Geenstijl

Het kabinet van VVD en PvdA beleeft moeilijke tijden. Bij de VVD is er van het aanpakken weinig meer over en veel hervormingen zijn met het sociaal akkoord en het zorgakkoord in ieder geval een paar maanden doorgeschoven. Bij de PvdA rommelt het wegens schaliegas maar vooral vanwege de strafbaarstelling van illegaliteit. Maar het is allemaal bij lange na niet genoeg om het kabinet daadwerkelijk in de problemen te brengen. Teeven overleefde Dolmatov zoals de PvdA de rel over illegaliteit zal overleven, danwel via uitonderhandeling met de VVD of het simpelweg (en overigens terecht) negeren van het congres. Samsom weet dat hij zijn (virtueel verdampte) mandaat van de kiezer heeft gekregen, en niet van de leden van de PvdA alleen. Belangrijker: het alternatieve scenario (namelijk wél een val van het kabinet) is geen optie voor de twee coalitiepartijen. Beiden staan wanhopig laag in de peilingen en bij een val van het kabinet zal het vertrouwen alleen maar verder afnemen. Natuurlijk is de PvdA onbetrouwbaar genoeg om het kabinet te laten klappen op de meest onbenullige onderwerpen, maar het lijkt op z'n minst onwaarschijnlijk. Daarnaast gloort er hoop aan de horizon, namelijk de nakende verkiezingen in Duitsland. Meer na de breek.

De akkoorden met de sociale partners en de zorgsector zijn vooral bedoeld om tijd te winnen. Het idee dat de Nederlandse economie in vier maanden ineens genoeg aan zal trekken om de bezuinigingen en lastenverzwaringen die nodig zijn om de 3%-norm van Brussel te halen lijkt vooralsnog ridicuul. Dat weten Rutte en Dijsselbloem zelf ook wel, ze zijn niet achterlijk. Bij de najaarsramingen van het CPB zal vermoedelijk blijken dat de economie van Nederland verder en harder is gekrompen dan verwacht. Minder export, minder productie, meer werklozen, minder groei. Dus dan komen de bezuinigen, zoals beloofd, weer terug op tafel. Austerity is bijna kapot Of niet. 'Austerity' is op sterven na dood. Na een heus leger economen volgde onlangs Barroso met een aanval op deze doctrine, gisteren volgden de sociaal-democratische leiders van Frankrijk en Italië (waar Monti werd vermorzeld), Hollande en Letta. In Duitsland staat de liberale partij FDP op dik verlies, van de 15% van de stemmen uit 2009 lijken ze slechts een derde over te houden. De CDU/CSU van Merkel gaat ruim winnen, maar het is nog maar de vraag of ze samen met de FDP genoeg stemmen zal hebben om opnieuw de regering te vormen. Zo niet, enter de SPD, de Duitse sociaal-democratische partij die eveneens op winst staat. Met de SPD in een Duitse regering ontstaat er ineens een heel ander plaatje. Tegen de tijd dat de najaarsramingen van het CPB er zijn zal het kabinet opnieuw naar de onderhandelingstafel moeten. Austerity heeft dan zolang gefaald dat het als doctrine in ieder geval voorlopig verlaten zal worden (van uitstel komt afstel) en het sociaal akkoord heeft ook niets gebracht. Jaren bezuinigen en lastenverzwaren in Nederland heeft wegens niet aflatende krimp slechts geleid tot een bizarre stijging van de (relatieve) collectieve uitgaven naar boven de 40%. De focus in de EU komt meer en meer te liggen op het stimuleren van groei in plaats van het beheersen van overheidstekorten. Nu al krijgen landen als Spanje en Portugal meer tijd om hun tekorten te dichten, diezelfde gunst zal Nederland (opnieuw) krijgen van Brussel. Klinkt goed, ja toch? Niettan? Is dit alles een goed idee? De Nederlandse economie zucht onder een enorme staatsschuld, zeker. Veel erger nog zijn de private schulden, waaronder het verbluffende aantal hypotheken dat onder water staat en de constante daling van de huizenprijzen. Die correctie op de woningmarkt is niet meer dan normaal, die bubbel moet en zal leeg. Maar wat doet een consument met veel schulden die ook nog de ene na de ander lastenverzwaring krijgt te verduren? Die gaat op z'n geld zitten, z'n schulden aflossen, leningen en hypotheek afbetalen. Ontschulden is op zich een prima idee, maar zolang dat aanhoudt staat de economie nagenoeg stil. Om de consument aan het spenderen te krijgen zal de overheid meer schuld op zich moeten nemen om zo ruimte te creëren voor de consument om af te lossen en geld te laten rollen. Zoals Robin Fransman eerder schreef: 'Maar het is veel beter en veel goedkoper om eerst de private schuld af te bouwen. Dat leidt veel sneller tot lagere rentes, lagere rentelasten, sterkere banken en meer consumentenvertrouwen. En zo tot meer ruimte voor bestedingen en investeringen. (...) De staatsschuld is ons grootste probleem niet'. Drie grote mitsen en maren voor bovenstaand scenario: de daadwerkelijke verkiezingsuitslag in Duitsland, het gewicht waarmee de austerity-doctrine verder wordt aangevallen en de hoeveelheid Sander Terphuisen en Dolmatovs die de PvdA danwel VVD om duwen. Over een half jaar kan de politiek er weer heel anders uit zien. Met de SPD naast het CDU/CSU in het zadel in Duitsland, Hollande in Frankrijk en Letta in Italië zal de Nederlandse regering constateren dat het tot nu toe gevoerde beleid tot niets dan verergering van de crisis heeft geleid. Aan het einde van het jaar kan er zomaar weer een totaal nieuw regeerakkoord liggen, zonder dwingende fixatie op de 3%-norm en met CDA of D66 erbij om de Eerste Kamer mee te krijgen. De grote uitdaging zal zijn om groei aan te jagen én écht te bezuinigen op het overheidsapparaat, -tegelijk-. Wedden op de uitslag doet u in de panelen, de winnaar krijgt een zeer gewild lidmaatschap van PowNed.