Geenstijl

Hoe staat het nu met dat EU referendum? Vandaag vond er in de Thorbeckezaal een rondetafelgesprek plaats tussen 4 experts op het gebied van de EU (recht, politiek en organisatie) en enkele Kamerleden. Ondergetekende was daar aanwezig samen met andere leden van het burgerforum-EU.nl. De vrees bestond bij mij dat de experts teveel uit de hoek van de geëffende paden zouden zijn, maar dat was niet het geval. Voor een cynicus zoals ik was dat een ware opluchting. Die opluchting die maakte echter al snel plaats voor verbolgenheid. Niet door wat de experts te zeggen hadden, maar door de houding van een man waar ik groot fan van ben: Alexander Pechtold. De beste man zat onderuitgezakt alleen maar op zijn GSM te friemelen en gunde de door de Kamer uitgenodigde experts geen blik waardig. Geen oogcontact, niets. Alleen een ongeïnteresseerde gelaatsuitdrukking waaruit sprak dat iedereen zich maar het beste richting toiletaire faciliteiten kon begeven om, op Amerikaanse wijze, zichzelf te rampetampen. Maar zelfs deze boodschap kon de beste man niet eens lang volhouden, want hij verliet de zaal halverwege het gesprek. De reden dat Nederland nog geen Lak aan de Burger Award heeft, is omdat Pechtold deze ieder jaar zou winnen, hands down. Anyway, wat hadden de uitgenodigde experts te vertellen? Allereerst hielden zij de parlementariërs een spiegel voor (vandaar dat Pechtold ervandoor ging waarschijnlijk). De experts waren het in het algemeen eens over het feit dat de Kamer veel te weinig initiatief toont. Ze droegen daarvoor allerlei redenen voor aan.

Die van de heer Schout was wel een aardige. Schout is van Clingendael, waar een van mijn andere idolen, Rob de Wijk (zie hier) ooit heeft vertoefd. De EU die hem voor ogen staat, is er een waar de EU alleen sterk kan staan als de lidstaten sterk staan. Het nationale parlement moet dus de hoofdrol spelen, iets wat het nu niet doet. Iedere grijs beslissingsgebied waarbij het niet duidelijk is of wij daar nationaal over moeten gaan, of dat de EU moet beslissen, valt meestal automatisch in de richting van de EU, omdat onze parlementariërs überhaup niet (of veel te laat) handelen op het beleidsgebied in kwestie. Kwalijke nalatigheid, zou je kunnen zeggen. De Nederlandse grondwet is al overbodig Er was onder de experts wel een discussie over hoeveel macht onze parlementariërs nu eigenlijk hebben vis-à-vis de EU. De een vond dat wij wel in de cockpit zaten, maar niet aan de gashendel konden zitten. Dat komt omdat er per definitie een coalitie binnen EU-verband moet worden gesloten om iets voor elkaar te krijgen (iets wat de parlementariërs dus te weinig doen nog). Een andere expert was het daar weer niet mee eens, en vond dat parlementariërs wel degelijk zelf dingen kunnen afdwingen. De eerste expert stelde dus in wezen dat we de facto onze soevereiniteit allang hebben overgedragen! Als dit zo is, dan is de hele Nederlandse grondwet dus inmiddels overbodig. De tweede expert dacht dat er wel mogelijkheden voor eigen initiatief en nationaal leiderschap bestaan, maar dieper gravend blijkt dat in de praktijk toch tegen te vallen. Zijn voorstel was bijvoorbeeld om niet zomaar een verdrag voor te leggen in een referendum, maar een referendum te houden over het terughalen van bevoegdheden. Maar stel dat de 80% van de Nederlandse kiezers (= het totaal aantal kiesgerechtigden minus de D66 aanhang) bevoegdheid X terug wil hebben, dan kan dat in de praktijk alleen als ook alle andere EU lidstaten akkoord gaan met die wens van de Nederlandse kiezer. Ofwel: only when PIIGS fly and hell freezes over, krijgen onze parlementariërs iets van belang en echte inspraak terug uit Brussel. Sluipende machtsoverdracht Dit brengt me bij de discussie rond wat het Burgerforum-EU 'sluipende machtsoverdracht' noemt. Volgens een van de experts kan machtsoverdracht niet sluipen binnen de geldende Europese verdragen, maar een andere expert stelde dat deze verdragen wel degelijk tot het maximale (en soms daar voorbij) werden uitgerekt. Mijn mening is dat veel parlementariërs akkoord gaan met A in een verdrag, waarna later blijkt dat het verdrag niet alleen A toelaat, maar ook in B, C en D voorziet. Het 'je geeft een vinger en ze pakken je hele hand'-effect. Op zich betekent dat voor onze parlementariërs wel dat ze eindelijk ook eens weten hoe de kiezer zich voelt, als die kiezen voor A, maar daar dan B tot en met D 'gratis' (maar niet goedkoop) bij krijgen. Arrogantie van de macht Hieruit kwam wel een punt dat bijvoorbeeld door Marianne Thieme volledig werd onderschreven. Namelijk dat de verkiezingsuitslag absoluut niet een blanco cheque is of mag zijn voor politici. Waar de verkiezingsuitslag iets te zeggen heeft over enkele heikele nationale punten, zegt deze waarschijnlijk weinig of niets over de mening van de kiezer aangaande de EU. Juist hierom zou er een extra kanaal opengezet moeten worden om het draagvlak bij kiezers te vergroten. Een (raadplegend) referendum zou dus wel degelijk op zijn plaats zijn, aldus een van de experts. Thieme noemde het de arrogantie van de macht dat deze optie nooit serieus door de Nederlandse regering wordt overwogen. Kortom, de experts, in verschillende samenstelling, vonden dat ons parlement te weinig initiatief en daadkracht vertoont inzake EU. Het parlement laat te makkelijk toe dat de afspraak dat waar iets het beste nationaal gedaan kan worden (en niet op Europees niveau), dat dit dan ook nationaal MOET gebeuren (in een Haagse vertaling: het subsidiariteitsbeginsel). Te vaak kijkt de Kamer alleen naar of iets wenselijk is of niet, maar dit is dus tegen de afspraak. KAN het nationaal, dan MOET het nationaal. Hier hebben onze parlementariërs dus al veel macht (soevereiniteit) onnodig weggegeven! Ja, er moet een referendum komen Tenslotte ging het natuurlijk over de hoofdvraag: Moet er een referendum komen? Het antwoord daarop van de deskundologen was in principe "ja", maar de meningen rond het hoe, wat, waar en waarom verschilden nogal. Ook de effectiviteit dan wel de juridische haalbaarheid van een referendum kwamen aan bod. Ik ben dus benieuwd wat de aanwezige Kamerleden hiervan hebben meegepikt. Ergens in de komende maanden zal er een plenair debat in de Tweede Kamer plaatsvinden, waarbij het Burgerforum ook haar zegje kan doen, en wellicht zullen we dan weten of onze parlementariërs er iets mee gaan doen. Mijn geld staat op de Partij voor de Dieren en de SP, die in dit rondetafelgesprek hun mening ook het meest lieten doorschemeren. Op die van Pechtold na dan, want zijn mening was vanaf minuut 1 al duidelijk: sodemieter op, drammerige kiezer. Namens BurgerforumEU, Alexander Sassen van Elsloo