Geenstijl

Bij het doornemen van de documenten die handelen over "illegale staatssteun" (zie part I) viel vooral één ding op: de kille, technocratische wijze waarop dit probleem door de regenten wordt behandeld. Of er al dan niet illegale staatssteun is verleend aan MuzyQ is nergens een moreel of ethisch probleem. Het is een financieel probleem dat uitsluitend pragmatisch wordt behandeld. Er wordt gekeken naar de financiële gevolgen voor het stadsdeel, naar de gevolgen van het imago van de stad en "minder kosten, voor meer geld". Nergens, zelfs niet in de kleinste voetnoot, vraagt men zich af of het al dan niet verlenen van staatssteun aan een commercieel bedrijf misschien moreel verwerpelijk zou kunnen zijn. Of dat een dagelijks bestuur van een deelgemeente door burgers wellicht als onbehoorlijk kan worden beschouwd wanneer het staatssteun levert. Welnee. De behandeling van dit onderwerp is zoals onderwerpen in een bedrijf worden behandeld: winstgericht, op zoek naar het hoogste rendement, zonder enige interesse in de gevolgen daarvan voor derden. Dat is op zich al stuitend, veel stuitender is het dat we hier spreken over een deelraad waarvan het dagelijks bestuur bestaat uit "sociale" partijen: PvdA, GroenLinks en D66 (en van die laatste weten we al hoe sterk ze zijn in deelraadpolitiek: bewijsstuk A, bewijsstuk B).

Eerst maar even terug naar het begin, want waarover gaat het nu precies in deze zaak als wordt gesproken over illegale staatssteun? Garantstelling Toen men in den beginne besloot garant te staan voor de hypotheeklening van MuzyQ, wist men natuurlijk al wel dat een gemeente die garant staat voor een commercieel bedrijf mogelijk als oneerlijk staatssteunverlenend wordt gezien door concurrenten. Zeker als het gaat om risico-investeringen met zulke hoge bedragen. Wellicht is dat ook een van de redenen waarom het dagelijks bestuur destijds heeft verzuimd aan de deelraad te melden dat het garantiebedrag veel hoger zou zijn dan afgesproken. Volgens de regels, en de normale bestuurlijke gang van zaken, moet mogelijke staatssteun worden gemeld bij de Europese Commissie (EC). Deze onderzoekt dan of er inderdaad sprake is van staatssteun en kan derhalve besluiten dat leningen of investeringen niet mogen of dat een garantstelling voor een hypotheek illegaal is. Destijds heeft men natuurlijk helemaal niets aangemeld. Een melding bij de Europese Commissie leidt behalve tot de mogelijk vaststelling van staatssteun ook nog eens tot een lange, stroperig zaak die jaren kan duren, terwijl men in de tussentijd helemaal niks kan (stand still-procedure), en er dus ook niet kan worden gebouwd of geïnvesteerd. Bovendien wist men toen ook al: een deelraad die illegale staatssteun verleent, ook al is het netjes aangemeld, is een onbetrouwbare deelraad. Het werd dus bewust in de doofpot gestopt. Mailwisseling FGH-bank Uit een emailcorrespondentie van maart 2007 kunnen we namelijk opmaken dat de FGH-bank de stichting achter het MuzyQ-gebouw (SOS) heeft gewezen op de verplichte melding van de deelraadsgarantie bij de EC (de "Robin" in deze mail is Robin Lemmers, een van de bestuursleden van SOS). Men was dus volledig op de hoogte van mogelijke staatssteun, is daar zelfs op gewezen door de FGH-bank (die het hier trouwens ook al heeft over het risico van "nietigverklaring") en heeft daar dus bewust niets mee gedaan. Nietigverklaring Toen werd het crisis en wilde de FGH-bank graag geld zien van het stadsdeelbestuur. En herinnerde het stadsdeelbestuur zich ineens weer de woorden "nietigverklaring" en "staatssteun". Mede dankzij MuzyQ-concurrenten The Jam en The Melodyline, want die hebben daadwerkelijk schade geleden