Muppets on a string
Vorige week was de financiële wereld weer even in rep en roer. De morele veroordelingen dropen weer van de beeldschermen af. Een van de 12.000 (!) vice-presidents van Goldman Sachs (Goldman heeft 33.000 medewerkers, op pag. 189-203 staan alle 'directors' ) had in de New York Times 'een boekje open gedaan' over de cultuur binnen deze financiële instelling. Klanten werden gezien als 'muppets', waar vooral geld aan verdiend moet worden. Ach, ach, wat waren we weer geschokt. Ik gaf donderdag 15 maart tekst en uitleg op de radio, tv en krant. De nieuwe partijleider van de PVDA, Samson, was er als de kippen bij om in zijn openingsspeech direct alle banken over een kam te scheren en de gang van zaken binnen Goldman exemplarisch te stellen voor de cultuur van Nederlandse banken. Van dik hout zaagt men planken, maar dan wel van inferieure kwaliteit. Hij was destijds bij Pauw & Witteman heel wat genuanceerder (op 19:00) over de gevolgen voor de Nederlandse kerncentrale na de ramp met de Japanse kerncentrale.De ophef is vreemd. Al jaren liggen de Investment Banks in de VS onder vuur. In 1989 schreef de bekende auteur Michael Lewis 'Liars Poker' over de cultuur bij Salomon Brothers en zijn boek "the Big Short' gaat over het hypotheekschandaal uit 2008, waarvoor Goldman een schikking met de SEC van 550 miljoen dollar heeft moeten treffen. Alle documenten, inclusief de interne mailwisseling van onder andere topman Lloyd -ik doe het werk van God- Blankfein zijn openbaar (zie hier).
Maar Investment Banks zijn niet hetzelfde als de Commercial Banks in de VS en de banken uit de VS zijn zeker niet 'zomaar' te vergelijken met Nederlandse banken. Bij ons zijn de zakenbankafdelingen nooit zó dominant geworden (ook al is zonder enige twijfel er in de periode 2000 -2008 veel misgegaan, zie 'De Prooi').
De afscheidsbrief van mr Smith raakt wel een interessant en gevoelig punt, namelijk de reikwijdte van de zorgplicht en de mogelijke belangenconflicten binnen financiële instellingen. De AFM heeft veel tijd gestoken om de zorgplicht goed te regelen, en terecht. Banken namen het tijden niet serieus. Maar de AFM had daar de 'kleine belegger' voor ogen, de zorgplicht voor de professionele klant is een grijs gebied. Bij de Investment Banks is het niet ondenkbaar dat de klant gezien wordt als een 'tegenpartij', een 'business partner', die zichzelf goed moet (kunnen) informeren over het product en zou moeten weten dat er sprake kan zijn van een belangenconflict (mijn winst kan jouw verlies zijn). Het past in de cultuur dat 'klanten' toevallige passanten zijn, waarmee een 'deal' wordt gedaan, waarna de karavaan weer verder trekt. Recent ligt Goldman opnieuw onder vuur voor een belangentegenstelling bij de overname van El Paso.
De Vestia-affaire geeft ook weer een mooi inkijkje. Professionele bestuurders (tenminste, dat vinden ze zelf) kopen derivaten van banken. Vervolgens loopt het mis en de banken worden (weer) verantwoordelijk gesteld. Ze hadden beter moeten kijken met wie ze aan tafel zitten. Maar bestuurders van woningcorporaties, maar ook van pensioenfondsen, zijn geen particulieren met een overduidelijke informatie-achterstand. Dit zouden professionals moeten zijn. En professional zijn betekent ook onafhankelijke deskundigheid inhuren.
Beste politici, u kunt de banken niet overal voor verantwoordelijk houden. Banken hebben hun eigen verantwoordelijkheid, maar moeten niet op de stoel van de klant gaan zitten. Want dan wordt de klant zeker een 'muppet on a string'.