wraakpraktijk dan een gedegen en resultaatgerichte "Enhanced Interrogation Technique".
Je MOET kiezen: CIA of NSA?
Desalniettemin is bij de CIA een helder motief en dito daderprofiel aan te wijzen: bescherming van Amerikaanse (en dus Westerse) waarden, tegen moslimfundamentalistische terroristen. Dat is duidelijk niet het geval bij de spionagepraktijken van de NSA (en GCHQ, en AIVD, en alle andere Westerse digidiensten), waarbij persoonlijke en privacygevoelige data van miljarden onschuldige wereldburgers in een filter voor verdachtmakingen terechtkomen. Daar dient de overheid vooral zichzelf en haar eigen veiligheid, tegen een onzichtbare en onschuldige "dader" die met terugwerkende kracht gedefinieerd en geconstrueerd moet worden aan de hand van zijn Facebookstatus, bankoverschrijvingen, vakantievoorkeuren en Bonuskaartdata.
De vuige verhoormethodes van de CIA zijn niet alleen koren op het Kalifaat, ze zijn ook slecht voor de interne moraal in het Westen. Het grote Amerika, dat zich er op voorstaat altijd en overal het goede voorbeeld van vrijheid en democratie te prediken, blijkt zich immers net zo makkelijk van middeleeuwse martelpraktijken te bedienen als de moordlustige mujahideen in de Levant. Het is moeilijk te verdedigen (if at all) en het zaait verwarring, omdat het ons niet laat zien zoals we zouden willen zijn, zoals senator McCain het hieronder ook zegt: "It's about how we represent ourselves to the world." We willen het goede voorbeeld geven, want wij Westerlingen zeggen, menen, denken het goede voorbeeld te zijn. Immers: The West is the very best. In dat ideaalbeeld passen geen folterpraktijken uit feodale tijden.
John McCain's Full Senate speech on the CIA torture report
Goede mensen hebben niets te verbergen
Maar is het beeld dat we naar buiten toe van onszelf willen projecteren ons meer waard dan hoe de dagelijkse praktijk er achter de Westerse dijken uit ziet? Waarom zo veel ophef over de marteling van terrorismeverdachten uit de bekende en vijandige hoek van het islamfundamentalisme? Goed, er zaten onschuldige mensen tussen en de toegepaste methoden zijn rationele redenen genoeg om je eens flink over op te winden. Maar de boosheid proeft als een projectie van het eerder aangehaalde beeld van hoe & wat we willen zijn als Westerlingen: goede mensen, met een goede moraal. Waarom bleven (en zijn) we dan niet net zo boos over de manier waarop NSA, GCHQ et al aan het vissen zijn met dynamiet in een vijver vol onschuldige wereldburgers, in de hoop om ongeacht alle collateral damage bij toeval de juiste vis op te blazen? Die praktijken raken, in tegenstelling tot de verwerpelijke daden van een handjevol CIA-beulen, aan het fundament van de Westerse democratie, de rechtsstaat en de vrijheid.
Zijn goede mensen met een goede moraal soms simpelweg precies dezelfde mensen die menen dat ze 'niets te verbergen hebben' en zich daarom niet druk maken over hoe Westerse inlichtingendiensten hun inbox doorspitten in de hoop iets belastends te vinden waarmee een volgende 9/11 voorkomen kan worden, omdat ze denken dat hun overheid in hun cloud toch niets zal aantreffen dat ooit tegen hen gebruikt kan worden? Zo ja, dan is het een bijzonder naïeve gedachte. Zoals de status van het Westen naar buiten toe staat of valt met het naleven van het verheven totaalbeeld van vrijheid en democratie dat we met alle macht aan de wereld proberen te verkopen (om zo onze eigen acties in die wereld te rechtvaardigen), zo rust dat uit marmer gehouwen beeld binnen de Westerse grenzen op fundamenten van een collectief vertrouwen in onze eigen politieke, bestuurlijke en juridische systemen. Een vertrouwen dat keer op keer beschaamd en beschadigd wordt door de onthullingen van Snowden over de praktijken van inlichtingendiensten die opgetuigd en aangestuurd worden door doodsbange overheden die hun eigen volk en hun bondgenoten ten diepste lijken te vrezen. Zoals nu weer blijkt uit het bizarre verhaal over hoe Engeland (EU) een commercieel telecombedrijf (Belgacom) hackt om binnen te kunnen kijken bij bondgenoot België (EU) en het bestuur van de Europese Unie.
Geen schim meer om aan te spiegelen
Een paar martelslachtoffers zijn absoluut een goede reden om introspectie toe te passen, debatten te voeren en de eigen moraal te bevragen, opdat we onze status in de wereld kunnen behouden én onszelf daarbij recht in de spiegel aan kunnen kijken. Maar als we verzuimen om ons naar binnen toe net zo druk te maken over de levensgevaarlijke uitholling van onze normen- en waardenstructuren door achterdochtige ambtenaren, zijn we straks geen schim meer van wie we waren. Dan hebben we überhaupt geen spiegelbeeld meer over om naar te kijken - dankzij the enemy within. Edward Snowden vat het simpel samen: "The people with the most to lose are the ones with the most complex systems. In other words, us, not them." Hoewel afluisteren door onze overheden (vooralsnog) niet tot aan de grond geketende burgers heeft geleid (maar mogelijk wel tot anale visitaties op luchthavens!), en ook niet tot dode slachtoffers, zou over de marteling van het democratische vertrouwen net zo min lichtzinnig gedacht moeten worden.
Maar vooralsnog is PvdA'er Plasterk nog steeds Martelminister van Gluurders & Gleufhoeden. Want wat de CIA deed, dát is pas erg!
The full Snowden comment re: our story on GCHQ hacking Belgacom & Regin malware "smoking gun" https://t.co/hgMgqDNf3p pic.twitter.com/ILdor88sAv
— Ryan Gallagher (@rj_gallagher) December 13, 2014