door de garantstelling van de deelraad, vonden ze zelf, en gaven hun advocaat opdracht dit uit te zoeken. Uit een memo van 17 november 2010 blijkt hoe ver de advocaat van The Jam en The Melodyline was gekomen in zijn zoektocht naar mogelijke staatssteun en hoe dun de scheidslijn tussen eerlijke en oneerlijke concurrentie eigenlijk is. Wat ook uit deze memo duidelijk wordt, is dat het dagelijks bestuur waar het mogelijke staatssteun betreft ineens erg voorzichtig is geworden bij de toekomstige aankoop van het Muzyq-gebouw. Niet in de laatste plaats omdat de concurrenten anders schadeclaims kunnen indienen. Advocatenadvies Om zeker te zijn wordt advies ingewonnen bij de huisjurist, meester Pim Oosterlaken. Uit een mailwisseling tussen Oosterlaken en het dagelijks bestuur blijkt dat dan ook de mogelijkheid tot het achteraf nietig laten verklaren van de garantstelling ineens boven water komt. Vanaf dat moment worden de zaken nogal schizofreen: enerzijds probeert het dagelijks bestuur alles in het werk te stellen staatssteun te voorkomen, met name uit angst voor schadeclaims, en anderzijds probeert men te bewijzen dat de oorspronkelijke garantstelling inderdaad illegale staatssteun was zodat de garantstelling, en dus de schuld aan FGH-bank, nietig kan worden verklaard. Nogmaals, we kunnen het niet vaak genoeg benadrukken, het gaat hier uitsluitend om het beste financiële rendement: hoe komen we als politici zo goedkoop mogelijk uit deze strijd? Nergens gaat het om burgers, personen, bedrijven, voor miljoenen euro's gedupeerden of mogelijke faillissementen van derden. Het is alsof deze documenten afkomstig zijn uit de gemiddelde beursgenoteerde multinational in plaats van een democratisch verkozen stadsdeelraad waarvan het dagelijks bestuur wordt gevormd door drie linkse, immer fatsoenlijke partijen. Raadsvragen Het voortdurende getouwtrek over staatssteun ontgaat ook de raad niet. Op 16 november 2010 stelt de VVD vragen over onderzoeken naar illegale staatssteun en wat dit voor consequenties heeft voor de aankoop van het MuzyQ-gebouw. Op 7 januari 2011 beantwoordt de portefeuillehouder, verantwoordelijk voor de gang van zaken rondom het MuzyQ-gebouw, deze vragen. Het meest opvallende aan dit antwoord is dat "het dagelijks bestuur het voorkomen van staatssteun als uitgangspunt neemt". Hoe nobel, want ondertussen wordt achter de coulissen hard gewerkt aan het achteraf juist NIET voorkomen van staatssteun om zo de oude garantieverklaring nietig te kunnen laten verklaren. Het dagelijks bestuur gedraagt zich als een strafbladloze burger die zich ineens herinnert dat hij jaren geleden mogelijk iets strafbaars heeft gedaan en daar ontzettend blij van wordt omdat hij dan eindelijk een strafblad krijgt. Wat gratis kost en inwoning in de bajes oplevert, dat scheelt toch maar mooi een paar honderd euro per maand. Duurbetaalde advocaten Op de achtergrond, en in de achterkamertjes, zijn duurbetaalde advocaten van Boekel de Neree en Fellinger Corporate Law, waar de VVD nog enkele kritische vragen over stelt, bezig met het uitspitten van de staatssteunkwestie. Waarbij aan Boekel de Neree -expliciet- wordt gevraagd naar mogelijkheden tot nietigverklaring van de garantstelling. Beide advocaten geven aan dat staatssteun weliswaar een grijs gebied is maar dat de EC waarschijnlijk niet zal oordelen dat zulks hier het geval was, temeer daar MuzyQ vooral binnen Nederland opereert en dus niet op Europees niveau concurrentie verstoort. Volgens de advocaten is er een scenario mogelijk waarbij het MuzyQ-gebouw kan worden aangekocht zonder oneerlijke concurrentie te bevorderen. Maar ook is het erg onzeker dat de oude garantie ooit nog