argh

Disclaimer: uw scribent van dienst heeft Ernst-Jan Pfauth weleens ontmoet en vond hem hartstikke aardig, dus beleeft niet per se plezier aan het schrijven van deze recensie. Maar ja, een boek dat op de achterflap zo vurig wordt aangeprezen door vleesgeworden verschrikkingen als Rutger Bregman ('Lees dit boek en word een beter mens') en Alexander Klöpping ('Ervaar minder ruis en meer geluk') kan nu eenmaal niet zomaar onbesproken blijven, dus bij dezen. 

Pfauth was als prille twintiger internetbaas bij NRC, en werd daarna uitgever en mede-oprichter van De Correspondent, dat - zeker voor Nederlandse begrippen - een doorslaand succes werd. Hij is co-host van een gevierde podcast, en publiceerde twee boeken: het plaatsvervangende schaamte oproepende Sex, blogs & rock-'n-roll (2010) en het Dankboek (2017). Die laatste is een schitterend voorbeeld van 's mans kwaliteit als ondernemer. Het dankboek kent namelijk één kort hoofdstuk, en daarna alleen maar lege pagina's, waarop de lezer iedere dag zelf mag schrijven waar hij dankbaar voor is. Geniaal in zijn eenvoud, je moet het maar durven. 

Verder kennen we Pfauth van stukjes over zelfhulp, uitgesmeerd over De Correspondent, LinkedIn en zijn eigen nieuwsbrief. Wie er in geïnteresseerd is kan zo van alles over hem te weten komen - dat hij erg worstelde met haarverlies bijvoorbeeld, maar zijn onzekerheid uiteindelijk heeft weten te temmen met implantaten. Eerder was hij ook heel erg bezig met de FIRE-beweging, wat staat voor Financial Independence Retire Early, een verzameling van mensen die er niet in slaagt in het moment te leven, en dus zo snel mogelijk genoeg geld wil hebben verdiend en gespaard om met pensioen te gaan, in de illusie dat het dan plotsklaps, magie, helemaal goed komt tussen hen en het moment. 

Misschien komt het voort uit zijn enorme bewondering voor alles wat vijftien jaar geleden uit Silicon Valley kwam overwaaien, maar Pfauth is erg bezig met maximalisatie en productiviteit. Imperfecties en onvolgroeidheden zijn er om op zo gecalculeerd mogelijke wijze uit te bannen. De goede man had als twintiger alle succes van de wereld, maar dat weerhield hem er niet van om ongelukkig te zijn, en de hele tijd allemaal excel-bestandjes met uitgaven en inkomsten bij te houden die ertoe moesten leiden dat alles drie decennia verder op z'n pootjes terecht zou komen.  Klinkt kortom niet echt als iemand die heel gezellig is in de kroeg. Die constante en obsessieve nadruk op zelfverbetering verraadt een diepe onzekerheid en is, nu ja, nogal onaantrekkelijk. 

Jezus Christus gozer, ontspan eens een beetje, zou je in zijn oor willen schreeuwen. Neem het leven zoals het komt. 

Afijn, nu is er dus Intentioneel leven, een werk dat toch al gauw vijf keer zoveel woorden bevat als het Dankboek en op het moment van schrijven dus geldt als zijn magnum opus. Stilistisch zit het prima in elkaar, al is de jeukwoord-dichtheid zoals het een zelfhulpboek betaamt hoog (vliegwielen, geluksmakers, gelukskrakers - dat werk). Bovendien bevat het bar weinig wijsheden die je niet ook zou kunnen ontdekken door naar een Disneyfilm te kijken met een kind van drie. Het voordeel van zo'n Disneyfilm is dat het ook wat herkenbaarder is voor de gemiddelde mens. Neem deze passage: 

"De dure statussymbolen die we in de reclame voorbij zien komen, maken hun belofte vaak niet waar. Ga maar na: je dacht dat een SUV je het gevoel zou geven succesvol te zijn, maar na een paar weken ben je eraan gewend en heb je alleen nog maar oog voor de Land Rover Defender van de buren."

Ernst-Jan, enorme schat, we zijn zo vrij geweest even naar buiten te lopen en geen van onze buren heeft een SUV, laat staan een Land Rover Defender. Ongetwijfeld beschouw je ons als verpauperd plebs, maar heeft verpauperd plebs niet evengoed recht op (de illusie van) zelfhulp? 

"De eerste tien jaar van mijn carrière werkte ik aan één stuk door. Deels uit plezier, zeker, maar toen ik aan mijn zelfonderzoek begon, ontdekte ik dat ik ook gemotiveerd werd door ijdelheid." 

Gefeliciteerd, je bent een mens! Dat is dan wel weer herkenbaar. 

Wat zou je deze auteur wat existentiële rust gunnen. In het boek pocht hij dat hij ter research zo'n zeventig zelfhulpboeken heeft gelezen, jammer genoeg voor Ernst-Jan zelf heeft hij de belangrijkste, die het volledige genre in 127 pagina's overbodig maakt, per abuis gemist. We sluiten graag af met een citaat uit het Zelfverwoestingsboek (2019) van Marian Donner, dat we - in tegenstelling tot Intentioneel leven - van harte aanraden. 

"Nee, ik zal mijn natuurlijke lichaam niet haten. Ik zal het niet vatten in cijfers en diagrammen en ik zal niet alles willen repareren. Ik hoef geen god te zijn. Ik mag te dik zijn, oud en ongezond, scheve tanden hebben en vlassige haren, ik mag zweten en stinken, ik mag falen ten opzichte van de heersende gezondheids- en geluksideologie, net als ieder ander dat mag doen."

Amen.