De stabiliteit straalt van dit kabinet

Terwijl politiek Den Haag wordt afgeleid door een discussie over een paspoortlettertje, vertoont het kabinet achter de schermen meer scheuren dan een gasleiding in de Oostzee. Rutte IV was vanaf dag één een geforceerde samenwerking van partijen die alleen een coalitie aangingen om nieuwe verkiezingen te voorkomen en dat gebrek aan eensgezindheid sijpelt nu aan alle kanten door de voegen van deze haastig in elkaar gemetselde regering. Niet alleen tussen de partijen rommelt het, maar zelfs tussen partijgenoten onderling. Waar minister Kaag (D66) zaterdag suggereerde dat minister Jetten (D66) op een luistertour door het land moest gaan om te zorgen dat de mensen zich gehoord voelen. Dat schoot bij Jetten in het verkeerde keelgat, want wat hem betreft spreekt hij al genoeg burgers en als dat niet overkomt in het kabinet moeten zijn collega's maar meegaan op werkbezoek. "Dan kunnen ze ook deelnemen aan het klimaatgesprek dat we in Nederland voeren." Het zijn pittige publieke steken onder water die worden uitgedeeld door leden van een partij (zie peiling) waar het water al aan de lippen staat. Waarbij ze elkaar de schuld voor de dramatisch lage rapportcijfers van het kabinet onderling toeschuiven en vooral zelf zo min mogelijk verantwoordelijkheid nemen. Is die luistertour via de stemhokjes dan toch dichterbij dan we denken?

En huizen nog steeds duur

De ergste piek in de huizenmarkt is achter de rug, maar reden voor feest is er bij potentiële huizenkopers niet. De prijzen stijgen namelijk vrolijk door, maar nu iets minder hard. Waar de jaar-op-jaar-stijging in de eerste maanden van 2020 op meer dan 20 procent lag, waren bestaande koopwoningen in juli ""slechts"" 14,5 procent duurder dan een jaar eerder. U hoeft dus maar 14,5 procent meer te verdienen dan vorig jaar, en het dubbele van negen jaar geleden, om uw kans op een koophuis niet verder aan de horizon te zien verdwijnen. Dat zijn niet erg hoopvolle berichten en dat past weer prima bij de staat van het land die sowieso niet bijster positief is. Nederland ziet het massaal niet meer zitten. Nou ja, economisch dan. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek waren consumenten nog nooit zo negatief over de economie en hun financiële situatie in het afgelopen jaar en het komende jaar zien ze weinig rooskleuriger in. Het consumentenvertrouwen ligt op een historisch dieptepunt, het pessimisme over de economie was nog nooit zo hoog en de koopbereidheid van consumenten ligt historisch laag. Dankzij de geëxplodeerde inflatie, gekte op de huizenmarkt, enkele jaren aan coronaonzekerheid en een kabinet dat last heeft van een crisissencrisis heeft Nederland de hoop opgegeven. Dit land heeft geen nieuwe koers, maar een compleet nieuw schip nodig om ons uit deze vertrouwenscrisis te varen en de kans is klein dat dat onder leiding van de huidige matroos in het Torentje gaat lukken.

Ah joh wantrouwen is toch van alle tijden?

De Tweede Kamer emmert er ieder debat opnieuw over: Het Vertrouwen. Dat is nooit eens Klaver of een D66’er die zegt “Misschien moet ik eens bij mezelf te rade gaan over uitspraken die niet helemaal kloppen, of dossiers waar ik niet helemaal eerlijk in ben”, nee dat ligt natuurlijk altijd aan iemand anders. Meestal aan Wilders, steeds vaker aan Lientje. Dan staat de pot de ketel weer eens te verwijten dat ie de eigen navel te veel koestert. Ondertussen blijft “Het Vertrouwen In De Politiek” maar dalen. De NOS heeft het omgekeerd en als vraag verpakt: “Zijn Nederlanders het vertrouwen in de politiek kwijt?” En dan volgt een heel verhaal over slechte scores en dalende cijfers, maarrr met een heleboel ‘ah joh dat is altijd zo en dat trekt wel weer bij’ van een paar experts. Aan het slot komt dan de kicker: het benne de domme tokkiepopulisten die het gemiddelde laag houden.

Het ligt namelijk allemaal aan Pim Fortuyn want die sprak een groep mensen aan die tot dan toe geen interesse had in de politiek, omdat ze politici wantrouwen. Dat zegt Noorlander, dus die mening neemt de NOS voor eigen rekening. Wij zouden eerder zeggen dat Fortuyn een stem gaf aan mensen die ook toen al door ‘het establishment’ voor lief genomen werden (of voor racist werden uitgemaakt) omdat ze geen politiek interessant kapitaal vormen, en na de politieke moord op Pim zijn die mensen dankzij het internet betrokken gebleven bij de deplorabele staat van onze democratie. Die is sindsdien alleen maar vaker en vaker en sneller achtereen aangetoond, één kapotgenegeerd referendum na het volgende, één verdwenen bonnetje na het andere doofpotdossier, één krampachtig en zo lang mogelijk ontkende toeslagenmisdaad na het volgende Functie Elders-debat. En nog steeds zien die mensen (en dat zijn er miljoenen) hoe hún vertegenwoordigers een moreel reinheidscordon tegen zich krijgen (PVV) of hoe opkomende tegengeluiden te vuur en te zwaard belasterd worden (BBB) door naar links gekantelde kartelpartijen die vrezen voor de concurrentie. Zelfs Omtzigt wordt door sommigen (kuch nrc kuch) als een soort populistische bedreiging gezien die moet worden aangepakt om te voorkomen dat ie te groot wordt. De onbalans in overheidsvertegenwoordiging wordt steeds evidenter, evenals de oneerlijkheid en onoprechtheid van de uitvoerders, en het gapende gat tussen die twee zaken wordt steeds groter. Elite versus het volk - het is een reëel en groeiend probleem.

Valt wel mee, zegt het Staatsjournaalstuk. Kritische burgers betekent een goede democratie, beweert de SCP-ambtenaar. Dat vertrouwen komt wel terug, zegt de hoogleraar politicologie, omdat incidenten vervagen en het vertrouwen dan weer stijgt. Maar ze lijken één ding te negeren: dankzij het internet vervagen incidenten nooit helemaal, zeker niet als ze elkaar zo kort achter elkaar opvolgen en steeds dieper aan de wortels van het bestuur raken. Dan vervagen ze niet, dan stapelen ze - en er is héél veel te stapelen in een tijd dat ieder politiek dossier eindigt in de suffix -crisis. Asielcrisis, migratiecrisis, zorgcrisis, toeslagencrisis, stikstofcrisis, woningcrisis, banencrisis, klimaatcrisis, crisis crisis crisis. Voeg daar een politiek bestuur aan toe dat niet meer vragend regeert, maar steeds vaker dwingend dicteert (want in crisismodus) en je hebt grond voor een permanente vertrouwenscrisis in een disfunctionele democratie van een overheid tegenover de burgers. Wat ons betreft zijn we daar al, maar hier zien we dingen wel vaker wat eerder aankomen dan de rest. Want internet.

Politiek wantrouwen is van alle tijden. De groeiende frustratie van de stapelende onmacht die er uit volgt, dát is de graadmeter die je in de gaten moet houden. Die gaat in het rood.