Het was eind 2002, in de nadagen van het eerste kabinet Balkenende, dat Integratieminister Hilbrand Nawijn (LPF) in een interview met Revu zei dat hij voorstander was van de doodstraf. Dat leidde tot parlementair gedoe omdat hij als dienaar van de Kroon had kunnen weten dat zulks sinds 1983 ongrondwettelijk was. Nawijn redde zich uiteindelijk uit deze discussie door te stellen dat hij zijn uitspraak als ‘mens’ had gedaan en niet als minister. Aan dit golfje in een destijds kolkende zee van politiek onvermogen moest ik denken na de excuses van twee ándere dienaren van de Kroon afgelopen week, te weten minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans (PvdA) en minister van Defensie Jeanine Hennis (VVD). Beide bewindslieden boden hun excuses aan – de één aan de Rus, de ander aan de Indonees – maar de status van de excuses leidt tot vraagtekens.

Te beginnen met Hennis tijdens haar bezoek aan Indonesië. Het vorige kabinet probeerde afgestoten Leopard-tanks te verkopen aan de voormalige kolonie maar dat stuitte op bezwaren van de Tweede Kamer. Het parlement had namelijk geen zekerheid dat de Indonesiërs de wapens niet tegen de eigen bevolking zouden inzetten. Desondanks zei Hennis zei afgelopen week tijdens een persconferentie op het Indonesische ministerie van Defensie: "Dit is geen formele excuses namens de regering. Niemand hoeft officiële excuses aan te bieden voor besluiten die democratisch tot stand zijn gekomen. Wel kan ik persoonlijk sorry zeggen. De manier waarop de discussie verliep, was niet gerechtvaardigd gezien de relatie met Indonesië. Ik zou niet willen dat dit nog een keer gebeurt." Aha, een Kamermeerderheid – waaronder Hennis’ huidige coalitiepartner PvdA - was destijds tegen de verkoop maar tóch excuses. Uit de mond van een Nederlandse minister. Op persoonlijke titel. Een persoonlijke noot van iemand die onderdeel uitmaakt van een club die doorgaans met een mond spreekt. En wat vindt Frans ‘Ab Initio’ Timmermans eigenlijk van dit excuus? Vragen, vragen, vragen. Wat ons dus brengt op Ab Initio die diezelfde week nederig de Rus zijn excuses aanbood nadat Haagse dienders (gesteund door oud-minister van Buitenlandse Zaken en Haags VVD-burgemeester Jozias van Aartsen) een kindermeppende Russische diplomaat hadden aangehouden. Maar wat schreef de driftig Facebookende minister vervolgens: “Tegelijkertijd heb ik persoonlijk begrip voor het optreden van de betrokken politieagenten, die hebben gehandeld vanuit hun professionele verantwoordelijkheid voor een situatie die zij na een melding aantroffen.” Wat is het verschil tussen ‘formele excuses’ en ‘officiële excuses’? En hoe verhoudt zich dat tot het ‘persoonlijk sorry’ en ‘persoonlijk begrip’? En kan dit allemaal op instemming rekenen van de ministerraad of niet? Staatsrechtelijke interessante vragen. Want u weet wat de volgende stap is: De ‘mens’ Rutte die als ‘VVD-lijsttrekker’ Rutte zijn excuses aanbiedt voor het optreden van ‘minister-president’ Rutte. Want dat wordt de boodschap (en niet van alleen Rutte) voor de gemeenteraadsverkiezingen binnenkort: Sorry, het spijt mij, vergeef me.