Geenstijl

Gastbijdrage. Een voormalige verbodspolitica die oldtimers, vuurwerk, schaliegasboringen, binnenlandse vluchten, terrasverwarmers, scooters, auto's in de binnenstad en verder alles wat mobiliteit en/of plezier bevordert kapot wilde maken, heeft het licht gezien. Mevrouw hangt opeens liberale standpunten aan! Het is ons wat. Dat heeft ze al die jaren in de landelijke politiek dan goed verborgen weten te houden. Maar ze is om, liberale principes voor het gewin en hoewel ze emoties heeft over Zwarte Piet (sja, het blijft een wijf), wint haar liberale ratio het van de non-argumenten om vanuit oudLinkse reflexen de vrolijke knecht kapot te willen verbieden. Te gek. Dus voor volgend jaar is de discussie beslecht: we moeten voor de meest achterlijke, kwalijke tradities respect opbrengen want dat is liberaal. Helder. Dan gaan wij nu aan de chocomel en pepernoten en het podium is voor gastblogger Hemke Valsema.

Stel, ik krijg het morgenochtend in mijn bol en besluit in bikini boodschappen te doen. Of ik meen het licht te hebben gezien en klim, verkleed als superman, in de Kalverstraat op een sinaasappelkist om een nieuw evangelie te verkondigen. Als ik niemand kwaad doe dan wil ik dat ongestoord kunnen doen. Staat noch kerk heeft zich te bemoeien met wie ik ben, met hoe ik me uit of kleed. Als ik overduidelijk knettergek ben en mezelf wat dreig aan te doen, dan is het fijn als me hulp wordt geboden. Maar van mijn kinderfeest, mijn tradities en persoonlijke overtuigingen blijft elke functionaris af. Anders is het als ik de staatsveiligheid of de openbare orde in gevaar breng, maar de staat heeft er wat mij betreft een zware klus aan om te bewijzen dat mijn kinderfeest mag worden beperkt.  Zo, dit is het mooie liberale principe. En nu de praktijk.  In de maand december struikel je over de negers in een pietenpak - de fluwelen wambuis en pofbroek die samen met een krullenpruik en gouden oorringen worden gedragen. In de toch al vrolijk verlichte, knusse straten maken zij het straatbeeld nog vrolijker: zwarte acrobaten die passeren en snoep uitdelen, hun ware gezicht onzichtbaar en tegelijkertijd onontkoombaar aanwezig.  Ik maak me weinig illusies dat een aantal van deze pieten voor het pietenpak kiest omdat dat nou eenmaal de traditie is. Of omdat het ludiek initiatief van de winkeliersvereniging is. Vanuit datzelfde liberale principe weet ik daar wel raad mee. Kledingvoorschriften of welke beperkingen dan ook aan de uitingsvrijheid van Zwarte Pieten, zijn onacceptabel. Wat de staat niet mag, mag de winkeliersvereniging ook niet. Alleen ontstaat ogenblikkelijk een praktisch probleem. Zwarte Pieten in vrije westerse landen zullen zelden vertellen dat ze worden gedwongen. Eerder ontkennen ze dat beledigd. Misschien lijden deze pieten aan ‘vals bewustzijn’ - denken ze vrij te zijn terwijl ze eigenlijk worden onderdrukt – maar bewijzen kun je het niet. Hen bevrijden kun je daardoor nog minder.  Ingewikkelder wordt het als pieten werkelijk in volle vrijheid kiezen voor het kostuum. In Amsterdam interviewde ik Zwarte Piet voor een tv-serie over pieten in de westerse wereld. Deze geboren en getogen Nederlander, een alleenstaande moeder met twee jonge kinderen, koos vijf jaar geleden voor het pietenpak. Niemand dwong haar ertoe, ze besloot zo uitdrukking te geven aan haar relatie met Sinterklaas. Als liberaal respecteer ik haar keuze. Een andere Zwarte Piet blogde enige tijd geleden ‘my blackface is not your property,’ en daarin heeft ze gelijk. Zoals ik mijn uitingsvrijheid opeis, zo mag zij dat ook. Zelfs als het symbool waarmee zij zich tooit, in het overgrote deel van de wereld juist synoniem is aan de onderdrukking van negers.  Het was een gespannen gesprek. Ondanks mijn hoogstaande liberale principes verdraag ik Zwarte Piet heel slecht. De gedachte dat onzichtbaarheid juist vrijheid en plezier oplevert, zoals bijvoorbeeld de Pietitie betoogt, stuit me tegen de borst. Een samenleving kan namelijk alleen werkelijk vrij zijn als je met elkaar kunt praten, elkaar tot op zekere hoogte ook kunt vertrouwen en Zwarte Piet maakt een open gesprek moeilijk. Bovendien heeft nog geen enkele Zwarte Piet mij een overtuigend argument kunnen geven tegen het racistische gehalte van de schmink. Ook Zwarte Piet erkent dat de outfit Pieten, en niet negers, beperkt. En ja, het kan de individuele expressie van haar relatie met Sinterklaas zijn, maar zij verkleedt zich ook om kinderen niet te hebberig om snoep te laten bedelen. Piet ondervindt, zegt zij, veel meer respect van kinderen sinds ze haar niet meer goed kunnen zien.  Het is een argument dat me nijdig maakt. Niet alleen worden alle kinderen gedevalueerd tot beesten die zich niet kunnen beheersen, onwillekeurig worden Pieten die ongeschminkt over straat gaan medeverantwoordelijk gemaakt als kinderen zich wel misdragen. In Nederland woedt een debat over het verbannen van de Zwarte Piet. In Amsterdam heeft een dyslectische digter enige tijd geleden een verbod geopperd, maar werd na een breed ondertekende petitie teruggefloten door de pietitie. In Amsterdam is er inmiddels een verbod op het dragen van de gouden oorringen in openbare ruimten.  Een staat die Pieten bekeurt en zelfs bestraft vanwege de kleding die ze dragen, kleding die ook nog eens uiting geeft aan hun diepgewortelde traditionele overtuigingen, is de mijne niet. Maar de Pieten die door onzichtbaarheid een bijdrage willen leveren aan de tradities en aan de maatschappelijke vrede, botsen ook hard op mijn liberale principes. Deze dagen vechten Zwarte Pieten bij de VN het pietenverbod aan. Omwille van mijn liberale principes sta ik achter hen. Zij het met bezwaard gemoed.