nietig zal worden verklaard. Er is namelijk te weinig heldere jurisprudentie voorhanden waarmee kan worden vastgesteld dat er inderdaad achteraf sprake kan zijn van illegale staatssteun. Aan de huisjurist wordt een second opinion gevraagd in de staatssteunkwestie. Deze huisjurist lijkt de enige met menselijk verstand te zijn en raadt het proberen nietig te laten verklaren van de garantstelling in niet mis te verstane bewoordingen zeer ernstig af. Meerbelangen Maar voor de fractie Meerbelangen is de kous nog niet af. Zij stellen nogmaals doodleuk voor toch weer te kijken naar de mogelijkheid de garantie nietig te laten verklaren, ondanks de wel erg onzekere situatie van de jurisprudentie en de vele jaren die er sowieso overheen zullen gaan. Meerbelangen wordt vervolgens door de huisadvocaten duidelijk te verstaan gegeven dat ze kunnen fluiten naar hun onzalige plannetjes. Uiteindelijk laat de portefeuillehouder weten geen zin te hebben nog langer te hopen op een eventuele nietigheidsverklaring van de garantstelling. Maar let wel: niet omdat dit in ethisch opzicht zoveel beter is, maar "vanwege het imago van de stad" en "mogelijke schadeclaims " of "hoge kosten op lange termijn". Brief van Asscher Lodewijk Asscher (PvdA), wethouder financiën van de gemeente Amsterdam, heeft in deze zaak het laatste woord, en dat woord is duidelijk: "We gaan niet alsnog melden dat we mogelijk illegaal bezig waren en we willen dus niet dat de garantstelling nietig wordt verklaard. Punt uit". Let overigens ook hier weer op de argumenten die Asscher aandraagt: "Het is zo goed als zeker dat de FGH-bank dan gaat procederen", "er komt een stand still dus het gaat jaren duren", "slecht voor onze naam"...het is kennelijk de gewoonste zaak van de wereld om je te beroepen op je eigen gecreëerde illegale activiteiten, mits dat maar voldoende oplevert en niet al te slecht is voor het imago van de stad. Conclusie Zoals viel te verwachten is het stadsdeel oost een veelkoppig monster met meerdere gezichten. Enerzijds doen ze er alles aan te voorkomen dat er illegaal wordt gehandeld maar anderzijds is illegaal handelen, bewust illegaal handelen want men was vanaf het begin af aan op de hoogte, wel okee als het maar geld oplevert. Dat het dagelijks bestuur van dit faalstadsdeel uit linkse partijen bestaat maakt het er niet bepaald beter op. En dat van in alle documenten voorkomende personen eigenlijk alleen de huisjurist en wethouder Asscher inzien wat een blind kind van tien jaar oud ook al had kunnen inzien, namelijk dat terugvallen op oude niet eerder gemelde criminele activiteiten niet zo'n heel goed idee is als je in de toekomst ook nog betrouwbaar wilt overkomen, zegt wel wat over dit uiterst incapabele dagelijkse bestuur van Amsterdam-Oost. Voorts is iedereen nu ook duidelijk wat er gebeurt in de geheime politieke achterkamertjes en waarom zoiets niet langer geheim mag worden gehouden voor het publiek in een open, transparante democratie. U wordt genaaid waar u bijstaat, alleen mag u dat beslist niet weten. Nu weet u het wel. Het is wat dat betreft te hopen dat nog veel meer gemeenten hun website slecht door incompetente prutsers hebben laten beveiligen zodat we in de toekomst nog veel meer bestanden openbaar kunnen maken. U heeft er recht op, dat blijkt maar weer uit bovenstaand verhaal. Update: dat de fractie Meerbelangen zo graag de garantie-nietigheidsverklraing wilde doordrukken is niet verwonderlijk: ene Sharona Ceha, nu raadslid voor Meerbelangen, was destijds wethouder financiën voor Watergraafsmeer. En dus mede verantwoordelijk voor het garant staan. Niet zo vreemd dus dat die, koste wat kost, van haar eigen faal af wil.